Tích cực phòng chống kháng thuốc sốt rét
Theo Trung tâm Phòng chống sốt rét - bướu cổ tỉnh, dù dịch bệnh sốt rét không xảy ra trong thời gian gần đây nhưng kháng thuốc sốt rét hiện nay là một thách thức cần được quan tâm.
Để phân vùng cho kế hoạch ngăn chặn kháng thuốc sốt rét tại Việt Nam giai đoạn 2013 - 2016, các tổ chức WHO, Quỹ toàn cầu phòng chống AIDS, lao và sốt rét đã tài trợ thực hiện giám sát hiệu lực điều trị của thuốc sốt rét từ năm 2007 đến nay. Theo đó, Quảng Nam là một trong 4 tỉnh nằm trong khu vực I kháng thuốc sốt rét bên cạnh các tỉnh Bình Phước, Đăk Nông và Gia Lai. Giai đoạn 2009 - 2012, nghiên cứu của Viện Y tế trung ương và Viện Y học y tế Bỉ đã khẳng định có bằng chứng ký sinh trùng (KST) sốt rét kháng thuốc Artemisinin đơn chất, đường uống tại xã Trà Leng (huyện Nam Trà My).
Từ những năm 1990, thuốc Artemisinin được xem là thuốc “thời thượng” trong điều trị các ca bệnh sốt rét chưa có biến chứng. Artemisinin có tác dụng làm giảm nhanh KST sốt rét sau 3 ngày đầu điều trị và thuốc phối hợp với nó có nhiệm vụ tiêu diệt hết số KST sốt rét còn lại trong máu người bệnh. Tuy nhiên những năm gần đây xuất hiện nguy cơ kháng thuốc sốt rét Artemisinin, tỷ lệ còn KST sốt rét vào ngày D3 (ngày thứ 3 điều trị) liên tục tăng. Nguyên nhân được xác định là khả năng KST sốt rét xuất hiện gen đột biến K13 kháng thuốc. Bên cạnh đó, trong quá trình điều trị xảy ra trường hợp chẩn đoán không đúng KST dẫn đến việc cấp phát thuốc không đủ liều, kê đơn, thuốc không phù hợp. Người bệnh không chấp hành đúng đơn thuốc điều trị, uống không đúng theo hướng dẫn của bác sĩ dẫn đến tình trạng vi khuẩn bị nhờn thuốc và kháng thuốc. Bệnh nhân nôn sau khi uống thuốc mà bác sĩ không biết. Thuốc giảm, kém chất lượng do bảo quản không tốt và do cơ địa của mỗi người.
 |
| Tập huấn phòng chống sốt rét tại các huyện miền núi trên địa bàn tỉnh. |
Công tác phòng chống sốt rét kháng thuốc đòi hỏi phải cung cấp đủ thuốc sốt rét, que thử nhanh chẩn đoán sốt rét về các cơ sở y tế; nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị sốt rét cho cán bộ y tế; giám sát chặt chẽ, quản lý các ca bệnh, tránh để lây lan; tuyên truyền nâng cao ý thức của người dân uống thuốc đúng liều. Bên cạnh đó, cần thu hồi thuốc Artemisinin và hoạt chất có chứa Artemisinin, kêu gọi các tổ chức y tế công lập, các quầy dược không mua bán, sử dụng loại thuốc này. Để làm tốt công tác này, Trung tâm Phòng chống sốt rét - bướu cổ Quảng Nam đã gửi văn bản tuyên truyền đến các cơ sở y tế không mua bán, sử dụng thuốc Artemisinin và hoạt chất có chứa Artemisinin. Ngoài ra, trung tâm còn tổ chức đoàn giám sát đến trực tiếp các quầy thuốc tây để kiểm tra. Ông Nguyễn Khắc Huy - Phó khoa Dịch tễ (Trung tâm Phòng chống sốt rét - bướu cổ Quảng Nam) cho biết: “Chúng tôi đi kiểm tra tất cả 18 huyện, mỗi huyện có 2 người tham gia. Việc kiểm tra thực hiện trên 50% quầy dược tư nhân. Thuốc sốt rét được chủ yếu thu hồi từ nguồn thuốc chống bão lụt”. Vấn đề khó khăn trong quá trình thu hồi là khi gặp kiểm tra, giám sát thì có những quầy hàng cất thuốc đi. Một số những quầy thuốc lại không hợp tác khi bảo rằng chủ đi vắng. Người đi thu phải đóng vai là người dân, xe ôm… để mua hết những loại thuốc này. Khi nhận thấy các quầy thuốc còn sử dụng thuốc thì đoàn kiểm tra tiến hành nhắc nhở và có cam kết bằng miệng tại chỗ. Tất cả thuốc thu hồi lại được đem hủy đi. Vì vậy, để đảm bảo được việc thu hồi tất cả thuốc theo đúng quy định thì đòi hỏi đội ngũ cán bộ y tế phải thật sự đi sâu, đi sát vào đời sống nhân dân.
Qua nhiều đợt, Trung tâm Phòng chống sốt rét - bướu cổ Quảng Nam đã thu hồi 768 viên Artesunate 50mg tại trạm y tế xã, mua 161 viên Artesunate 50mg tại quầy thuốc tư nhân. Thuốc sốt rét phát hiện tại Trạm Y tế các huyện Núi Thành, Duy Xuyên, Hiệp Đức, Trung tâm Y tế huyện Bắc Trà My được xử lý thu hồi hoặc hủy. Thuốc sốt rét ở các quầy thuốc tư nhân tại các huyện, thành phố Tam Kỳ, Đại Lộc, Duy Xuyên, Hội An, Tiên Phước cũng được mua lại với giá khoảng 2.000 đồng/viên. Theo nhận định, so với các tỉnh khác thì việc mua bán thuốc sốt rét ở Quảng Nam tại các cơ sở y tế tư nhân vẫn còn nhưng tỷ lệ thấp.
BÙI THANH