Động đất và ứng phó - ghi từ vùng động đất Đài Loan

1. Thông báo của cơ quan Khí tượng quốc gia Đài Loan lúc 18 giờ ngày 23/4 cho biết: trong vòng 24 giờ qua đã có hơn 180 trận động đất được ghi nhận ở vùng biển ngoài khơi huyện Hoa Liên, cách bờ biển từ 12 đến 32km. Mạnh nhất là lúc 2:26 và lúc 2:32 sáng 23/4, đến 6,3 độ Richter, làm rung chuyển các tòa nhà ở thủ đô Đài Bắc, cách Hoa Liên hơn 200km.

Các trận động đất này có tâm chấn ở độ sâu từ 10,2 đến 4,8km dưới đáy biển, mạnh từ 3,1 đến 6,3 độ richter, xảy ra liên tục trong một phạm vi cách bờ biển huyện Hoa Liên từ 11,9 đến 31,6km.

Các hãng tin địa phương đưa tin chuỗi trận động đất trên đã làm bốn tòa nhà ở huyện Hoa Liên bị sập một phần; một số cư dân phải sơ tán và các trường học, văn phòng trong huyện được lệnh đóng cửa hôm thứ Ba vì nguy cơ tiếp diễn động đất. Không có thương tích hoặc tử vong nào được báo cáo.

Theo cơ quan Giám sát động đất Hoa Kỳ, chuỗi trận động đất ở Đài Loan trong hai ngày 22 và 23/4/2024 ảnh hưởng đến một số địa phương ven biển ở Nhật Bản, Philippine và đông nam Trung Quốc, nhưng không có cảnh báo sóng thần.

Hoa Liên là địa phương hứng chịu trận động đất mạnh 7,4 độ richter vào sáng ngày 3/4/2024, trận động đất mạnh nhất mà Đài Loan phải hứng chịu trong vòng 25 năm qua.

Vụ động đất khiến ít nhất 14 người thiệt mạng (thi thể nạn nhân được phát hiện gần nhất vào ngày 13/4, tại một núi đá ở một khu vực thưa thớt dân cứ thuộc huyện Hoa Liên) và hơn 300 người bị thương, gây thiệt hại to lớn về nhà cửa, và hệ thống đường sá giao thôn. Đã có hơn 1.000 dư chấn được ghi nhận kể từ đó cho đến chiều 22/4, trước khi xảy ra chuỗi trận động đất tiếp theo.

2. Đài Loan không xa lạ gì với các trận động đất mạnh, nhưng thiệt hại đối với quốc đảo có 23 triệu cư dân này đã được kiểm soát tương đối nhờ khả năng chuẩn bị tốt cho động đất.

Sau khi xảy ra trận động đất lớn vào năm 1999, chính quyền Đài Loan đã nâng cấp hệ thống cảnh báo sớm về động đất và sóng thần; ban hành các tiêu chuẩn xây dựng nghiêm ngặt nhằm làm giảm thiệt hại đến mức thấp nhất khi có động đất xảy ra; thực hiện các chiến dịch giáo dục cộng đồng rộng rãi về động đất, hướng dẫn người dân ứng phó và thích nghi với cuộc sống phải thường xuyên hứng chịu động đất.

Trong trận động đất xảy ra sáng ngày 3/4/2024, có bốn tòa nhà lớn ở trung tâm Hoa Liên bị đổ nghiêng, nhiều nhà dân bị đổ sụp, hệ thống đường sá ở huyện này bị sụt lún, đá núi lở lấp đè, nhiều cầu cống bị sập đổ… nhưng số thương vong không nhiều, chính là nhờ khả năng phòng chống động đất hiệu quả của chính quyền và người dân Đài Loan.

Sau khi xảy ra động đất ở Hoa Liên, các lực lượng cứu hỏa, cảnh sát, quân đội lập tức đến hiện trường để cứu nạn, giúp dân sơ tán đến nơi an toàn.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Tổng thống Đài Loan họp báo, cho biết đã tổ chức công tác cứu hộ, cứu nạn tức thời và sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống bất trắc. Kết quả, chỉ trong bốn ngày, nhiều tuyến giao thông bị động đất làm cho lở sụp, vùi lấp… đã được dọn dẹp, tái thiết tạm thời, giao thông đi và đến Hoa Liên được thông suốt trở lại.

Vùng ven biển ở hai bờ đông - tây của hòn đảo là nơi đặt các nhà máy các công ty công nghệ hàng đầu Đài Loan, trong đó có nhà máy của Tập đoàn TSMC, nhà sản xuất chip theo hợp đồng lớn nhất thế giới, nên việc bảo đảm an toàn cho các nhà máy này, đảm bảo chúng vận hành thông suốt sau khi xảy ra động đất, tránh tình trạng bị đứt gãy chuỗi cung ứng chip. Đây là ưu tiên hàng đầu của tập đoàn này, cũng như của chính quyền địa phương nơi có các nhà máy sản xuất chip và sản phẩm công nghệ cao.

Sau trận động đất ngày 3/4/2024, lãnh đạo TSMC gửi email cho truyền thông, thông báo: “Một số nhân viên tại một số ít nhà máy đã được sơ tán, nhưng hệ thống cơ sở và an toàn vẫn hoạt động bình thường và tất cả nhân viên đều an toàn. Hiện tại, chúng tôi không thấy có bất kỳ tác động nào đến hoạt động sản xuất” để trấn an các nhà nhập khẩu chip từ Đài Loan trên toàn cầu.

3. Chỉ trong 20 ngày, tôi đã chứng kiến hai đợt động đất và thấy người dân Đài Loan ứng phó với động đất rất kinh nghiệm, chuyên nghiệp và trật tự.

Sáng ngày 3/4, trong khi đang ăn sáng, thì tôi thấy tòa nha tôi đang ở rung lắc mạnh trong khoảng 2 phút, đồ đạc trong nhà rơi loảng xoảng, cùng lúc loa báo động khẩn cấp trong phòng ở phát thông tin có động đất đang xảy ra, đề nghị mọi người bình tĩnh làm theo hướng dẫn của cơ quan chức năng.

Tôi mở cửa phòng nhìn ra ngoài, thấy có nhiều người đã rời khỏi tòa nhà cao tầng - là nơi đặt các viện nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học xã hội thuộc Viện Nghiên cứu trung ương Đài Loan (Academia Sinica), đang tụ tập ở bãi cỏ trống gần sân tennis. Điện lưới cắt, nhưng hệ thống điện dự phòng bật ngay lập tức, các tấm biển ghi chữ Exit chỉ dẫn lối thoát hiểm bật sáng, chỉ đường thoát khỏi các tòa nhà cao tầng để đến chỗ an toàn hơn. Điện thoại của tôi nhận được tin nhắn từ cơ quan chức năng báo tin động đất, trấn an và hướng dẫn cách phòng tránh.

Đặc biệt, trong thời gian điện lưới bị cắt, hệ thống điện dự phòng cung cấp cho các tòa nhà trong Academia Sinica và wifi vẫn được duy trì liên tục. 30 phút sau khi trận rung lắc mạnh nhất xảy ra, điện lưới đã được khôi phục, mọi người đã trở lại làm việc bình thường.

Tôi bật TV xem tin tức ở Hoa Liên, nơi gần tâm chấn động đất, thấy xe cứu thương liên tục đổ về các tòa nhà bị nghiêng lún. Các đội cứu hội hối hả lao vào các tòa nhà cao tầng bị hư hại, đưa người đang mắc kẹt trong đó thoát ra. Từng dòng người đi ra, hối hả, nhưng bình tĩnh và trật tự.

Tối ngày 3/4, tôi ra phố, thấy người dân vẫn sinh hoạt bình thường, dù Đài Bắc cũng bị ảnh hưởng, có cây đổ ở nhiều tuyến phố làm hư hỏng xe cộ, và chính quyền Đài Bắc phải hạn chế giao thông ở vài khu vực trong nội đô.

Đến ga MRT Nam Cảng, trung tâm mua sắm và vui chơi giải trí lớn nhất khu vực này, thấy mọi người vẫn tấp nập mua sắm, ăn uống, giải trí… như chưa hề có trận động đất mạnh tới 7,4 độ vừa xảy ra, mà Đài Bắc là nơi bị ảnh hưởng trực tiếp.

Trận động đất sáng qua cũng vậy. Tôi cảm nhận tòa nhà rung lắc khi đang ngủ. Đến sáng, thấy tin nhắn của cơ quan hữu quan gửi vào điện thoại thông báo động đất và cảnh báo sẽ có mưa lớn trong tuần, yêu cầu mọi người tránh đến các nơi ở núi cao, đề phòng núi lở. Tôi tới nơi làm việc, mở email, thấy Thư viện quốc gia Trung ương, nơi quản lý các nhà nghiên cứu nhận học bổng của chính phủ Đài Loan như tôi, gửi email thông báo động đất vừa xảy ra, hỏi thăm sức khỏe, trấn an và hướng dẫn các bước phòng tránh và thích ứng trong những ngày kế tiếp.

Nhìn sang các phòng nghiên cứu của đồng nghiệp, rồi nhìn rộng ra toàn campus của Academia Sinica, tôi thấy mọi hoạt động diễn ra bình thường, dù cả ngày hôm qua, các tòa nhà trong viện nghiên cứu này vẫn tiếp tục rung lắc bởi các dư chấn.

Trưa về, tôi bật TV xem, thấy đài CTV đưa tin Giám đốc Trung tâm Địa chấn Quốc gia Wu Chien-fu thông báo “chuỗi trận động đất rạng sáng nay là sự giải phóng năng lượng tập trung, và có thể còn nhiều hơn nữa, nhưng dự báo là không mạnh bằng trận động đất hôm 3/4” và trấn an người dân.

TV chiếu cảnh người dân Hoa Liên rời khỏi nhà lúc 2 giờ rưỡi sáng để tránh nạn; cảnh các đội cứu hộ, xe cứu thương đến hiện trường để giải cứu người dân, giúp họ dọn dẹp tài sản và rời khỏi khu vực nguy hiểm.

Một phụ nữ xuất hiện trên TV nói: “Mấy tuần qua tôi không thể ngủ ngon vì lo động đất. Tôi chỉ có thể cầu nguyện rằng ngôi nhà của tôi đủ vững chắc để vượt qua thời điểm khó khăn này”. Sau đó thì bà nhanh chóng rời nhà, theo nhân viên cứu hộ di chuyển đến nơi an toàn hơn.

Lãnh đạo một nhà máy sản xuất chip ở Hoa Liên cho biết: “Nhà máy có bị động đất làm ảnh hưởng, nhưng hoạt động sản xuất vẫn diễn ra bình thường trong sáng nay”. Sở cứu hỏa Hoa Liên đăng thông tin trên mạng xã hội cho biết họ đã cử các đội đến kiểm tra bất kỳ thảm họa nào từ trận động đất trong huyện này.

Đài Loan là nơi thường xuyên hứng chịu động đất, chính quyền và người dân đều có những phương án phòng chống và thích nghi tốt. Đặc biệt, các quy định xây dựng rất chặt chẽ, bao gồm các yêu cầu nâng cao về địa chấn trong quy tắc xây dựng, và nhận thức rộng rãi về thảm họa của công chúng khiến cho mức độ thảm họa của các trận động đất đã được ngăn chặn hoặc giảm nhẹ đáng kể.

Vì thế, mà người dân Đài Loan an tâm hơn khi sống chung với động đất. Và đây là điều rất đáng nể phục.

TRẦN ĐỨC ANH SƠN