"Thông điệp" ở đình làng
(QNO) - Làng Phong Ngũ xưa là một trong 6 giáp phía bắc dinh trấn Thanh Chiêm, nay là huyện Điện Bàn (Quảng Nam). Phong Niên xã ngũ hiệu hay Ngũ Giáp, Phong Ngũ xưa, nay là một thôn của xã Điện Thắng Nam thành lập từ đầu thế kỷ 17, là một làng thuần nông, tuy có vài vị khoa bảng thời phong kiến như các cử nhân Hà Đức Ý, Hà Đằng từng làm đến Lang Trung bộ Lại hay Đốc học, nhưng nhìn chung học vấn vẫn là mục tiêu cao xa của dân làng…
 |
| Cụ Hà Một và tiến sĩ Võ Văn Chi trên sân khấu đình làng. |
Cuộc sống nghèo khó đã đi vào thơ của nhà thơ Thu Bồn khi ông trở về quê sau chiến tranh: “Đứa trẻ nào kia nhặt thóc trên đồng/ như nhặt lại tuổi thơ tôi rơi rụng…”. Trai làng Phong Ngũ cùng thế hệ với Thu Bồn ngày ấy xếp bút nghiên đã có người trở thành những liệt sĩ đầu tiên của Quảng Nam như Tú tài Hà Bồng, nhà giáo Hà Sửu…
Làng có ngôi đình cổ xây dựng kiên cố từ đầu thế kỷ 20 với những câu đối thể hiện khát vọng khoa bảng để giúp nước giúp đời của cha ông. Ngôi đình gắn bó với nhiều sự kiện lịch sử đó đã bị hư hại trong chiến tranh. Ngày nay, làng Phong Ngũ đã có nhiều đổi thay. Đình làng vừa xây dựng lại trên nền cũ với sự đóng góp của người dân và các mạnh thường quân. Cả làng có đến hơn 10 vị tiến sĩ, hàng chục thạc sĩ, cử nhân, tiêu biểu như các tiến sĩ Hà Ban, Võ Văn Lâm, Hà Trình và tiến sĩ công nghệ nano Võ Văn Chi mới 26 tuổi vừa tốt nghiệp ở Pháp trở về…
Ngày 1.9 năm nay, nhân dịp kỷ niệm Quốc khánh, đình làng Phong Ngũ đã được khánh thành với hơn một ngàn người dân cùng quan khách đến dự. Tiến sĩ Võ Văn Chi và 26 tân sinh viên là con em của làng đã được vinh danh, tặng thưởng trong dịp này như là một thành tựu quan trọng nhất của làng…
Hình ảnh khiến nhiều người xúc động trong dịp này có lẽ là chi tiết cụ lão lớn tuổi nhất làng Hà Một (95 tuổi) lên sân khấu trao giấy khen, hoa và 1 triệu đồng của làng cho vị tiến sĩ trẻ.
Võ Văn Chi là con cháu trong làng. Năm nay anh mới 26 tuổi. Từng đậu thủ khoa bậc đại học và được nhận đi du học lại Trung tâm Quốc gia nghiên cứu khoa học Pháp (CNRS). Là tiến sĩ khoa công nghệ nano với chuyên đề “Tính chất từ của hệ tiếp xúc giữa graphene và cấu trúc nano của kim loại từ” và từng được mời làm việc cho cơ quan Ứng dụng bức xạ Synchrotron của châu Âu và là học trò cưng của giáo sư vật lý nổi tiếng Olivier Fruchart. Nhưng anh đã quay về và hiện làm việc tại Trung tâm Công nghệ cao Đà Nẵng. Còn người lên sân khấu khen thưởng cho anh là cụ Hà Một, người cao niên nhất làng nhưng có chiều cao thấp nhất. Thời thanh niên cụ chỉ cao 1,5 mét. Cụ Một là con nhà nghèo, không biết chữ và đi làm thuê ở đợ khắp nơi. Nhưng cụ còn là một pho tự điển sống của làng Phong Ngũ. Cụ thuộc hàng trăm câu ca dao tục ngữ, những câu hò khoan, những sự tích và gốc tích nhiều tộc họ. Ai không biết chuyện gì của làng, thường tìm tới hỏi… Trên sân khấu của buổi lễ, một người già không biết chữ, thấp bé, chân mang đôi dép nhựa, tay chống gậy trao thưởng cho một tiến sĩ trẻ cao gấp đôi ông trước ống kính ghi hình và cả ngàn quan khách là hình ảnh vô cùng xúc động. Nhưng cũng có người ngạc nhiên và chưa hiểu…
Ông Hà Hùng, Tổng giám đốc Cienco 5 là một thành viên trong ban tổ chức khánh thành đình làng nói với chúng tôi về sự tương phản này: “Cụ đại lão Hà Một bên cạnh tiến sĩ Chi hôm nay trước đình làng, chính là một thông điệp mang ý nghĩa lịch sử của làng Phong Ngũ. Lịch sử nghèo khó và gian nan của làng đã gởi kỳ vọng vào thế hệ trẻ, vào sự tiến bộ bằng tri thức. Các thế hệ cha ông đang gởi kỳ vọng vào các em ngay chính ở đình làng của mình, nơi hội tụ linh khí của mỗi một vùng quê…”. Thông điệp này càng có ý nghĩa vì nó được bày tỏ ngay trong những ngày lễ lớn…
TRƯƠNG ĐIỆN THẮNG