Gìn giữ nghề dệt sari truyền thống tại Ấn Độ
Dệt lụa sari là một trong những nghề thủ công truyền thống nổi tiếng nhất của Ấn Độ. Những người thợ dệt sari đang nỗ lực hồi sinh nghề trước nguy cơ bị biến mất.
Trong một căn phòng tối gần bờ sông Hằng của Ấn Độ, những cánh tay lướt trên khung cửi cùng những tiếng lách cách nhịp nhàng thoi đưa của những nghệ nhân dệt lụa sari Banarasi ở thành phố Varanasi. Đây là nơi sản xuất vải lụa sari tốt nhất thế giới hiện nay.
Xưởng dệt của ông Mohammad Sirajuddin (65 tuổi) là điển hình của việc cộng đồng nghệ nhân làng nghề truyền thống này đang ngày càng thu hẹp lại.
Nghệ nhân Mohammad Sirajuddin cho biết, sự xuất hiện các loại máy móc hiện đại, hàng hóa dệt may công nghiệp tràn ngập với giá thành rất rẻ đã làm suy yếu nghề dệt thủ công của đất nước.
Đại dịch Covid-19 gây ảnh hưởng kinh tế nặng nề, thu nhập của nhiều lao động giảm sút và sự lựa chọn mua sắm cũng phần nào bị hạn chế.
Sari là trang phục truyền thống của phụ nữ Ấn Độ với màu sắc rực rỡ, tô điểm thêm phần quyến rũ mang đầy bí ẩn của phụ nữ Ấn nói riêng và là nét đẹp văn hóa đặc trưng của Ấn Độ nói chung.
Vì thế, những bộ váy áo sari có thiết kế cầu kỳ và tỉ mỉ, nhiều phong cách khác nhau, với chiều dài thường dao động từ 4 - 9m được những người phụ nữ Ấn Độ coi là bộ trang phục đẹp và thiêng liêng nhất.
Những cô dâu Ấn Độ rất ưa chuộng sari, rồi truyền nhau từ thế hệ này sang thế hệ khác như một bảo vật gia truyền của gia đình, dòng họ.
Những thợ dệt thủ công sari của Varanasi tạo dựng được danh tiếng xuất sắc qua nhiều thế kỷ. Nhưng họ phải cố gắng, nỗ lực rất lớn để hồi sinh làng nghề.
Ông Mohammad Sirajuddin nói với hãng tin AFP: “Nếu bạn dạo quanh toàn bộ khu phố này, bạn sẽ thấy rằng đây là ngôi nhà duy nhất có hàng thủ công. Thậm chí điều này sẽ chỉ ở đây chừng nào tôi còn sống. Sau đó, không ai trong ngôi nhà này sẽ tiếp tục”.
Những người hàng xóm của ông đều chuyển sang sử dụng máy dệt điện cho hàng may mặc của họ, sản phẩm dù thiếu sự tinh tế, cái hồn so với hàng dệt thủ công nhưng được bán với giá rẻ hơn cũng như quá trình hoàn thành thành phẩm nhanh hơn.
Ông Ranzan Ali (56 tuổi) một thợ dệt lụa sari kể lại: “Tôi sinh ra, lớn lên và làm việc trong xưởng ngay tại nơi ông, cha tôi làm việc”.
Ông cũng là nghệ nhân dệt lụa thế hệ thứ ba và gia đình ông đã theo nghề thủ công này ở Varanasi trong khoảng 100 năm, tương tự hầu hết thợ dệt ở đây. Mặc dù thu nhập từ làng nghề thủ công vẫn còn bấp bênh, những nghệ nhân như ông Ranzan Ali vẫn mong muốn lưu truyền, gìn giữ nghề dệt sari cho thế hệ mai sau.
Shahid (33 tuổi), một công nhân dệt sari tại Varanasi bày tỏ hy vọng: “Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ truyền thống như trang phục sari luôn lưu giữ những giá trị văn hóa quý giá của dân tộc.
Tôi hy vọng mọi người sẽ biết đến nhiều hơn nghề dệt sari thủ công, trân trọng những con người đang nỗ lực hồi sinh làng nghề. Thời đại công nghệ với máy móc hiện đại, nguyên vật liệu giá rẻ có thể lên ngôi, sản phẩm sari dệt thủ công có thể giảm đi nhưng không bao giờ mất đi”.
Nhiều năm qua, Chính phủ Ấn Ðộ hỗ trợ về tài chính, đào tạo kỹ thuật cho lao động các làng nghề, tạo việc làm, thu nhập cho người dân, hỗ trợ dịch vụ và tiêu thụ sản phẩm cho làng nghề để lưu giữ và tôn vinh các làng nghề thủ công truyền thống như dệt lụa sari.