Xã hội không tiền mặt tại Thụy Điển
Thụy Điển với nền công nghệ tiên tiến hàng đầu thế giới hiện là quốc gia sử dụng ít tiền mặt nhất.
Thụy Điển là một trong những quốc gia tiên phong trong việc hiện đại hóa công nghệ và tài chính. Năm 1661, Thụy Điển là quốc gia đầu tiên ở châu Âu phát hành tiền giấy nhưng nay cũng là quốc gia đi đầu trong việc thoát khỏi tiền giấy, tiến tới xã hội không tiền mặt. Năm 1967, máy rút tiền tự động (ATM) đầu tiên được lắp đặt tại quốc gia Bắc Âu này, chỉ một tuần sau chiếc ATM đầu tiên trên thế giới có mặt ở London (Anh).
Sự đổi mới công nghệ từ các tập đoàn hàng đầu thế giới có trụ sở chính tại Thụy Điển như Spotify, King và Skype góp phần phục vụ cho một xã hội đang chuyển đổi sang không dùng tiền mặt. Trong đó, công ty khởi nghiệp công nghệ tài chính Klarna ra mắt năm 2005 đến nay có khoảng 150 triệu khách hàng trên toàn cầu.
Thống kê cho thấy, hiện chỉ có 2% giá trị giao dịch tại Thụy Điển thực hiện bằng tiền mặt, chủ yếu là người cao tuổi, các dịch vụ nhỏ hay dành cho người nước ngoài đến Thụy Điển như khách du lịch.
Thụy Điển phủ sóng di động và 85% dân số được tiếp cận với ngân hàng trực tuyến. Việc Thụy Điển chuyển sang một xã hội không dùng tiền mặt được luật pháp khuyến khích. Người bán hàng có thể từ chối thanh toán bằng tiền mặt một cách hợp pháp.
Nhiều ngân hàng Thụy Điển không xử lý các giao dịch tiền mặt và máy ATM nay không còn phổ biến (trung bình chỉ có 32 máy/100 nghìn người)... Hầu hết phương tiện giao thông công cộng gồm xe điện và xe buýt, nhiều điểm du lịch, phòng khám, cửa hàng, quán cà phê... chỉ có thể thanh toán bằng thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, mã quét QR, điện thoại thông minh thay vì tiền mặt...
Theo các chuyên gia, việc người Thụy Điển sẵn sàng chấp nhận cuộc sống không tiền mặt là một phần của văn hóa đổi mới và tiên phong ứng dụng công nghệ mới. Khi các giao dịch tiền mặt giảm, đồng tiền lưu thông giảm từ khoảng 100 tỷ SEK năm 2007 xuống còn 45 tỷ SEK một thập kỷ sau đó.
Nhiều người Thụy Điển chấp nhận cấy vi mạch vào tay, có thể lưu trữ các loại dữ liệu khác nhau từ nhận diện cá nhân đến dấu mở cửa, vé tàu và thậm chí cả thẻ ngân hàng, giúp có thể thanh toán chỉ bằng cách vẫy tay.
Dù điều này nghe có vẻ giống như khoa học viễn tưởng, đến nay hơn 4.000 người Thụy Điển áp dụng phương thức thanh toán này vào cuộc sống thường nhật mà không phải mang theo bất kỳ loại thẻ thanh toán nào, kể cả điện thoại thông minh.
Năm 2012, sáu ngân hàng lớn nhất của Thụy Điển hợp tác tạo ra một hệ thống thanh toán di động tức thời - Swish, có 8,6 triệu người dùng tính đến tháng 3/2022 trong khi tổng dân số của nước này khoảng 10,5 triệu người.
Swish cùng với nhiều cải tiến góp phần tạo nên danh tiếng của Thụy Điển với tư cách là một xã hội ngày càng không dùng tiền mặt. Cạnh đó, BankID - một ứng dụng dành cho thiết bị di động cho phép bất kỳ ai có số định danh cá nhân và tài khoản ngân hàng của Thụy Điển đều có thể truy cập tất cả dịch vụ công kỹ thuật số, sử dụng ngân hàng trực tuyến và thậm chí ký kết hợp đồng...
Giáo sư Jonas Hedman của Trường Kinh doanh Copenhagen, Đan Mạch, nói: “Phương thức xã hội không tiền mặt mang lại nhiều lợi ích, là phương thức thanh toán không tiếp xúc có thể giúp ngăn chặn sự lây lan các bệnh truyền nhiễm vốn thấy rất rõ trong đại dịch COVID-19, thuận tiện và nhanh hơn trong khi phần lớn công nghệ này đang tồn tại và phát triển, đáp ứng xu hướng tiêu dùng, thanh toán online hiện nay”.