Người lao động nhận BHXH một lần: Thiệt thòi nhiều mặt
Trước tình hình dịch Covid-19 phức tạp, đã có một bộ phận người lao động (NLĐ) khi nghỉ việc lựa chọn hưởng BHXH một lần. Với lựa chọn này, NLĐ sẽ thiệt thòi nhiều mặt.
Có mặt tại Bộ phận tiếp nhận và hoàn trả hồ sơ thủ tục hành chính của BHXH tỉnh, chị Nguyễn Thị Trúc Ly (Núi Thành) cho biết đang làm thủ tục hưởng chế độ BHXH một lần. Nguyên nhân là chị mất việc làm tại Khu công nghiệp Điện Nam - Điện Ngọc, nay về quê và không có ý định đi làm lại ở các công ty, nên đến BHXH xin làm hồ sơ hưởng chế độ một lần.
Chị Ly nói: “Khi làm hồ sơ hưởng chế độ một lần, các anh chị ở đây khuyên tôi nên nhận bảo hiểm thất nghiệp để trang trải khó khăn trước mắt. Tôi cũng đắn đo, chờ thêm thời gian nếu có việc làm phù hợp thì đi làm lại để tiếp tục đóng BHXH. Nhưng nghĩ tới nghĩ lui, giờ cần tiền đành phải rút, khi nào có điều kiện tham gia BHXH tự nguyện để hưởng hưu”.
Theo lời cán bộ tiếp nhận hồ sơ ở Bộ phận một cửa của BHXH tỉnh, ngoài những trường hợp nghỉ việc hẳn ở các đơn vị, công ty xin hưởng chế độ BHXH một lần, thì còn một nguyên nhân nữa trong thời điểm này là NLĐ mất việc làm do dịch Covid-19. Họ mất việc làm, khó khăn khi tìm lại việc khác, nên mong muốn có một khoản chi tiêu trước mắt để trang trải cuộc sống. Thế nhưng, NLĐ lại chưa tìm hiểu thấu đáo về những thiệt thòi mà họ phải gánh lấy khi thôi tham gia chế độ BHXH. Cán bộ ở bộ phận tiếp nhận hồ sơ kiêm thêm việc giải thích cặn kẽ cho NLĐ để họ cân nhắc khi rút BHXH một lần. Lúc này, họ nên nhận bảo hiểm thất nghiệp để trang trải khó khăn và tiếp tục đăng ký tìm việc làm mới.
Theo quy định, NLĐ được hưởng trợ cấp thất nghiệp bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc 5 lần mức lương tối thiểu vùng. Trong thời gian hưởng bảo hiểm thất nghiệp, NLĐ vẫn được hưởng chế độ BHYT theo quy định để khám chữa bệnh BHYT khi không may ốm đau. Nếu muốn chuyển đổi nghề nghiệp, NLĐ còn được hỗ trợ học nghề (tối đa 1 triệu đồng/người/tháng). Ngoài ra, NLĐ còn được hỗ trợ, tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí; được đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.
Theo BHXH tỉnh, nhận BHXH một lần chỉ có thể giải quyết nhu cầu kinh tế trước mắt, nhưng về lâu dài, sẽ rất thiệt thòi cho NLĐ khi hết tuổi lao động. Khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của NLĐ sẽ bị hạn chế hơn so với khi hưởng lương hưu. Khi nhận BHXH một lần, sau này tham gia lại BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đóng BHXH, mà tính thành thời gian đóng BHXH mới. Như vậy NLĐ mất đi cơ hội được hưởng lương hưu nếu không đủ thời gian cộng dồn, không có thu nhập để đảm bảo cuộc sống khi hết tuổi LĐ. Nếu khi nghỉ hưu vẫn đủ thời gian được hưởng lương hưu thì do thời gian đóng BHXH ít nên số tiền lương hưu sẽ thấp, mất nguồn tài chính hỗ trợ và ổn định cuộc sống lâu dài khi bị suy giảm khả năng LĐ, hết tuổi LĐ.
NLĐ sẽ không được hưởng chế độ BHYT khi rút toàn bộ tiền BHXH đã đóng. Trong toàn bộ thời gian hưởng lương hưu, NLĐ được quỹ BHXH trả kinh phí để cấp thẻ BHYT và được hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh BHYT. Khi người hưởng lương hưu không may qua đời thì người lo mai táng được nhận một lần trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở tại tháng người hưởng lương hưu chết và thân nhân được hưởng trợ cấp tử tuất hàng tháng hoặc một lần.
Việc nhận BHXH một lần là phải chấp nhận sự thiệt thòi rất lớn khi với 22% mức tiền lương tháng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất thì một năm tổng mức đóng là 2,64 tháng lương. Trong khi mức hưởng BHXH một lần cho mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Thế nên, cơ quan BHXH đã phát đi cảnh báo đối với NLĐ, cần cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng với mỗi NLĐ.