Nghệ thuật là sự bù đắp...
Con đường thuyền thúng Tam Thanh - kỷ lục Việt Nam về bộ tranh thuyền thúng dài nhất và độc nhất Việt Nam, vừa tháo dỡ xong. Khánh thành hồi tháng 6.2017 của dự án “Làng nghệ thuật cộng đồng Tam Thanh”, triển khai theo phương thức mời gọi sự cộng tác và hỗ trợ kỹ thuật tình nguyện của các giảng viên, sinh viên và các chuyên gia từ nhiều lĩnh vực khác nhau, dự án này đã hoàn thiện các tiêu chí đặt ra ban đầu. Tam Thanh gần như được định danh là không gian để sáng tạo, thực hành các dự án nghệ thuật cộng đồng nhằm góp phần cải thiện sinh kế, đưa khái niệm hưởng thụ văn hóa nghệ thuật đến với lớp người lao động nghèo ở vùng ven thành phố. Riêng với “con đường thuyền thúng”, sau hơn một năm trời phơi dưới nắng mưa, hẳn nó đã hoàn thành “sứ mệnh” của mình. Một tiểu dự án nghệ thuật cộng đồng với sự chung tay của rất nhiều họa sĩ trên cả nước.
Nhắc lại về dự án “Làng nghệ thuật cộng đồng Tam Thanh”, nhìn hiện trạng của vùng biển này bây giờ, để thấy Tam Thanh đã đi đúng định hướng mà các tổ chức cộng đồng từ trong và ngoài nước tìm đến buổi đầu. Một diện mạo mới của những ngôi làng dọc bờ biển mở ra, kích thích mắt nhìn và tâm trí người từ khắp mọi nơi. Hãy khoan nói đến giải thưởng mà Tam Thanh lẫn Tam Kỳ đã đạt được về câu chuyện quy hoạch, xây dựng cảnh quan của mình. Nghệ thuật là sự bù đắp cho những thiếu hụt. Ngay từ những ngày đầu triển khai dự án về tranh bích họa của Quỹ giao lưu quốc tế Hàn Quốc (năm 2016), các chuyên gia văn hóa xứ Hàn chia sẻ lý do họ chọn Tam Thanh để triển khai dự án bích họa đầu tiên tại Việt Nam, chứ không phải Hội An hay Đà Nẵng, chính là tính nguyên sơ của vùng đất và cả con người. Nếu Hội An hay Đà Nẵng đã thừa các không gian văn hóa hay thậm chí người dân đã quen với những dự án nghệ thuật đường phố, biết cách tận dụng chính cảnh quan để làm du lịch thì ngược lại, người dân Tam Thanh còn quá lạ lẫm với hội họa, nghệ thuật và dẫu bãi biển rất đẹp, người dân cũng chưa từng nghĩ đến việc đụng chạm vào đó để phát triển ngành nghề khác, ngoài đi biển.
Nghệ thuật ở Tam Thanh thông qua từng sản phẩm cụ thể, đã phát huy hết giá trị của mình. Và sự dỡ bỏ để tiếp tục cho những sáng tạo mới, là điều đương nhiên. Nghệ thuật cộng đồng hướng đến ý niệm như vậy, đáp ứng nhu cầu thẩm mỹ của con người theo từng giai đoạn khác nhau. Hẳn nhiên, trên nền của những giá trị truyền thống, gắn bó lâu đời với vùng đất, bao giờ cũng sẽ tốt hơn. Những bức bích họa trên tường nhà một ngư dân không thể nào là cảnh sắc của một đô thị mà họ chưa từng đặt chân đến. Cũng như không thể làm tiếp một “con đường thuyền thúng” khác cho mùa hè năm tới, nếu muốn vùng đất phát triển mạnh về du lịch. Chính quyền TP.Tam Kỳ đã cam kết sẽ có thêm những sản phẩm nghệ thuật cộng đồng mới bằng sự kêu gọi giúp sức từ các tổ chức trong và ngoài nước. Hẳn Tam Thanh sẽ còn cần thêm nhiều sự trợ lực nữa, nhưng không phải là các dự án bấu víu vào ngân sách, hay là “bánh vẽ” đang phình to trong mỗi bản quy hoạch...
C.B.L