Cần phát huy vai trò đầu mối trong phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo

Trong khuôn khổ Techfest - Whise 2023, tại TP.Hồ Chí Minh, Bộ KH-CN phối hợp với UBND TP.Hồ Chí Minh vừa tổ chức Diễn đàn chính sách quốc gia về phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo (KNST) quốc gia với chủ đề "Xây dựng chính sách phát triển hệ thống trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST) Việt Nam"

Nhiều trung tâm nhưng chưa có hệ thống

Ông Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp KHCN (Bộ KH-CN) chia sẻ, hiện nay, trên cả nước đã hình thành nhiều đơn vị hỗ trợ KNĐMST, từ khu vực tư nhân, khu vực công và các tổ chức quốc tế, dưới nhiều mô hình rất phong phú.

Cụ thể, cả nước có gần 20 địa phương đã và đang hình thành các trung tâm hỗ trợ KNĐMST, gần 100 cơ sở ươm tạo, tổ chức thúc đẩy kinh doanh, nhiều trung tâm KNĐMST của quốc tế đã mở chi nhánh hoặc phối hợp mở các không gian đổi mới sáng tạo tại Việt Nam hoạt động. Tuy nhiên, các tổ chức này chưa có tính thống nhất, còn manh mún và thậm chí có những nơi lập ra... rồi để đó bởi không biết hoạt động theo cơ chế nào.

"Trước thực tế này, chúng ta cần phải có hành lang pháp lý, chính sách và cơ chế hoạt động cụ thể để các Trung tâm hỗ trợ KNĐMST cấp địa phương hoạt động, phát huy được vai trò huy động, khai thác, kết nối và phát triển các nguồn lực trong hệ sinh thái khởi nghiệp tại địa phương, tạo thành một khối có hệ thống với Trung ương" - ông Quất nói.

Ông Ngô Anh Tín - Giám đốc Sở KH-CN tỉnh Cần Thơ thông tin, những năm qua, từ những ưu ái của các cấp mà Cần Thơ may mắn có được vườn ươm công nghệ Việt Nam - Hàn Quốc với mức đầu tư nước ngoài là 17 triệu USD. Địa phương cũng thành lập Trung tâm Khởi nghiệp tỉnh Cần Thơ, đầu tư các thiết bị công nghệ nhưng cũng chưa có những hoạt động nào tương xứng.

Ông Tín nói: "Chúng tôi gặp nhiều khó khăn, trong đó chưa có nguồn lực con người có yếu tố chuyên môn cao về lĩnh vực khởi nghiệp. Bây giờ, với mức lương nhà nước thì khó có ai về đầu quân, cơ chế thu hút nhân tài về địa phương chưa bàn tới phạm vi phục vụ cho Trung tâm khởi nghiệp. Giờ mà trả mức lương mỗi tháng 100 triệu đồng cho vị trí tại trung tâm là điều không địa phương nào làm được". 

Nhiều đại biểu, đại diện cho các tỉnh thành khác đã hoặc đang thành lập trung tâm hỗ trợ KNĐMST như Hải Phòng, Bình Dương... đều cho rằng việc vận hành đơn vị này gặp nhiều khó khăn về pháp lý, cơ chế chính sách, tiền lương chi trả cho cán bộ viên chức... ảnh hưởng nhiều tới mục đích cốt lõi là hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp.

Trung tâm phát huy vai trò đầu mối

Tại Quảng Nam, ông Phạm Ngọc Sinh - Phó Giám đốc Sở KH-CN, Trưởng ban Điều hành hỗ trợ KNST tỉnh cho biết, tỉnh chỉ tập trung vào vai trò định hướng, lồng ghép nhiều nguồn và ban hành cơ chế hỗ trợ trực tiếp cho các chủ thể trong hệ sinh thái khởi nghiệp.

Ban Điều hành hỗ trợ KNST tỉnh Quảng Nam chỉ đóng vai trò đầu mối, kết nối các chủ thể trong hệ sinh thái và hướng dẫn các chủ thể tiếp cận các cơ chế, chính sách mà trung ương và UBND tỉnh cùng các hội, đoàn thể ban hành.

"Hiện 14/18 huyện, thị, thành phố của Quảng Nam đã có Hội KNST cấp địa phương mà không có bất kỳ yếu tố nhà nước ở trong đó. Chúng tôi chỉ khơi dậy tinh thần cho anh em, kêu gọi các nguồn xã hội hoá để tổ chức những sân chơi Techfest, cuộc thi khởi nghiệp cho các chủ thể tham gia. Nhờ vậy mà Nhà nước không cần quá tập trung nguồn lực nhưng vẫn có kết quả tốt trong việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp" - ông Sinh chia sẻ.

Ông Vũ Tuấn Anh - Chuyên gia xây dựng và phát triển hệ thái KNĐMST quốc gia cũng đưa ra một số ý kiến về tính hệ thống của các hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp từ trung ương tới địa phương. Theo ông, ở các nước phát triển, họ có một cơ quan đầu ngành chuyên về hỗ trợ khởi nghiệp, đóng vai trò "nhạc trưởng". Và mỗi địa phương như những "nhạc cụ" riêng biệt hòa cùng bản giao hưởng đó. Bởi mỗi địa phương phải xác định được tinh hoa riêng, như Quảng Nam là dược liệu, Đà Nẵng là công nghệ thì Huế là du lịch.

"Cuối cùng, các đơn vị cũng cần có các chương trình nâng cao năng lực và hỗ trợ phát triển cho các chuyên gia xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp và giảng viên đào tạo khởi nghiệp. Lực lượng chuyên gia và giảng viên này chính là xương sống đào tạo phát triển nhằm kiến tạo các doanh nghiệp khởi nghiệp của địa phương. Các hoạt động hỗ trợ cần cụ thể ví dụ cấp học bổng đào tạo nâng cao năng lực, chi phí đi lại ăn ở tham gia các hoạt động tầm cỡ quốc gia như Techfest" - ông Tuấn Anh góp ý. 

Tranh chồng chéo, lãng phí nguồn lực

Thứ tưởng Bộ KH-CN Hoàng Minh cho biết, Bộ KH-CN được Chính phủ giao nhiệm vụ xây dựng một Đề án phát triển hệ thống các tổ chức hỗ trợ KNĐMST đến năm 2035, trình Chính phủ ngay trong tháng 1/2024.

Sau khi lắng nghe các ý kiến tại diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH-CN Hoàng Minh đã bày tỏ sự quyết tâm trong việc Bộ KH-CN sẽ chủ động phối hợp cùng các bộ, ban, ngành, địa phương ban hành các chính sách hỗ trợ, đồng bộ hoá hành lang pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho các trung tâm KNĐMST trung ương và địa phương để sớm trình lên Chính phủ trong thời gian tới.

Thứ trưởng Hoàng Minh nhấn mạnh, địa phương cần là chủ thể của công tác tổ chức triển khai, thành lập, vận hành các trung tâm địa phương, với các hoạt động trọng tâm như: Là đầu mối cung cấp, hướng dẫn, hỗ trợ cho doanh nghiệp KNĐMST; tổ chức các sự kiện phục vụ KNĐMST quy mô vùng, địa phương; đặt hàng các bài toán, thách thức của chính quyền địa phương cho cộng đồng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; truyền thông, tôn vinh, khen thưởng các hoạt động hỗ trợ KNĐMST quốc gia tại địa phương...

"Có một hệ thống hỗ trợ khởi nghiệp từ trung ương tới địa phương theo mô hình như vậy, tôi tin tưởng chúng ta sẽ khai thác được sức mạnh tổng thể, trong đó có khu vực công và khu vực tư, mang lại các nguồn lực thực tiễn cho việc phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp; đồng thời tránh chồng chéo, lãnh phí nguồn lực" - Thứ trưởng Hoàng Minh khẳng định.

PHAN VINH