Di sản phố và những nguy cơ…
Thực tiễn nhiều năm qua cho thấy sự phát triển của phường Minh An - trung tâm kinh tế, văn hóa của TP.Hội An, từ chính nền tảng di sản văn hóa của cha ông để lại được kế thừa, phát huy hiệu quả.
 |
| Vẻ đẹp bình yên của phố cổ Hội An.Ảnh: Đ.HUẤN |
Những sản phẩm du lịch đặc trưng của Hội An như “Phố dành cho người đi bộ”, “Đêm phố cổ” hay các chương trình, sự kiện văn hóa nghệ thuật, các lễ hội truyền thống... diễn ra thường xuyên đã được người dân Minh An hưởng ứng tích cực, tham gia hiệu quả. Những chợ ẩm thực đặc sản Hội An - Quảng Nam trên phố, “chợ đêm Nguyễn Hoàng” đã thực sự thu hút, níu kéo du khách quay trở lại. Đặc biệt tập quán, lối sống, nếp ứng xử của người dân Minh An đã rút ngắn khoảng cách, xóa nhòa ranh giới ngôn ngữ của hàng triệu người ở muôn phương khi đến với phố cổ, với Hội An...
Thách thức
Rõ ràng, sự phát triển nhanh về du lịch - dịch vụ và thương mại (DL-DV&TM) của Minh An xuất phát từ việc người dân nơi đây biết khơi dậy, nhân lên các giá trị văn hóa truyền thống để làm giàu ngay trên đô thị quê hương mình, tạo nên thương hiệu đầy uy tín đối với du khách gần xa, trở thành địa danh nổi tiếng trên thế giới. “Với đặc thù là phường trung tâm, có khu phố cổ - di sản văn hóa thế giới, chính quyền và nhân dân phường Minh An thể hiện quyết tâm cao để góp phần cùng với TP.Hội An xây dựng một hình ảnh và thương hiệu về du lịch Hội An. “Có rất nhiều việc làm đạt hiệu quả. Cho dù phường Minh An có diện tích tự nhiên nhỏ nhưng chúng tôi chú trọng phát triển theo chiều sâu và theo chất lượng, không chạy theo diện rộng và số lượng. Để làm được điều đó, chúng tôi rất coi trọng vấn đề xây dựng môi trường văn hóa trong cộng đồng, trong ứng xử của người dân và những hộ kinh doanh” - ông Bùi Văn Dũng, Bí thư Đảng ủy phường Minh An nói.
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, làm thế nào để có thể nâng cao giá trị tăng thêm cho ngành DL-DV&TM của phường Minh An đang trong thời kỳ quá tải về quy mô, số lượng... quả là câu hỏi không dễ tìm câu trả lời. Bên cạnh đó, với tư cách là khu di sản văn hóa thế giới cần được giữ gìn, bảo tồn nguyên vẹn nhưng lại đối mặt với quá trình phát triển nhanh về kinh tế DL-DV&TM, trong khi chính quyền và nhân dân thành phố nói chung, phường Minh An nói riêng chưa dự lường hết được sự quá tải cũng như đánh giá một cách khoa học về khả năng chịu đựng của di sản trong quá trình phát triển. Cho đến hôm nay, những nguy cơ đe dọa sự mất còn của khu phố cổ vẫn còn thường trực bởi những biến đổi khắc nghiệt của tự nhiên (thiên tai, bão lũ, hỏa hoạn...), bởi sự phát triển nhanh của xã hội thời hiện đại. Kéo theo đó là những nhu cầu về cuộc sống ngày càng đầy đủ tiện nghi, những áp lực về biến động dân cư, dân số, sự ô nhiễm môi trường, các giềng mối quan hệ cộng đồng bị xáo trộn, phai nhạt...
Giữ gìn “hồn cốt”
Đó là những thách thức nan giải nhưng lại mang ý nghĩa quyết định cho sự sống còn của Minh An và của cả TP.Hội An. Bảo tồn và phát huy có hiệu quả di sản văn hóa khu phố cổ với tư cách là một bảo tàng sống, trong đó nếp sống, cách sống, nếp ứng xử của con người là khâu quan trọng nhất, bảo đảm cho sự phát triển bền vững của Minh An và mục tiêu xây dựng Hội An - thành phố sinh thái, văn hóa và du lịch. Theo đó, công tác quản lý đô thị, quản lý khu phố cổ phải được tăng cường. Phải bảo đảm nguyên tắc không để di tích bị xâm hại, bị biến dạng. Phải sắp xếp trật tự kinh doanh buôn bán, giữ gìn mỹ quan đô thị, không để sự phát triển DL-DV&TM quá tải dẫn đến sự lấn át những công năng truyền thống của khu phố cổ và từng di tích cấu thành nên khu di sản. Những không gian thiêng gắn với từng di tích, những liễn đối, hoành phi cần phải được trân trọng giữ gìn.
Là một “bảo tàng sống”, di sản phố cổ không chỉ có diện mạo mà còn có “hồn cốt” riêng làm nên “vẻ đẹp không trùng lặp” với bất cứ di sản nào trong và ngoài nước. Do vậy, phường Minh An cần giữ gìn những truyền thống tốt đẹp vốn có của cư dân phố Hội, xây dựng và phát huy mối quan hệ thân thiện trong cộng đồng cư dân và cư dân với du khách trong ứng xử với môi trường tự nhiên, môi trường xã hội. Là phần lõi, là phần cốt yếu cho sự phát triển của thành phố, Minh An mang trong lòng cả khu phố cổ chính là điểm đến, là nơi tạo sức hút đầu tiên nhưng đồng thời cũng là điểm tạo sức lan tỏa cho sự phát triển cả thành phố. “Chúng tôi xác định rằng, Hội An có những lợi thế mà khó có nơi nào có, đó là nguồn tài nguyên nhân văn và tài nguyên thiên nhiên rất đặc thù. Vì vậy, trong tương lai chúng tôi lấy chính những đặc thù này làm đối trọng đối với sự phát triển của các vùng lân cận. Chính từ hai nguồn tài nguyên này, chúng tôi sẽ tạo ra càng nhiều sản phẩm mang thương hiệu Hội An càng tốt. Ngoài những sản phẩm đó, ngành du lịch cũng được xác định lấy chất lượng phục vụ làm một trong những yếu tố cạnh tranh, lấy tính thân thiện, hiếu khách, chu đáo của con người phố Hội thuần hậu truyền thống để làm một trong những nhu cầu đáp ứng cho hoạt động của du khách” - ông Trần Ánh, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP.Hội An xác định.
“Hội An đất chật người đông/ Nhân tình thuần hậu lá bông đủ màu”. Những chủ nhân đang sống trong lòng di sản phải biết nâng niu, giữ gìn vốn quý mà các thế hệ cha ông đã dày công tạo dựng, trao truyền và phải có trách nhiệm chăm sóc làm cho di sản quê nhà ngày càng lung linh, tỏa đẹp, trở thành nơi chốn tìm về của sự bình yên, sâu lắng và nhân văn đối với du khách thập phương trong xu thế giao lưu và hội nhập ngày càng sâu rộng như hiện nay.
ĐỖ HUẤN