Tầm nhìn quản trị nước lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn
Bộ TN-MT đang khẩn trương triển khai quy hoạch tổng hợp lưu vực (tầm nhìn đến năm 2050) để quản trị bền vững tài nguyên nước Vu Gia - Thu Bồn. Cơ quan chức năng vừa tổ chức tham vấn địa phương cùng chuyên gia về vấn đề này tại hội thảo tổ chức ngày 27/5 tại TP.Đà Nẵng.
Dù là một trong 10 hệ thống sông lớn nhất nước ta nhưng lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn ngày càng đối mặt với các thách thức trong công tác đảm bảo an ninh nguồn nước.
Phân bố dòng chảy không đều là một trong những nguyên nhân thiếu nước trong mùa cạn trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. Biến đổi khí hậu được dự báo tác động lớn đến tài nguyên nước trên lưu vực sông, mưa được dự báo tăng trong mùa mưa, giảm trong mùa khô.
Chế độ mưa thay đổi có thể gây lũ lụt nghiêm trọng vào mùa mưa, gia tăng hạn hán, xâm nhập mặn vào mùa khô. Quá trình mặn hóa, xâm thực bờ biển, ngập lụt và sạt lở bờ sông cũng sẽ diễn biến phức tạp hơn trong thời gian tới.
Hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn có tổng diện tích lưu vực 10.350km2 . Tổng lượng dòng chảy năm trung bình nhiều năm trên lưu vực sông này đạt 19.347 triệu mét khối/năm.
Trên vùng thượng nguồn lưu vực sông này hiện có 40 dự án thủy điện có trong quy hoạch với tổng công suất thiết kế hơn 1.775,2MW, điện lượng trung bình năm theo thiết kế khoảng 6.183 triệu kWh.
Đến nay, trên địa bàn tỉnh đã có 29/40 công trình thủy điện có trong quy hoạch đã vận hành phát điện với tổng công suất thiết kế hơn 1.574,3MW.
Ngoài ra, biến đổi lòng dẫn sông, đặc biệt là hạ thấp mực nước trên sông chính là vấn đề thách thức cho tài nguyên nước trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn. Hạ thấp lòng dẫn khiến không đủ cao trình mực nước cho các công trình lấy nước ven sông, nhất là các công trình thủy lợi, từ đó làm giảm năng lực lấy nước và cấp nước.
Định hướng giải pháp trong khung quy hoạch tổng hợp lưu vực sông và quan điểm, định hướng trong quy hoạch lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn của Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ TN-MT) cũng nhấn mạnh giải pháp tăng cường quản trị nguồn nước trên nền tảng số.
Đây là điểm nhấn nổi bật kỳ vọng sẽ giải quyết được khúc mắc lâu nay trong công tác điều phối, ra quyết định trong các trường hợp cấp bách trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn bởi đây là hệ thống sông mang tính liên ngành, liên địa phương.
Theo ông Trương Xuân Tý - Phó Giám đốc Sở NN&PT-NT Quảng Nam, còn nhiều vấn đề cần quan tâm và ưu tiên trong quy hoạch tài nguyên nước lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn trong thời kỳ tới.
Đơn cử, tính toán cân bằng nước các giai đoạn; xử lý căn cơ xâm nhập mặn sông Vĩnh Điện; có giải pháp bền vững phòng chống xâm nhập mặn trên sông Thu Bồn, sử dụng hiệu quả nguồn nước ngọt xả qua phát điện; đánh giá tổng thể biến động dòng chảy, lòng dẫn khu vực công trình chỉnh trị sông Quảng Huế…
Ông Trương Xuân Tý đề xuất, cần xây dựng các chiến lược và quy hoạch sử dụng nước dài hạn, các kế hoạch cụ thể trong việc thực hiện các chiến lược và quy hoạch hướng đến bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên nước và môi trường.
Đồng thời, lập kế hoạch điều hòa, phân phối tài nguyên nước cho từng lưu vực sông trên cơ sở cân đối khả năng nguồn nước và nhu cầu khai thác, sử dụng theo lưu vực sông.
Bên cạnh đó cần quy hoạch phát triển nguồn nước, bao gồm các biện pháp công trình và phi công trình; gắn với việc bảo vệ, phát triển rừng và khả năng tái tạo nguồn nước.
Theo đại diện Sở NN&PTNT TP.Đà Nẵng, trong tương lai cần quy hoạch vị trí khai thác nước trên sông Thu Bồn để cấp nước chung cho hai địa phương.
Đồng thời sớm thực hiện công trình điều tiết nguồn nước và chỉnh trị sông Quảng Huế nhằm ổn định tỷ lệ phân lưu giữa sông Vu Gia - Thu Bồn và nâng cấp hệ thống thủy lợi An Trạch -Thanh Quýt - Bàu Nít - Hà Thanh…