Tiên Phước tổ chức Lễ tưởng niệm 65 năm cuộc đấu tranh Cây Cốc

Dự lễ tưởng niệm có các đồng chí Trần Xuân Vinh - Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy; Trần Đình Tùng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh; gia đình những cán bộ, chiến sĩ, nhân dân có người hy sinh trong cuộc đấu tranh Cây Cốc.

Cuộc đấu tranh Cây Cốc bắt đầu khi đồng chí Nguyễn Thông - nguyên Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến - Hành chính xã Tiên Thọ bị bọn tay sai bắt vào ngày 27.9.1954. Người dân đã tập trung bao vây trụ sở địch yêu cầu thả người. Trước áp lực của nhân dân, bọn tay sai địch đã thả đồng chí Nguyễn Thông vào ngày 28.9.1954, đến sáng 29.9.1954 thì bắt lại lần nữa.

Nhận tin đồng chí Nguyễn Thông bị bắt, các đồng chí Nguyễn Quốc, Thái Châu chỉ đạo các chi bộ bí mật của xã Tiên Thọ huy động quần chúng nhân dân tại chỗ kéo đến đấu tranh, đòi địch thi hành Điều 14c của Hiệp định Genevơ.

Người dân vây quanh nhà tên Ngô Ngọc Hường là nơi đặt trụ sở của bọn tay sai địch, yêu cầu bảo đảm cho nhân dân đi lại làm ăn bình thường; để cho nhân dân tối đến được thắp đèn, làm rơm đạp lúa; không được bắt bớ khủng bố những người kháng chiến cũ để trả thù. Trước làn sóng căm phẫn của đồng bào, bọn địch buộc phải đứng ra xin lỗi, nhưng đồng bào tấn tới đòi địch phải ký vào biên bản cam kết.

Huyện ủy đang họp tại xã Tiên Lộc đã cử các đồng chí Nguyễn Hào, Hồ Cột đến tận nơi vận động quần chúng giải tán để tránh xảy ra tổn thất. Chủ trương sáng suốt đó được một số quần chúng nhân dân đồng tình và tự phân tán ra về. Nhưng sau đó, tiếp tục hàng nghìn người dân khu vực Tiên Thọ nghe thông tin chậm nên kéo đến đấu tranh phản đối địch bắt giam người.

Hàng nghìn người dân từ khắp nơi đã bao vây cơ quan chỉ huy Tiểu đoàn Bảo an 601 tại nhà Ngô Ngọc Hường đòi thả người. Mỗi người trên tay cầm cây đèn gió; nhân dân khu vực Tiên Thọ và chợ Cây Cốc nấu cơm, nước, đem dầu lửa để trước sân tiếp tế đoàn người, không khí lúc này căng thẳng với khí thế bừng bừng.

Đến 9 giờ sáng 29.9.1954, như thường lệ đông chợ tại Cây Cốc, một số nhân dân từ Quế Sơn, Tam Kỳ, Quảng Ngãi lên chợ Cây Cốc để buôn bán, nghe thông tin địch bắt giam, đàn áp nên họ tập hợp, nổi trống mõ kêu gọi đồng bào quanh chợ Cây Cốc cùng đi đấu tranh.

Đồng chí Nguyễn Thành và đồng chí Hồ Cột được Huyện ủy phân công xuống Tiên Thọ, lúc này khoảng 10 giờ ngày 29.9.1954 vừa đến cầu Vôi, 3 chiếc máy bay khu trục của quân đội Pháp quần lượn trên bầu trời, địch đã ban hành mệnh lệnh đàn áp, liền sau đó lính của Tiểu đoàn 601 nổ súng vào nhân dân, đồng chí Hồ Cột trúng đạn bị thương, được đồng đội đưa về phía sau băng bó. Đồng chí Nguyễn Thành nhanh chóng lách sang bên kia cầu Vôi đến nhà đồng chí Thái Châu trụ lại để chỉ đạo.

Lúc này trên bầu trời thì máy bay gầm rú, dưới đất thì xe tăng từ phía Tam Kỳ kéo lên Tiên Thọ, lính bộ binh của quân Liên hiệp Pháp nổ súng liên thanh vào lực lượng quần chúng nhân dân, người chết, người bị thương nằm la liệt chung quanh nhà Ngô Ngọc Hường và rải rác khu chợ Cây Cốc. Hơn 330 đồng bào, chiến sĩ đã ngã xuống trong cuộc đấu tranh này.

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Đình Tùng khẳng định, đây là cuộc đấu tranh thể hiện lòng yêu nước nồng nàn của nhân dân, cũng là một trong những vụ thảm sát dã man nhất của địch đối với đồng bào ta. Tượng đài Cây Cốc là chứng tích lịch sử tội ác của giặc, là lời nhắc nhở đối với âm mưu thâm độc của kẻ thù, giáo dục thế hệ trẻ ghi nhớ công ơn của thế hệ cha ông, nỗ lực xây dựng quê hương trong thời bình.

Thừa ủy nhiệm của Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Đình Tùng đã trao Bằng công nhận Di tích lịch sử quốc gia "Địa điểm diễn ra cuộc đấu tranh Cây Cốc năm 1954" cho huyện Tiên Phước. Đồng chí Trần Đình Tùng cũng đề nghị huyện Tiên Phước tiếp tục huy động, lồng ghép các nguồn lực trùng tu, tôn tạo di tích Cây Cốc một cách khoa học, xứng tầm với một Di tích lịch sử quốc gia.

DIỄM LỆ