Bạn ơi, hãy dừng lại…

Gửi bạn đáng thương của tôi!

Bạn thân mến! Có lẽ bạn không biết mình, nhưng mình thì biết rất rõ về bạn. Lúc này, chắc bạn ngạc nhiên lắm khi có trên tay lá thư của mình đúng không?

Thật sự, mình đã bao lần do dự, bao lần muốn viết thư gửi bạn, bao lần muốn đến bên cạnh bạn, nắm chặt tay, nhìn thật sâu vào đôi mắt sáng nhưng đượm buồn của bạn… Mình muốn chúng mình sẽ là bạn tốt của nhau, vì mình tin rằng, khi trong lòng bạn đã có mình rồi, chúng ta sẽ có thêm sức mạnh, có thêm sự tỉnh táo để dũng cảm vượt khó khăn và cám dỗ tầm thường của cuộc sống, chúng ta sẽ trở thành những người con ngoan, trò giỏi, mai sau giúp ích cho đời. Hôm nay, cơ hội tuyệt vời đã đến, mình không do dự nữa, mình mượn cánh thư này gửi đến người bạn đáng thương của mình bao điều mình đã ấp ủ bấy lâu.

Bạn thân mến!

Lần đầu tiên trông thấy bạn cầm điếu thuốc lá điện tử phì phèo, thả những làn khói tròn điệu nghệ trước bao cặp mắt thán phục của chúng bạn cùng lứa, tim mình như nghẹn lại. Mình muốn khóc quá. Ở tuổi của chúng mình chỉ biết ăn và học, sao bạn lại có thể thuần thục đến vậy? Lúc ấy, nhìn đám đông đang vây kín bạn và reo hò, mình buồn đến lạ! Chẳng hiểu sao các bạn ấy lại hiếu kì cỗ vũ cho bạn? Còn bạn, được sự tán thưởng của đám đông, mình thấy vẻ mặt của bạn rất tự đắc.

Bạn của mình!

Bạn có biết vì sao mình rất đau lòng khi thấy bạn hút thuốc lá điện tử không?

Dù chúng ta không chung lớp, không thân thiết, nhưng mình biết rất rõ về bạn. Bố mẹ bạn li hôn, bạn sống với bà ngoại. Lâu lâu bố hay mẹ có ghé về nhà, cho bạn ít đồng quà rồi đi, hoặc chỉ gọi điện hỏi thăm qua quýt. Bạn đi học, muốn có ba mẹ đưa đi ăn sáng rồi chở tới trường một lần, nhưng đó chỉ là mong ước không biết đến bao giờ mới có được. Bạn muốn ba mẹ chỉ cho bạn bài toán, bài văn khi bạn không biết cách làm bài, nhưng mãi mãi, chỉ có mình bạn bị cô giáo phê bình vì hay nghịch và không lo học… Có bao nỗi buồn bạn giấu trong lòng rồi im lặng lớn lên với vẻ bề ngoài lầm lì, bất cần…. Không ai biết trong lòng bạn cần biết bao nhiêu thứ: bạn cần một cái ôm ấm áp của ba mẹ, bạn cần một ánh mắt yêu thương động viên, bạn cần một người bạn tốt để bạn lắng nghe bao nỗi niềm…

Thời trẻ con, ai rồi cũng có những trò nghịch dại, ai cũng những lần mắc sai lầm đúng không bạn? Song mình lo quá! Hình ảnh một người học sinh trên tay lại phì phèo thuốc lá điện tử trong sự cỗ vũ, xuýt xoa của các bạn cùng trang lứa là một hình ảnh đáng lo ngại cho tương lai của thế hệ trẻ chúng ta.

Vì sao ư? Bởi vì, thuốc lá điện tử không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của bạn, của mọi người chung quanh, nó còn là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự suy giảm, băng hoại đạo đức của giới trẻ.

Bạn biết không? Vật dụng bạn đang dùng để gây sự chú ý của mọi người đó, nó là thuốc lá điện tử hay còn được gọi bằng nhiều các tên khác như vape, bút vape, thuốc lá vaporizer, e-cigs, e-hookahs, ENDS… được thiết kế đa dạng với hình dáng bắt mắt, có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc giống như cây bút, ổ đĩa, hình thỏi son, hình USB… Cùng với sự đa dạng về hình dáng, nó còn đa dạng về mùi vị để không ngừng kích thích người sử dụng trải nghiệm như mùi kẹo ngọt, mùi bạc hà, mùi táo, mùi cam, mùi chanh….

Ẩn đằng sau ngoại hình xinh xắn và mùi vị quyết rũ đó là một con số gây ngỡ ngàng. Các nhà khoa học đã tìm thấy ít nhất 60 hợp chất hóa học trong dung dịch của thuốc lá điện tử và nhiều hợp chất khác có trong sol khí khói tạo ra từ thuốc lá điện tử. Trong thành phần chính của dung dịch thuốc lá điện tử, bên cạnh nicotin, còn có propylene glycol và các chất tạo hương vị.

Bạn thân mến, đã có hàng công trình khoa học nghiên cứu và công bố về tác hại của nicotin đối với sức khỏe con người. Nó tác động vào hệ thần kinh chúng ta, gây ra triệu chứng kích thích, ức chế và gây nghiện. Không chỉ tấn công hệ thần kinh, nicotin ngấm dần và ăn mòn cơ thể chúng ta từng chút một. Nó là nguyên nhân gây ra những căn bệnh nguy hiểm như hen suyễn, co thắt mạch máu ở tim, tăng mạch và huyết áp, đột quỵ, tắt nghẽn và xơ vữa động mạnh, hình thành các khối u dẫn đến ung thư, đặc biệt là ung thư phổi…

Khi bạn làm nóng thuốc lá điện tử, nicotin và các hợp chất hóa học trong dung dịch sẽ biến đổi tạo ra nhiều chất độc hại khác, một phần bạn hít vào cơ thể và một phần sẽ bay ra ngoài gây ảnh hưởng đến sức khỏe mọi người chung quanh. Họ hít khói thuốc vào cũng sẽ mắc các bệnh tương tự người trực tiếp sử dụng. Nhưng càng đau lòng hơn, nếu một người mẹ nào đó mang thai thường xuyên hít phải khói thuốc lá thì hậu quả thật đau lòng, họ có thể bị sảy thai, hoặc đứa trẻ sẽ bị dị tật, ung thư khi sinh ra…

Một trường hợp phát hiện ung thư sớm nhất đó là đứa bé 3 tháng tuổi tại Trung Quốc. Sau khi tìm hiểu nguyên nhân, các nhà khoa học và bác sĩ phát hiện ra rằng, trong 9 tháng mang thai, người mẹ thường xuyên hít phải khói thuốc lá của ba chồng và chồng thải ra. Thật đau lòng đúng không các bạn?

Bên cạnh nicotin, thuốc lá điện tử còn có glycerin, propylene glycol. Propylene glycol có thể tạo thành propylene oxide - một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Glycerin khi được đun nóng và hóa hơi tạo thành acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên. Ngoài ra, các chất độc hại được tìm thấy trong sol khí của thuốc lá điện tử như Ethylene Glycol, Diethylene Glycol, aldehydes… Chất đặc biệt gây ung thư nitrosamines, acrolein, Formaldehyde, phân tử Ultrafine... Một số kim loại như chì, bạc, crom, nikel, formaldehyde… có hàm lượng tương đương hoặc cao hơn so với thuốc lá thông thường.

Hơn nữa, các hóa chất tạo mùi trong dung dịch thuốc lá điện tử cũng là mối đe dọa không hề nhỏ đối với sức khỏe chúng ta. Rồi thuốc lá điện tử bị làm giả cũng bán tràn lan. Những đối tượng kinh doanh hàng lậu, vì lợi nhuận mà họ không từ thủ đoạn nào. Vì vậy ngoài hàng loạt hóa chất trong thuốc lá điện tử, họ còn pha trộn thêm vào dung dịch này những chất gây nghiện nguy hiểm khác, kể cả ma túy. Dụng cụ hút cũng bị làm giả, có thể gây ra cháy nổ, nguy hiểm tính mạng.

Bạn thân mến!

Trước tác hại khủng khiếp của thuốc lá, ngày 18/6/2012, Quốc hội nước ta đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Tại điều 9 luật này, luật quy định rõ 9 hành vi bị nghiêm cấm:

  - Cấm sản xuất, mua bán, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá giả, sản phẩm được thiết kế có hình thức hoặc kiểu dáng như bao, gói hoặc điếu thuốc lá; mua bán, tàng trữ, vận chuyển nguyên liệu thuốc lá, thuốc lá nhập lậu.

-  Cấm quảng cáo, khuyến mại thuốc lá; tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức.

- Cấm nhận tài trợ của tổ chức, cá nhân kinh doanh thuốc lá.

- Cấm người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá.

- Cấm sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá.

- Cấm bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi.

- Cấm bán thuốc lá bằng máy bán thuốc lá tự động; hút, bán thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm.

- Cấm sử dụng hình ảnh thuốc lá trên báo chí, xuất bản phẩm dành riêng cho trẻ em.

- Cấm vận động, ép buộc người khác sử dụng thuốc lá.

   Mới đây, tại cuộc họp Quốc hội ngày 23/5/2023, Đại biểu Quốc hội đã đề nghị Quốc hội nghiên cứu đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá năm 2012 để kiểm soát và hạn chế việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá thế hệ mới.

Bạn biết không? Tại Trung Quốc, nước phát minh và sản xuất nhiều thuốc lá điện tử đã cấm sử dụng thuốc lá điện tử từ năm 2022. Ngoài ra một số quốc gia lân cận cũng đã cấm thuốc lá điện tử như Thái Lan, Indonesia, Brunei, Singapore, Malaysia… 

Bạn thấy không, chúng ta còn rất trẻ, chúng ta là đối tượng nghiêm cấm sử dụng, mua bán thuốc lá. Mình thiết nghĩ, các bác, các cô chú cấm chúng ta sử dụng thuốc lá, trước hết vì muốn tốt cho chúng ta. Họ đang lo lắng cho sức khỏe và tương lai của chúng ta, đúng không bạn?

Bạn thương mến của mình!

Nếu bạn để ý, bạn sẽ thấy, gần đây liên tiếp xảy ra nhiều vụ ngộ độc thuốc lá điện tử. Mới đây, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều đoạn clip ghi lại hình ảnh hai nam sinh ở trong phòng học, có nhiều biểu hiện bất thường, nghi bị "ngáo đá", mắt đờ đẫn, không kiểm soát được hành vi. Sự việc xảy ra trước sự chứng kiến của nhiều học sinh khác. Theo cơ quan điều tra thì hai học viên đó hút thuốc lá điện tử rồi bị say, gây nên tình trạng ảo giác.

Ngày 12/4/2023, Bệnh viện Bãi Cháy, thành phố Hạ Long, Quảng Ninh tiếp nhận 4 trường hợp bệnh nhân là học sinh nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử. Theo lời kể các bệnh nhân, trước vào viện một giờ, bệnh nhân có sử dụng thuốc lá điện tử (chưa rõ loại và chưa rõ nguồn gốc), sau sử dụng, xuất hiện cảm giác choáng váng, khó chịu toàn thân, bủn rủn, run tay chân, tức ngực, khó thở, buồn nôn,  nôn số lượng nhiều.

Ngày 5/9/2023, khi mới vừa khai giảng năm học mới, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Ninh  lại nhận nhiều trường hợp ở độ tuổi học sinh nhập viện cấp cứu do ngộ độc thuốc lá điện tử biểu hiện kích thích, thở nhanh, vã mồ hôi, chóng mặt, buồn nôn.

Đặc biệt một vụ ngộ độc sau khi dùng thuốc lá điện tử vô cùng nghiêm trọng xảy ra vào ngày 22/7/2023, đó là nam bệnh nhân T.V.H. (22 tuổi, ở Thái Bình) đã dùng thuốc lá điện tử có trộn một loại ma tuý mới. Sau 4 ngày điều trị, dù đã qua cơn nguy kịch, nhưng bệnh nhân vẫn hôn mê, phải thở máy, tình trạng tổn thương não rất nặng nề. Nam bệnh nhân được chuyển đến Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) trong tình trạng tím tái, co giật, nói nhảm, hoang tưởng, mất ngủ, ảo giác, vô niệu hoàn toàn, tổn thương đa cơ quan và nguy cơ ngừng tim. Kết quả xét nghiệm phát hiện 4 chất ma tuý tổng hợp có trong tinh dầu mà mẫu thuốc lá điện tử bệnh nhân sử dụng trước đó gồm MDMB - 4 en - Pinaca, MDMB - Chminaca, ADB- 4 en - Pinaca và ADB - Binaca.

Bạn thấy không, đây là những vụ việc có thật, đã xảy ra khắp nơi đối với người dùng thuốc lá điện tử. Và thật ra, những vụ ngộ độc thuốc lá điện tử trên đây chỉ là “phần chìm của tảng băng trôi” trong vô vàn những vụ ngộ độc thuốc lá điện tử khác. Mình biết bạn chẳng bao giờ muốn sự việc này xảy ra với bạn. Vì bạn còn có cuộc sống vui vẻ, bao nhiêu ước mơ và tương lai tươi đẹp đang chờ bạn phía trước.

Bạn thân mến! Đọc đến đây, bạn đã biết rõ vì sao lâu nay mình muốn viết thư cho bạn rồi. Mình yêu quý bạn, mình muốn ngay bây giờ bạn hãy từ bỏ thuốc lá điện tử. Hãy là tấm gương để mọi người nhận thức rõ tác hại của thuốc lá điện tử, tấm gương của người dũng cảm từ bỏ thuốc lá điện tử. Hãy cùng mình tuyên truyền, phổ biến tác hại của thuốc lá điện tử, phổ biến luật phòng chống thuốc lá đến bạn bè, người thân và tất cả mọi người chung quanh. Hãy cùng mình và mọi người cùng nhau hành động: “NÓI KHÔNG VỚI THUỐC LÁ ĐIỆN TỬ”. Học sinh Tam Kỳ chúng ta cùng chung tay đẩy lùi thuốc tác hại của lá điện tử, bảo vệ môi trường học đường an toàn, lành mạnh vì chính bản thân chúng ta và mọi người chung quanh!

Ve vẻ vè ve
Nghe vè phòng, chống
Thuốc lá điện tử
Nguy hiểm khôn lường,

Hai chữ ung thư
Gắn liền thuốc lá
Thêm chữ điện tử
Lại càng độc hơn.

Một phút làm ngầu
Chỉ là nông nỗi
Chẳng hay, chẳng đẹp
Hình ảnh ấy đâu!

Chăm ngoan học hành
Thi đua tiến bộ
Lập nhiều thành tích
Mới là trò ngoan!

Thư mình đã khá dài rồi, cuối thư mình chỉ nói: Bạn là một người tuyệt vời, mình tin bạn sẽ làm được những điều tốt đẹp cho cuộc sống, chúng mình sẽ mãi mãi là bạn tốt của nhau!

Hẹn gặp bạn và cùng nhau hành động vì môi trường không thuốc lá điện tử!

................

_{Bài hưởng ứng cuộc thi Viết thư tuyên truyền phòng, chống thuốc lá điện tử do Phòng Tư pháp phối hợp với Phòng GD-ĐT thành phố Tam Kỳ tổ chức.}

NGUYỄN TRI QUÂN