Kỷ niệm 69 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2.9: Ngày Quốc khánh đầu tiên ở Quảng Nam
Ngày 2.9.1945 tại Hội An diễn ra buổi mít tinh mừng thắng lợi cuộc Tổng khởi nghĩa và tổ chức ra mắt Ủy ban Nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Quảng Nam. Cùng với nhân dân cả nước, nhân dân Quảng Nam được đón ngày Quốc khánh đầu tiên của nước nhà trong niềm vui vô bờ bến.
Sau khi giành được chính quyền trong toàn tỉnh, cuối tháng 8.1945, Tỉnh ủy, Ủy ban Việt Minh tỉnh tổ chức buổi mít tinh mừng thắng lợi cuộc Tổng khởi nghĩa và tổ chức lễ ra mắt Ủy ban Nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Quảng Nam. Tỉnh ủy phân công đồng chí Chu Huy Mân làm Trưởng ban tổ chức buổi lễ. Công tác chuẩn bị buổi lễ được Tỉnh ủy chỉ đạo gấp rút thực hiện, việc chuẩn bị điện đài để tiếp âm lời Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) cũng được chú trọng. Bên cạnh việc chuẩn bị lễ đài, Tỉnh ủy yêu cầu cần phải quan tâm đến việc huy động đông đảo quần chúng nhân dân trong toàn tỉnh tham gia. Trong hồi ký của mình, đồng chí Nguyễn Văn Tấn (Nguyễn Tấn Ưng) - thành viên Ban tổ chức lễ, kể: “Chúng tôi hướng dẫn cho các huyện tổ chức các đoàn đi phải đủ thành phần Đảng, mặt trận, đoàn thể của các xã trong huyện và của huyện. Số lượng tùy từng nơi, không hạn chế. Đoàn đi để biểu dương lực lượng của huyện mình phải đầy đủ băng cờ cầm tay, khẩu hiệu… Tất cả phải có mặt trong đêm 1.9 và đúng 7 giờ sáng 2.9 có mặt tại sân vận động Hội An”. Sau khi chuẩn bị xong lễ đài, đồng chí Chu Huy Mân và đồng chí Nguyễn Văn Tấn, xuống Vĩnh Điện để nắm tình hình. Theo hồi ký của đồng chí Nguyễn Văn Tấn: “Đúng 4 giờ sáng, tại Vĩnh Điện, tràn ngập một biển người..., chúng tôi vô cùng phấn khởi. Chúng tôi đi trước, nhìn lại các đoàn quần chúng phía sau, và hai bên đường nhân dân ra đứng chật đường với tiếng vỗ tay, cờ xí náo động rợp trời. Vào nội thị Hội An, tiếng kèn, tiếng trống, tiếng vỗ tay chào đón rầm rộ khắp các khu phố, ước tính hàng chục vạn người với khẩu hiệu băng cờ phấp phới”.
 |
Ngày 1.9.1945, đông đảo đồng bào các phủ, huyện trong toàn tỉnh đã được huy động tập trung về Hội An chuẩn bị tham dự Lễ Mừng độc lập của nước nhà. Làng quê, phố xá ngập tràn người trong niềm hân hoan. Sáng ngày 2.9.1945, hàng vạn đồng bào chia thành từng đoàn mang theo cờ băng, khẩu hiệu và ảnh Bác Hồ lần lượt tiến về sân vận động Hội An tham dự buổi lễ. Lễ đài được Ban tổ chức trang trí uy nghiêm với khẩu hiệu trên cao “Việt Nam độc lập muôn năm”, phía dưới là lá cờ đỏ sao vàng năm cánh và bàn thờ Tổ quốc. Trong không khí trang trọng đó, dường như mỗi người có mặt đều cảm nhận được giây phút thiêng liêng sắp được làm người dân tự do của một đất nước độc lập.
Giờ phút thiêng liêng đã đến, đồng chí Chu Huy Mân - Trưởng ban Tổ chức buổi lễ trịnh trọng giới thiệu mấy lời trước đồng bào rồi bước xuống lễ đài. Mọi người nôn nao chờ đợi. Từ loa phóng thanh, qua hệ thống thu thanh và tăng âm, tiếng Bác Hồ vang lên điềm đạm, trầm ấm, rõ ràng. Mỗi từ, mỗi chữ của Bác đều tràn đầy sức sống, từng câu, từng tiếng đi vào lòng người:
“Hỡi đồng bào cả nước,
Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”...
Đọc bản Tuyên ngôn độc lập đến giữa chừng, Bác dừng lại hỏi: “Tôi nói, đồng bào nghe rõ không?”. Cả rừng người hướng về phương Bắc, giữa lòng phố Hội An mà ngỡ như trên Quảng trường Ba Đình lịch sử, xúc động nghẹn ngào như được nhìn thấy Bác Hồ.…
Cũng tại buổi lễ này, Ủy ban Nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Quảng Nam gồm 9 đồng chí, do đồng chí Nguyễn Xuân Nhĩ làm Chủ tịch bước lên lễ đài ra mắt trong những tràng pháo tay kéo dài không ngớt. Đồng chí Nguyễn Xuân Nhĩ đại diện chính quyền cách mạng lâm thời của tỉnh tuyên bố xóa bỏ chế độ thuộc địa, phong kiến trong tỉnh, tuyên bố xóa bỏ chính sách phản động hiện hành của chúng; ban bố chương trình hành động của chính quyền cách mạng và 10 chính sách của Mặt trận Việt Minh, kêu gọi đồng bào đoàn kết, kiên quyết bảo vệ nền độc lập vừa giành được, bảo vệ chế độ mới… Hàng vạn quần chúng và đại biểu các phủ, huyện về dự lễ reo hò hưởng ứng, hô vang các khẩu hiệu: “Việt Nam hoàn toàn độc lập muôn năm! Hồ Chủ tịch muôn năm!”. Mít tinh kết thúc, từng đoàn người có đội tự vệ vũ trang dẫn đầu nối nhau mở cuộc tuần hành thị uy quanh các đường phố, hô vang khẩu hiệu ủng hộ cách mạng, ủng hộ chính quyền nhân dân.
Đã gần 70 năm đi qua, từ lời kể, những dòng lịch sử, thước phim tư liệu… không khí của mùa thu cách mạng năm 1945 vẫn vang vọng trong lòng mỗi người dân đất Quảng.
LÊ NĂNG ĐÔNG