Chuyển đổi quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh thành mô hình công ty: Phù hợp xu hướng, khắc phục hạn chế

Động lực phát triển

Ông Lê Ngọc Trung - Phó Chủ tịch Liên minh HTX Quảng Nam cho biết, trên cơ sở Nghị quyết số 34 (ngày 9/12/2011) của HĐND tỉnh, ngày 13/1/2012 UBND tỉnh ban hành Quyết định số 172 về việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh.

Ngày 8/5/2012, UBND tỉnh có Quyết định số 1467 phê duyệt điều lệ tổ chức hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh và quỹ này chính thức đi vào hoạt động từ đó đến nay.

Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh là tổ chức tài chính nhà nước, hoạt động chuyên trách theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính và các hoạt động của mình.

Quỹ hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, phải bảo toàn vốn và bù đắp đủ chi phí quản lý, được miễn nộp thuế và các khoản nộp cho ngân sách nhà nước. Quỹ chịu sự quản lý, tổ chức điều hành của Liên minh HTX Quảng Nam.

Đối tượng được quỹ cho vay là các tổ hợp tác (THT), HTX và liên hiệp HTX trên địa bàn Quảng Nam. Quỹ thực hiện hỗ trợ vốn vay ưu đãi trên cơ sở dự án có tính khả thi, có tài sản đảm bảo thế chấp theo quy định của pháp luật. Lãi suất được tính theo quy định của quỹ và thời hạn vay tối đa là 5 năm, giải ngân vốn vay theo tiến độ thực hiện dự án.

Ông Nguyễn Hữu Ngộ - Giám đốc Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh cho hay, tính đến ngày 31/8/2023, nguồn vốn của quỹ gần 112,3 tỷ đồng. Trong đó, vốn điều lệ ngân sách cấp ban đầu là 15 tỷ đồng, vốn ngân sách cấp hàng năm trong giai đoạn 2013 - 2023 xấp xỉ 92,3 tỷ đồng, vốn bổ sung từ các hoạt động của quỹ hơn 4,8 tỷ đồng. Tổng dư nợ gốc đến cuối tháng 8/2023 gần 102 tỷ đồng và nợ quá hạn chưa thu hồi hơn 1,5 tỷ đồng.

Theo ông Ngộ, giai đoạn 2012 - 2023, tổng nguồn vốn đầu tư của lĩnh vực kinh tế tập thể ở Quảng Nam hơn 404,7 tỷ đồng. Trong đó, quỹ đã thực hiện hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho 516 đơn vị (gồm 139 HTX và 377 THT) với tổng số lượt tiền giải ngân hơn 268 tỷ đồng (chiếm 66%) và vốn tự có của các THT, HTX gần 137 tỷ đồng.

“Từ kênh vốn hỗ trợ của quỹ, những năm qua nhiều HTX, THT có điều kiện đầu tư mở rộng quy mô hoạt động, phát triển mạnh sản xuất - kinh doanh. Qua đó, tạo công ăn việc làm ổn định cho thành viên, người lao động và tăng doanh thu cho đơn vị” - ông Ngộ nói.

Qua 11 năm hoạt động, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh vẫn còn không ít trở ngại, hạn chế. Đáng nói là, do ảnh hưởng của tình hình kinh tế thế giới và trong nước nên thị trường tiêu thụ sản phẩm gặp khó khăn khiến nhiều THT, HTX cũng như các mô hình sản xuất - kinh doanh chưa dám đầu tư mới hoặc mở rộng đầu tư.

Do biến động về giá cả nguyên vật liệu, nhân công... dẫn đến các khoản chi phí phát sinh lớn nên việc triển khai các hạng mục đầu tư dự án của nhiều đơn vị còn khá chậm so với tiến độ đề ra.

Theo ông Ngộ, tài sản các THT, HTX cầm cố, thế chấp cho quỹ hầu hết là ở khu vực nông thôn, có giá trị thấp. Đặc biệt, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cầm cố, thế chấp với quỹ hầu như là sổ của hộ gia đình nên việc xác minh nhân thân, công chứng gặp khó khăn và chỉnh lý lại tài sản mất nhiều thời gian; từ đó dẫn đến nhiều đơn vị không vay được vốn...

Chuyển đổi phù hợp

Ngày 11/11/2021, UBND tỉnh có Công văn số 8021 về việc giao Liên minh HTX Quảng Nam chịu trách nhiệm phối hợp với Sở Tài chính cùng các đơn vị liên quan nghiên cứu, rà soát tham mưu UBND tỉnh thực hiện việc chuyển đổi mô hình hoạt động và phương thức tổ chức điều hành hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh theo quy định tại Nghị định số 45 (ngày 31/3/2021) của Chính phủ.

Ông Lê Ngọc Trung cho hay, trên cơ sở nghiên cứu những quy định và hướng dẫn của cấp trên, đến nay Liên minh HTX Quảng Nam đề xuất UBND tỉnh trình HĐND tỉnh xem xét thông qua phương án chuyển đổi hoạt động của Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh theo hướng mô hình công ty TNHH một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Theo ông Trung, đây là mô hình phù hợp với Nghị định số 45 của Chính phủ và thuận lợi trong quản lý, điều hành cũng như đảm bảo tính thống nhất, liên kết hệ thống quỹ trên địa bàn cả nước.

Ông Nguyễn Hữu Ngộ cho rằng, chuyển đổi hoạt động của quỹ theo mô hình công ty TNHH một thành viên do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ với hành lang pháp lý thống nhất toàn hệ thống quỹ trong cả nước sẽ khắc phục những hạn chế trong hoạt động chung, đảm bảo an toàn và phát triển nguồn vốn hiệu quả.

Qua đó, phát huy các nguồn lực, nhất là sẽ tạo thuận lợi hơn nữa trong việc tiếp cận vốn vay ưu đãi cho phát triển các loại hình kinh tế tập thể. Trong đó, nòng cốt là các HTX có điều kiện đầu tư đổi mới trang thiết bị, ứng dụng khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao giá trị gia tăng đối với sản phẩm hàng hóa, dịch vụ... góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho thành viên, người lao động.

Đồng thời hỗ trợ thiết thực cho việc đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp, xây dựng và phát triển các mô hình HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả trong các lĩnh vực, ngành nghề…

Theo ông Ngộ, bên cạnh những thuận lợi, khi chuyển đổi hoạt động theo mô hình mới, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh sẽ gặp một số khó khăn. Đáng chú ý là, nguồn vốn hoạt động của quỹ còn hạn chế so với đối tượng cho vay theo quy định tại Nghị định số 45 của Chính phủ và nhu cầu vốn thực tế của khu vực kinh tế tập thể, HTX tỉnh.

“Nếu căn cứ điểm b, Khoản 3, Điều 1 của Nghị định số 45 về đối tượng cho vay vốn thì với quy mô nguồn vốn hiện nay và việc phân bổ ngân sách bổ sung hằng năm cho quỹ, thời gian đến rất khó đáp ứng được nhu cầu hỗ trợ vốn vay” - ông Ngộ nói.

Ông Ngộ cho biết thêm, đối với việc thực hiện các hợp đồng tín dụng đã ký giữa quỹ và các bên liên quan trước khi có quyết định phê duyệt chuyển đổi mô hình hoạt động thì tiếp tục thực hiện theo đúng các thỏa thuận đã ký kết tại hợp đồng tín dụng và các thỏa thuận khác…

NHÃ PHƯƠNG