Vóc dáng mới chợ vùng B Đại Lộc

Chợ “trên bến dưới thuyền”

Bến Dầu là một trong những ngôi chợ nổi tiếng thời Pháp thuộc, nằm bên dòng sông Thu Bồn, có bến đò ngang lẫn đò dọc với sản vật dầu rái, chè xanh An Bằng nức tiếng xa gần. Chợ hình thành từ cuối thế kỷ 19, người sáng lập ra bến chợ là ông tổ họ Trần có tên úy là Xã Cẩn, làm lý trưởng vùng Bến Dầu thời ấy. Ngày ấy chợ đông buổi sáng thì buổi chiều cách đó không xa, phía cuối làng Phú Hanh, một bãi chợ khác có tên Bàu Toa cũng nườm nượp người qua lại bán buôn…

Trên bến sông Thu, đặc sản dầu rái, chè xanh An Bằng theo các thương thuyền đi ngược về xuôi. Chợ Bến Dầu “trên bến dưới thuyền” cũng ra đời từ đó, cũng là tên một bến sông là nơi tập kết dầu rái - “vàng đen” của Đại Lộc một thời. Chợ Bến Dầu còn bán đầy cá tôm tươi rói đánh bắt từ sông Thu và nông lâm sản địa phương...

Cách đó không xa, gặp chợ Phú Thuận “trên bến dưới thuyền” nằm sát sông Thu Bồn. Tên chợ được gọi theo tên làng và bến đò Phú Thuận, vốn là bến đò ngang lẫn dọc nối vùng B Đại Lộc với vùng tây Duy Xuyên. Những bến đò ngang, đò dọc trên sông Thu cũng nối chợ Phú Thuận với chợ Trung Phước (Nông Sơn) và cư dân miền sơn cước này. Chợ Phú Thuận đông buổi sáng, đã trải qua 3 lần dời đổi vị trí và hiện tọa lạc sát bến đò Phú Thuận. Bến đò Phú Thuận xưa kia là nơi tập kết hàng hóa và trung chuyển khách dọc ngang sông nước Thu Bồn.

Sản phẩm từ thượng nguồn theo đò dọc xuống có chuối, mít, chè, khoai lang, dầu rái...; hàng hóa từ dưới xuôi lên có muối, mắm, tôm cá biển, chiếu Bàn Thạch; hàng hóa bản địa có nón lá Giảng Hòa, sản phẩm đan đát mây tre Xuân Tây, Mỹ Nam... Phú Thuận trở thành ngôi chợ sầm uất nhất vùng B thời bấy giờ, là điểm giao thương quan trọng của vùng. Sau giải phóng tới nay, trong khi nhiều ngôi chợ quê dần mất đi vóc dáng và vị trí quan trọng vốn có thì chợ Phú Thuận vẫn sầm uất bởi nằm trên vị thế thuận lợi về cả giao thông đường thủy lẫn đường bộ.

Khoác áo mới

Suốt thời gian dài, chợ Bến Dầu lợp tranh tre, dừa nứa; năm 1990, từ sự hỗ trợ của một tổ chức phi chính phủ, chợ Bến Dầu được sửa sang, lợp lại nhà lồng song vẫn còn nhỏ. Từ khi xây dựng nông thôn mới xã Đại Thạnh (cuối năm 2019), chợ Bến Dầu được khởi công xây dựng trên mặt bằng mới rộng rãi, và chính thức đưa vào hoạt động vào cuối năm 2020.

Theo bà Nguyễn Thị Minh Nam - Chủ tịch UBND xã Đại Thạnh, chợ Bến Dầu được đưa vào sử dụng từ cuối năm 2020 là sự khởi sắc của nông thôn Đại Thạnh. Sau một thời gian ngắn hoạt động, chợ Bến Dầu đã phát huy hiệu quả tích cực, lượng hàng hóa tập trung nhiều, đa dạng, tiểu thương và nhân dân trong vùng rất phấn khởi.

“Nếu trước đây, tiểu thương chỉ bán vào buổi sáng thì nay khu chợ mở cửa cả ngày, người mua người bán nhộn nhịp, đáp ứng nhu cầu lương thực, thực phẩm của người dân. Chợ cũ có diện tích 1.500m², sát trục đường giao thông, xuống cấp trầm trọng, dịp tết tiểu thương, nhân dân thường tràn ra lòng lề đường buôn bán, ảnh hưởng tới an toàn giao thông và mất mỹ quan; nay những tồn tại đó đã được khắc phục” - bà Nam chia sẻ. Chợ Bến Dầu mới tọa lạc trên diện tích 3.000m², gồm 16 ki ốt, 18 lô hoa quả, gia vị trong nhà lồng; 5 dãy nhà vòm với 42 lô, 19 lô ngoài trời, 2 khu vực giữ xe. Có được chợ mới này, bên cạnh nguồn lực hỗ trợ từ Nhà nước, có sự đồng thuận từ người dân và tiểu thương trong vùng.

Phú Thuận vốn là một trong những chợ sầm uất nhất ở Đại Lộc vào cuối thế kỷ 19, từng được lưu danh trong cuốn “Đại Nam nhất thống chí”. Tuy nhiên, trải qua thời kỳ dài, chợ xuống cấp trầm trọng, khuôn viên hẹp, không đáp ứng yêu cầu buôn bán của tiểu thương trong vùng. Năm 2019, chợ Phú Thuận được đầu tư và nâng cấp khang trang, chính thức đưa vào hoạt động đầu năm 2020.

Ông Trần Công Phụng - Phó Chủ tịch UBND xã Đại Thắng chia sẻ, chợ mới được xây dựng khang trang với tổng kinh phí hơn 5 tỷ đồng trên khuôn viên rộng 3.000m2 , riêng khu vực nhà lồng có 136 ki ốt, có khu vực nhà lồng phụ. Đây là chợ lớn nhất vùng B, nằm trên tuyến đường huyết mạch và vùng giao thương quan trọng của vùng B Đại Lộc và vùng tây Duy Xuyên. Chợ Phú Thuận đang từng bước tiến đến xây dựng chợ văn hóa, nhất là xã Đại Thắng đang hướng tới xây dựng xã nông thôn mới nâng cao dự kiến vào năm 2022.

HOÀNG LIÊN