Điểm mới nổi bật của 16 luật được thông qua tại kỳ họp Quốc hội thứ 10, khóa XIII
(QNO) - Chủ tịch nước đã ký lệnh công bố các 16 luật mới đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XIII.
Đó là các luật: Bộ luật tố tụng hình sự 2015; Bộ luật hình sự 2015; Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự; Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng; Luật Phí và lệ phí; Luật Trưng cầu ý dân; Bộ luật Hàng hải Việt Nam; Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam; Luật Tố tụng hành chính; Luật Tố tụng dân sự; Bộ luật Dân sự; Luật Khí tượng thủy văn; Luật Thống kê; Luật Kế toán; Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND; và Luật An toàn thông tin mạng.
 |
| Văn phòng Chủ tịch nước họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước về 16 Luật được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 10 thông qua. (ảnh Chinhphu.vn) |
Báo Quảng Nam điện tử xin giới thiệu sơ lược những điểm mới nổi bật của các luật này.
Sẽ có buồng giam riêng cho người đồng tính, người chuyển giới
Đó là quy định tại Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam 2015, theo đó, các đối tượng sau đây được bố trí buồng giam riêng: Người đồng tính, người chuyển giới. Phụ nữ có thai hoặc có con dưới 36 tháng tuổi ở cùng. Người mắc bệnh truyền nhiễm nhóm A. Người bị kết án tử hình. Người có dấu hiệu mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình nhưng chưa được giám định, đang chờ kết quả giám định hoặc đang chờ đưa đi cơ sở bắt buộc chữa bệnh.
Nâng lương đối với công nhân, viên chức quốc phòng
Từ ngày 1.7.2016, áp dụng quy định nâng lương đối với quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng theo Luật quân nhân chuyên nghiệp và công nhân, viên chức quốc phòng 2015.
Theo đó, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng được nâng lương nếu có đủ tiêu chuẩn về phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, trình độ chuyên môn kỹ thuật, nghiệp vụ và đủ thời hạn nâng lương cho từng đối tượng. Việc nâng lương mỗi lần chỉ được nâng một bậc.
Trường hợp lập thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu, học tập và trong thực hiện nhiệm vụ thì được nâng lương trước thời hạn hoặc vượt bậc.
Trong thời hạn xét nâng lương nếu vi phạm kỷ luật quân đội và pháp luật thì tùy theo tính chất, mức độ có thể bị kéo dài thời hạn xét nâng lương.
Pháp nhân thương mại sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự
Lần đầu tiên, Bộ luật hình sự 2015 quy định việc pháp nhân thương mại phải chịu trách nhiệm hình sự với các tội sau đây: tội buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới; sản xuất, buôn bán hàng cấm; tàng trữ, vận chuyển hàng cấm; sản xuất, buôn bán hàng giả; sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm; sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; sản xuất, buôn bán hàng giả là thức ăn dùng để chăn nuôi, phân bón, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, giống cây trồng, vật nuôi; tội đầu cơ; tội trốn thuế…
Xử lý tài sản do phạm tội hình sự mà có
Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam hợp tác với cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài trong việc truy tìm, tạm giữ, kê biên, phong tỏa, tịch thu, xử lý tài sản do phạm tội mà có để phục vụ yêu cầu điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự.
Việc truy tìm, tạm giữ, kê biên, phong tỏa, tịch thu tài sản do phạm tội mà có tại Việt Nam được thực hiện theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự 2015 và quy định khác của pháp luật Việt Nam có liên quan.
Việc xử lý tài sản do phạm tội mà có tại Việt Nam thực hiện theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc theo thoả thuận trong từng vụ việc cụ thể giữa cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam và cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài có liên quan.
Phân định các hệ thống cơ quan điều tra hình sự
Theo Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1.7.2016, hệ thống cơ quan điều tra hình sự gồm cơ quan điều tra của Công an nhân dân, cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân, cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Cấm phát tán thư rác và các trang web giả mạo
Quy định này được đề cập tại Luật an toàn thông tin mạng 2015. Theo đó nghiêm cấm các hành vi: Ngăn chặn truyền tải thông tin mạng, can thiệp, truy nhập, gây nguy hại, xóa, thay đổi, sao chép và làm sai lệch thông tin trên mạng trái luật. Phát tán thư rác, phần mềm độc hại, và thiết lập hệ thống thông tin giả mạo, lừa đảo. Thu thập, sử dụng, phát tán, kinh doanh trái pháp luật thông tin cá nhân của người khác, lợi dụng sơ hở, điểm yếu của hệ thống thông tin để thu thập, khai thác thông tin cá nhân. Xâm nhập trái luật bí mật mật mã và thông tin mã hóa hợp pháp, tiết lộ thông tin về sản phẩm mật mã dân sự, thông tin khách hàng, hoặc sử dụng, kinh doanh sản phẩm mật mã dân sự không rõ nguồn gốc. Tùy từng mức độ vi phạm mà người vi phạm có thể bị xử lý hành chính hoặc hình sự.
Minh bạch các trường hợp được trả lời chất vấn bằng văn bản
Theo Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân 2015, Quốc hội cho phép trả lời chất vấn bằng văn bản trong các trường hợp sau: Chất vấn không thuộc nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp; Vấn đề chất vấn cần được điều tra, xác minh; Chất vấn thuộc nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp nhưng chưa được trả lời tại kỳ họp. Người bị chất vấn phải trực tiếp trả lời bằng văn bản.
Văn bản trả lời chất vấn được gửi đến đại biểu Quốc hội đã chất vấn, Ủy ban thường vụ Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội và được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Quốc hội chậm nhất là 20 ngày kể từ ngày chất vấn, trừ tài liệu mật theo quy định pháp luật.
Sau khi nhận được văn bản trả lời chất vấn, nếu đại biểu Quốc hội không đồng ý với nội dung trả lời thì có quyền đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội đưa ra thảo luận tại phiên họp Ủy ban thường vụ Quốc hội, kỳ họp Quốc hội gần nhất hoặc kiến nghị Quốc hội xem xét trách nhiệm đối với người bị chất vấn.
Cấm lập 2 sổ kế toán trong cùng một kỳ
Luật Kế toán nghiêm cấm việc lập hai hệ thống sổ kế toán tài chính trở lên hoặc cung cấp, công bố các báo cáo tài chính có số liệu không đồng nhất trong cùng một kỳ kế toán hoặc thuê cá nhân, tổ chức không đủ điều kiện hành nghề, điều kiện kinh doanh dịch vụ kế toán cung cấp dịch vụ kế toán cho đơn vị mình.
Sử dụng số liệu thống kê phải ghi rõ nguồn
Theo Luật Thống kê, từ ngày 1.7.2017, các cơ quan, tổ chức, cá nhân khi sử dụng các số liệu, thông tin thống kê nhà nước có trách nhiệm: Trích dẫn, sử dụng thông tin thống kê đã được công bố phải trung thực và ghi rõ nguồn thông tin. Định kỳ hoặc đột xuất, phối hợp với cơ quan thống kê trung ương thực hiện kiểm tra việc sử dụng số liệu, thông tin thống kê đã được cơ quan có thẩm quyền công bố.
Bổ sung thêm ngành, nghề kinh doanh có điều kiện
Ngoài các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện được quy định tại Luật đầu tư 2014, Luật khí tượng, thủy văn 2015 bổ sung ngành, nghề dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn vào danh mục này. Luật khí tượng, thủy văn 2015 có hiệu lực từ ngày 1.7.2016.
Quy định mới về lãi suất đối với hợp đồng vay tài sản
Theo Bộ luật dân sự 2015, lãi suất đối với các hợp đồng vay tài sản được quy định như sau:
- Lãi suất vay do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật liên quan quy định khác.
Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.
- Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn nêu trên tại thời điểm trả nợ.
Chỉ có TAND có quyền tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu
Quy định này được đề cập tại Bộ luật tố tụng dân sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1.7.2016. Đồng thời, bãi bỏ các quy định về việc Tòa án xét tính hợp pháp của cuộc đình công tại Bộ luật lao động 2012, trừ quy định về việc xử lý vi phạm khi có cuộc đình công bất hợp pháp.
Thừa nhận dữ liệu điện tử là nguồn chứng cứ
Ngoài các nguồn chứng cứ được quy định tại Luật tố tụng hành chính 2010, Luật tố tụng hành chính 2015 bổ sung thêm các nguồn chứng cứ sau:
Dữ liệu điện tử. Văn bản xác nhận sự kiện, hành vi pháp lý do người có chức năng lập. Văn bản công chứng, chứng thực.
Ưu đãi về thuế thuế, lãi suất vay vốn đối với hoạt động hàng hải
Nhằm phát triển hoạt động hàng hải, Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 quy định nhà nước đề ra một số chính sách mới nhằm thúc đẩy phát triển hoạt động này như sau: Nhà nước có chính sách phát triển hàng hải phục vụ phát triển kinh tế biển và bảo vệ tổ quốc. Ưu tiên phát triển đội tàu vận tải biển thông qua chính sách ưu đãi về thuế, lãi suất vay vốn trong đầu tư phát triển đội tàu và trong hoạt động vận tải biển. Ưu tiên phát triển nguồn nhân lực hàng hải; phát triển đội ngũ thuyền viên đáp ứng nhu cầu trong nước và quốc tế thông qua các chính sách về đào tạo, huấn luyện thuyền viên; tiêu chuẩn, chế độ lao động của thuyền viên. Khuyến khích mọi tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển đội tàu biển, cảng biển, công nghiệp tàu thủy.
Trả thù người tố cáo về trưng cầu ý dân có thể bị xử lý hình sự
Luật trưng cầu ý dân 2015 quy định, các vấn đề sau đây được trưng cầu ý dân: Toàn văn Hiến pháp hoặc một số nội dung quan trọng của Hiến pháp. Vấn đề đặc biệt quan trọng về chủ quyền, lãnh thổ quốc gia, về quốc phòng, an ninh, đối ngoại có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của quốc gia. Vấn đề đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của đất nước. Vấn đề đặc biệt quan trọng khác của đất nước.
Người nào cản trở, trả thù người khiếu nại, tố cáo về trưng cầu ý dân thì tùy tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Công khai, minh bạch các loại phí, lệ phí
Luật phí, lệ phí 2015 quy định công khai, minh bạch các khoản phí, lệ phí, đồng thời phân bổ cơ quan quy định mức phí, lệ phí cụ thể.
Luật phí, lệ phí 2015 có hiệu lực từ ngày 1.1.2017 nêu chi tiết danh mục hơn 120 loại phí, lệ phí tại.
BẢO NGUYÊN (Tổng hợp từ Thư viện pháp luật, Báo Pháp luật)