25 năm, Hội An nhớ Kazik
(QNO) - Hôm nay 18.3, TP.Hội An kỷ niệm 25 ngày mất cố kiến trúc sư người Ba Lan Kazimierz Kwiatkowsky - tên thân mật là Kazik (19.3.1997 - 19.3.2022). Kazik là một người bạn lớn của Hội An, người đã có công phát hiện, khai mở nhận thức, hành động và kết nối để lan tỏa giá trị của đô thị cổ Hội An vươn tầm di sản văn hóa của nhân loại.
Tham dự chương trình có ngài Wojciech Gerwel - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Ba Lan tại Việt Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Văn Tân cùng những người từng một thời gắn bó sâu sắc với cố kiến trúc sư Kazik.
Kazik và tấm lòng với Hội An
Cố kiến trúc sư Kazik (sinh năm 1944) là nhà bảo tồn người Ba Lan từng gắn bó mật thiết với công tác bảo tồn di sản văn hóa ở Việt Nam nói chung, miền Trung nói riêng, đặc biệt là đô thị cổ Hội An.
Từ đầu thập niên 1980, ông đã tình nguyện sang Việt Nam khảo sát các di tích khảo cổ tại Mỹ Sơn (Duy xuyên). Quảng Nam cũng là mảnh đất mà Kazik gắn bó lâu nhất trong thời gian sống và làm việc tại Việt Nam với gần 16 năm.
(CLIP): Chương trình kỷ niệm 25 ngày mất kiến trúc sư Kazik:
Ông Nguyễn Sự - nguyên Bí thư Thành ủy Hội An chia sẻ, Kazik là một trong những người đặt viên gạch đầu tiên trên con đường đưa Hội An đến với danh hiệu Di sản văn hóa thế giới. Những năm tháng đó, Kazik đã bỏ qua ngày nghỉ để cùng cán bộ Phòng Văn hóa - thông tin TP.Hội An, Phòng Bảo tồn - bảo tàng Ty Văn hóa - thông tin Quảng Nam - Đà Nẵng, Trung tâm thiết kế tu bổ Di tích Trung ương (nay là Viện Bảo tồn di tích thuộc Bộ VH-TT&DL) tích cực chuẩn bị hồ sơ để đến ngày 19.3.1985 khu phố cổ Hội An được Bộ Văn hóa cấp bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.
Năm 1981, kiến trúc sư Kazik bắt đầu tiếp xúc với Hội An và nhanh chóng nhận ra những giá trị nổi bật toàn cầu của vùng đất này và cố gắng giới thiệu những nét riêng biệt của Hội An ra thế giới. Ông cũng là người có tầm nhìn xa khi ở thời điểm đó đã cho rằng Hội An phải làm giàu bằng du lịch và nhất định sẽ làm được.
Theo ông Nguyễn Văn Sơn - Chủ tịch UBND TP.Hội An, có thể nói cố kiến trúc sư Kazik đã có nhiều đóng góp đặc biệt quan trọng cho công tác trùng tu và bảo tồn, phát huy giá trị của di sản Hội An. Nhớ về Kazik là nhớ về một người bạn lớn của nhân dân Hội An, người luôn sống hết mình cho di sản, cho khoa học, sẵn sàng chịu đựng khó khăn, gian khổ để cống hiến cho khoa học, cho công cuộc bảo tồn di sản.
Những người từng gắn bó với Kazik nhớ lại, quá trình nghiên cứu, lập hồ sơ trình lên UNESCO cho đến khi được công nhận là Di sản văn hóa thế giới kéo dài gần 20 năm với nhiều khó khăn, thách thức nhưng cố kiến trúc sư Kazik chưa bao giờ nản lòng và từ bỏ.
"Với công dân là người con của dân tộc mình, biết yêu, biết tự hào, biết bảo vệ, tranh đấu cho di sản văn hóa dân tộc mình đã là quý lắm rồi. Còn đây là người nước ngoài mà yêu thiết tha, bảo vệ hết sức cho di sản văn hóa của nước khác, dân tộc khác đó là điều hiếm hoi và quá tuyệt vời. Kazik là một người như thế", GS-TS. KTS Hoàng Đạo Kính cho biết.
Tình yêu ở lại
Như một định mệnh, đúng 12 năm sau ngày Hội An được công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia thì Kazik đột ngột qua đời (19.3.1997) mà không kịp chứng kiến mảnh đất, con người ông hết lòng yêu quý được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa thế giới.
Năm 2007, TP.Hội An đã cho xây dựng công viên ngay trung tâm phố cổ và đặt bức tượng bán thân để tưởng nhớ công lao của Kazik. GS-TS. KTS Hoàng Đạo Kính - nguyên Giám đốc Trung tâm thiết kế và tu bổ di tích Trung ương (nay là Viện Bảo tồn di tích), người nhiều năm gắn bó với kiến trúc sư Kazik cho rằng, trên cả nước rất hiếm nơi một kiến trúc sư, nhà bảo tồn được đặt tượng. Cảm ơn chính quyền và nhân dân TP.Hội An đã dành một khoảng không gian đặc biệt cho Kazik - một con người đã cống hiến hết mình vì Hội An, được tiếp tục "ở lại" với Hội An.
Tham dự chương trình, ngài Wojciech Gerwel - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Cộng hòa Ba Lan tại Việt Nam bày tỏ niềm vinh dự và xúc động trước những thành tựu, cống hiến, tình cảm của Kazik đối với Hội An và sự tri ân của người Hội An dành cho Kazik.
Ngài Wojciech Gerwel chia sẻ, Việt Nam và Ba Lan có nhiều biểu tượng biểu hiện cho tình hữu nghị tốt đẹp của hai quốc gia và công viên, bức tượng Kazik tọa lạc ngay ở phố cổ Hội An là một minh chứng cụ thể. Có thể xem Kazik là một sợi dây kết nối đặc biệt cho mối quan hệ truyền thống tốt đẹp của hai quốc gia.
Chủ tịch UBND TP.Hội An Nguyễn Văn Sơn nhấn mạnh: "Nhớ và biết ơn Kazik, chúng ta sẽ tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản khu phố cổ, đưa Hội An trở thành điểm đến yêu thích của du khách gần xa, làm cho người dân ngày càng yêu di sản, giàu lên từ di sản như mong ước của cố kiến trúc sư lúc sinh thời".