Đất học Quảng Nam trên hành trình khuyến tài, khuyến học
Quảng Nam, xưa được tôn vinh là đất học, nay lại được nhắc đến với những câu chuyện đi đầu cả nước về công tác khuyến học, khuyến tài.
Xứ Quảng mở đường
Không chỉ là vùng đất học, quê hương “Ngũ phụng tề phi”, Quảng Nam là địa phương đi đầu cả nước về phong trào khuyến học (KH), khuyến tài, và đặc biệt Hội KH tỉnh Quảng Nam ra đời trước Hội KH Việt Nam 5 năm.
Hội KH Việt Nam thành lập vào ngày 2/10/1996, trong khi ngày 26/10/1991, Hội KH tỉnh Quảng Nam đã được thành lập (lúc đó là Hội KH tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng).
Bởi vậy, không chỉ được xem là bước ngoặt lịch sử đối với phong trào KH xứ Quảng, tạo đà bứt phá mạnh mẽ trong công tác phát triển tổ chức hội cũng như phong trào KH trên địa bàn tỉnh, việc thành lập Hội KH tỉnh Quảng Nam còn góp phần mở đường cho sự ra đời của Hội KH Việt Nam.
Nhiều hội KH cấp huyện cũng ra đời khá sớm, trong đó Tam Kỳ là một trong những địa phương có phong trào KH trên địa bàn phát triển sôi nổi.
Từ năm 1987, Tam Kỳ chủ trương vận động một số người có tâm huyết với sự nghiệp giáo dục để thành lập ban vận động KH hơn 10 người do thầy giáo hưu trí Nguyễn Trân - nguyên Hiệu trưởng Trường Trung học Trần Cao Vân làm trưởng ban.
Sau khi ra đời, ban đã nhanh chóng tạo được dấu ấn khi vận động nhân dân chung tay cùng ngành GD-ĐT tu sửa trường học, vận động học sinh bỏ học giữa chừng trở lại lớp, nhận đỡ đầu con em gia đình thương binh, liệt sĩ, hỗ trợ cho con em gia đình nghèo. Đến tháng 6/1992, Hội KH Tam Kỳ chính thức được thành lập.
Theo ông Trần Văn Cận - Chủ tịch Hội KH tỉnh Quảng Nam, với việc ra đời trước Hội KH Việt Nam cho thấy KH xứ Quảng có bề dày truyền thống đáng tự hào.
Đến nay, mạng lưới tổ chức hội đã mở rộng đến tất cả vùng, miền, lan tỏa đến từng dòng họ, khu dân cư, trường học với tổng cộng 8.750 tổ chức hội KH các loại và số hội viên lên đến gần 314 nghìn, chiếm hơn 20% dân số toàn tỉnh.
Trong suốt chặng đường 33 năm qua kể từ ngày thành lập hội, thương hiệu KH Quảng Nam đã được khẳng định qua phong trào “Nhà nhà làm KH, người người làm KH”, trở thành chỗ dựa hàng năm cho hàng chục nghìn học trò nghèo vượt khó bằng những suất học bổng yêu thương.
Điều đó càng được minh chứng qua nhiều tặng thưởng cao quý dành cho Hội KH tỉnh Quảng Nam như Huân chương Lao động hạng Ba (năm 2004), Huân chương Lao động hạng Nhì (năm 2009) và Huân chương Lao động hạng Nhất (năm 2016), Cờ thi đua xuất sắc 20 năm (1996 - 2016) do Trung ương Hội KH Việt Nam trao tặng. Hội KH Tam Kỳ được tặng Huân chương Lao động hạng Ba năm 2008, Huân chương Lao động hạng Nhì năm 2017.
Tiền tỷ cho học trò
Một nét đẹp trong câu chuyện KH, khuyến tài có lẽ chỉ có ở Quảng Nam, đó là nhiều địa phương cấp huyện thi nhau tổ chức giải thưởng, hàng năm vinh danh con em địa phương đạt thành tích xuất sắc trong học tập, nghiên cứu.
Đầu tiên có thể kể đến giải thưởng Phan Châu Trinh của TP.Tam Kỳ và huyện Phú Ninh, hơn 20 năm qua đã để lại nhiều ấn tượng với gần 2.000 cá nhân xuất sắc trên nhiều lĩnh vực được tôn vinh.
Giải thưởng của một số địa phương khác cũng tạo được dấu ấn, như giải thưởng Huỳnh Thúc Kháng của huyện Tiên Phước, giải thưởng Võ Chí Công huyện Núi Thành, giải thưởng Phạm Phú Thứ của Điện Bàn.
Khác tên gọi, song học bổng Lê Thiện Trị huyện Duy Xuyên, học bổng Trần Quý Cáp TP.Hội An, học bổng Đỗ Đăng Tuyển huyện Đại Lộc, học bổng Thăng Bình hoặc quỹ ươm mầm huyện Tây Giang… cũng kịp thời động viên, tạo ra phong trào thi đua học tập, nghiên cứu sáng tạo sôi nổi ở địa phương.
Có lẽ cũng hiếm có địa phương nào trên cả nước như Quảng Nam, bên cạnh lập ra giải thưởng cho mục tiêu khuyến tài, chính quyền và các cấp hội KH còn đẩy mạnh công tác vận động nguồn quỹ KH, hàng năm mang về tiền tỷ cho học trò.
Theo Hội KH tỉnh Quảng Nam, chỉ tính riêng từ đầu năm 2024 đến nay toàn tỉnh đã huy động được hơn 78 tỷ đồng, cấp hơn 246 nghìn suất học bổng và hỗ trợ khó khăn với tổng số tiền 62 tỷ đồng; trao 11 nghìn suất khen thưởng, giải thưởng với số tiền gần 3 tỷ đồng. Các địa phương có nguồn huy động quỹ KH cao như Hội An 13,8 tỷ đồng; Điện Bàn 8,4 tỷ đồng; Núi Thành 8,3 tỷ đồng; Duy Xuyên 8,2 tỷ đồng; Thăng Bình 6,7 tỷ đồng…
Thông qua Hội KH tỉnh, một số chương trình học bổng dài hạn đồng hành với học sinh xứ Quảng hiện nay như học bổng SEEDS do tổ chức Vòng tay Thái Bình tài trợ từ năm học 2017 - 2018, mỗi năm với số tiền khoảng 3 tỷ đồng.
Tương tự, chương trình học bổng “Ươm mầm đại thụ Việt Nam” do Ngân hàng Cathay United đến với Quảng Nam từ năm học 2008 -2009, đến nay tiếp sức cho hơn 9.000 học trò nghèo với số tiền gần 6 tỷ đồng.