Công nghệ AI thống trị giải Nobel 2024
(QNO) - Những công trình được vinh danh của giải Nobel Vật lý và Hóa học năm nay khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) trong nghiên cứu khoa học.
Giải thưởng Nobel Vật lý 2024 gọi tên các nhà nghiên cứu John Hopfield người Mỹ tại Đại học Princeton và Geoffrey Hinton người Anh của Đại học Toronto (Canada) với công trình về mạng lưới nơ ron (thần kinh) nhân tạo, mở đường cho sự bùng nổ AI.
Trong đó, GS. Geoffrey Hinton đặt nền móng cho lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ: máy học (machine learning) và ông được mệnh danh là "cha đẻ" của AI.
Máy học là một tập hợp con của AI liên quan đến các thuật toán và trở thành một trong những thuật ngữ nổi bật và quan trọng trong thế giới công nghệ hiện đại. Máy học cho phép máy tính tự động phân tích dữ liệu, nhận biết mẫu, tìm hiểu các quy luật và mối quan hệ trong dữ liệu để đưa ra dự đoán hoặc đưa ra quyết định.
GS. John Hopfield nổi tiếng với việc phát triển một bộ nhớ liên kết, có khả năng lưu trữ và tái tạo dữ liệu. Thuật toán lan truyền ngược của GS. John Hopfield (GS. Geoffrey Hinton đồng phát minh) có tác động to lớn đến nhiều ngành khoa học và công nghệ khác nhau.
Thuật toán này liên quan đến mạng nơ ron (thần kinh) - mô hình điện toán mô phỏng cấu trúc và chức năng của não người để xử lý dữ liệu. Truyền ngược cho phép các nhà khoa học huấn luyện các mạng nơ ron khổng lồ.
Việc đào tạo một hệ thống học máy liên quan đến việc tiếp xúc với lượng dữ liệu khổng lồ, thường là từ internet. Tiến bộ của GS. Geoffrey Hinton cho phép đào tạo các hệ thống như GPT (công nghệ đằng sau ChatGPT), thuật toán AI AlphaGo và AlphaFold do Công ty Google DeepMind của Anh phát triển.
Giải Nobel Hóa học 2024 trao cho nhà hóa sinh David Baker (Mỹ) của Đại học Washington và hai nhà khoa học máy tính Demis Hassabis, John Jumper đều làm việc tại Google DeepMind nhằm tôn vinh công trình sử dụng AI để giải mã cấu trúc của hầu hết loại protein và là chìa khóa cho câu hỏi hóc búa suốt 50 năm qua.
GS. David Baker thành công trong việc xây dựng những loại protein hoàn toàn mới, tạo ra những protein sáng tạo gồm protein có thể dùng làm dược phẩm, vắc xin, vật liệu nano và cảm biến siêu nhỏ.
Trong khi đó, hai nhà nghiên cứu Demis Hassabis và John Jumper phát triển mô hình AI - AlphaFold 2, dự đoán cấu trúc phức tạp của tất cả 200 triệu protein mà giới nghiên cứu xác định được.
AlphaFold 2 giúp các nhà nghiên cứu có thể hiểu rõ hơn tình trạng kháng kháng sinh và tạo ra ảnh enzyme có thể phân hủy nhựa.
Theo Ủy ban Nobel, công trình của những chủ nhân giải Nobel Hóa học năm nay cách mạng hóa ngành sinh học, đặc biệt trong lĩnh vực phát triển thuốc, giúp các nhà khoa học tiết kiệm thời gian và công sức để tìm ra những phương pháp điều trị mới.