Một thời xung phong lên Phú Ninh
Những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong hơn 45 năm về trước đã góp sức tạo nền công trình đại thủy nông Phú Ninh đầy kỳ tích, góp phần quan trọng mở ra thời kỳ vươn mình cho những làng quê xứ Quảng sau ngày giải phóng quê hương, vẹn nguyên giá trị đến muôn đời.
Tinh thần xung kích
Khí thế hừng hực của thanh niên xung phong xã Tam Phước trong những ngày đầu lên đường đi xây dựng hồ Phú Ninh là ký ức đầy tự hào đối với ông Phạm Hồng Phước (SN 1959, ở thôn Tân Phú, xã Tam Phước, Phú Ninh).
Đúng ngày 16/5/1977, ông Phước khi ấy mới 16 tuổi hăng hái cùng hơn 190 thanh niên xã nhà tham gia xây dựng công trình. Thanh niên xung phong Tam Phước là đại đội chủ lực (C1 Tam Phước), dựng trại, đóng quân ở Tam Thái.
Ông Phước kể, tham gia xây dựng gồm rất nhiều lực lượng, từ nông dân, thanh niên cho đến học sinh, sinh viên, cán bộ, văn nghệ sĩ… Song, chủ lực trên công trình vẫn là thanh niên xung phong, tuổi từ 16 đến 25, vì có sức khỏe, nhanh nhẹn.
Một đại đội chia làm 7 tiểu đội, phụ trách nhiều nhiệm vụ khác nhau từ gánh, khỏa đất, tưới nước, đầm… Đơn vị kỹ thuật công trình đã mở đường, phóng tuyến, đóng cọc, nhiệm vụ C1 Tam Phước là đắp đập. Thời gian đầu, mọi người chưa quen việc, nhiều đoạn đập vừa đầm xuống, cán bộ kỹ thuật kiểm tra thấy chưa đạt chuẩn lại cho xới lên, làm lại.
Từ khi hoàn thành nhiệm vụ trên công trình Phú Ninh đến nay, anh chị em chưa có bất cứ chế độ chính sách gì. Đã có những đợt khảo sát, kê khai và báo cáo để làm hồ sơ nhận hỗ trợ, nhưng vẫn chưa thấy kết quả. Chúng tôi mong mỏi Nhà nước hỗ trợ thẻ bảo hiểm y tế để lúc ốm đau, bệnh tật giảm bớt chi phí thuốc thang, chạy chữa…
(Ông Trịnh Văn Trận - Chủ tịch Hội Cựu Thanh niên xung phong huyện Phú Ninh)
Chưa kể, 3 tháng đầu tiên lên Phú Ninh vào đúng dịp nắng hè, thanh niên chân đất, đầu trần trên công trình đến nỗi da ngăm, gầy còm… Nhiều nữ thanh niên xung phong lần đầu vác cuốc, cầm xẻng nên tay bỏng rộp. Bữa ăn thì chủ yếu cơm độn khoai, sắn với rau mắm…
Khó khăn, vất vả đến thế, song không ngăn được tinh thần nhiệt huyết của những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong. Để đảm bảo tiến độ, họ thường xuyên đốt lốp xe, cắm đuốc làm ca đêm, có khi đến tận 22 giờ. Gánh đất, đắp đập cũng trở thành phong trào thi đua trong từng đơn vị, vừa đẩy nhanh công việc, vừa khơi dậy tinh thần hăng hái, mang niềm vui trong công việc.
“Ấm lòng nhất vẫn là tình đồng đội gắn kết. Mọi người luôn biết nghĩ cho nhau; lúc mệt mỏi thì động viên cùng vượt qua, san sẻ từng phần việc. Những ngày lương thực chưa về kịp, bụng đói cồn cào nhưng củ khoai, miếng sắn cũng bẻ nhỏ, mỗi người một tí…” - ông Phước nhớ lại.
Như những lá cờ đầu, lãnh đạo trong các đơn vị luôn đóng vai trò quan trọng để khuyến khích, động viên đồng đội hăng say làm việc.
Ông Bùi Cảnh (SN 1958, ở thôn Đại Đồng, xã Tam Lộc, Phú Ninh) khi tham gia xây dựng công trình đại thủy nông được bầu làm tiểu đội trưởng trong C1 Tam Phước. Vai trò người đứng đầu tiểu đội không chỉ nhận nhiệm vụ, nắm tiến độ, phân công công việc phù hợp mà phải xắn tay làm việc.
Ông Cảnh nói, việc tiên quyết là phải làm gương để mọi người noi theo. Kế đó, phải sâu sát, nắm tư tưởng, tình cảm để động viên anh chị em kịp thời. Nhờ đó, tiểu đội luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, nhiều công nhân còn được tuyên dương là kiện tướng lao động.
Còn ông Đoàn Văn Phi - Đại đội trưởng Tam Dân (C1 Tam Dân) nhớ lại: “Thắt lưng buộc bụng, môi trường kỹ thuật thép, song chúng tôi luôn nêu cao tinh thần “tất cả cho Phú Ninh”.
Ngoài thanh niên xung phong thì trong đại đội còn có cả lính nghĩa quân, địa phương quân trước đây. Song ai nấy làm việc nhiệt tâm, chẳng phút lơ là, chểnh mảng, rèn giũa ý chí không bỏ cuộc.
Đổi vị trí thì dời trại, phân nhiệm vụ mới thì nỗ lực gấp đôi, gấp ba. Như kiến tha lâu đầy tổ, mỗi ngày đắp, vá từng chút một rồi cũng hoàn thành, từ kênh đến đập chính, đập tràn…”.
Tình cảm gắn chặt
Trong gian khó, công trình hồ Phú Ninh không chỉ kết chặt tình đồng đội, mà còn nảy nở những mối tình đẹp của chàng trai, cô gái thanh niên xung phong.
Vợ chồng ông Phạm Hồng Phước - bà Lê Thị Phương cũng nên duyên từ dạo ấy. Bà Phương kể, môi trường làm việc rất kỷ luật, chú trọng lề lối, quân ngũ nên nam, nữ không có chuyện hẹn hò.
Biết nhau từ đôi câu chuyện trò vào những giờ nghỉ ngơi, rồi cảm mến qua những ngày giúp đỡ nhau làm việc, vá áo quần, giặt giũ… Và họ đã về chung một nhà sau ngày rời công trình.
Đáng quý hơn, gần 30 năm, không chỉ vượt khó làm kinh tế, vun vén hạnh phúc gia đình, vợ chồng ông Phước còn là thành viên chủ lực trong Ban liên lạc thanh niên xung phong công trình hồ Phú Ninh Tam Phước - Tam Lộc.
Ông Phước kể, sau năm 1980, những dòng nước đầu tiên của Phú Ninh về với các cánh đồng, những chàng trai, cô gái thanh niên xung phong cũng trở về, mưu sinh khắp nơi. Nhớ đồng đội, song việc kết nối gặp nhiều khó khăn.
Năm 1996, họ xây dựng nền móng đầu tiên của ban liên lạc với khoảng 10 thanh niên; tổ chức gặp mặt, chia sẻ, động viên nhau luôn cố gắng xây dựng cuộc sống.
Dần dà, ban liên lạc tạo được nguồn quỹ hoạt động, chủ động nắm thông tin của đồng đội cũ để thăm hỏi, động viên khi ốm đau; kêu gọi nguồn lực, chung tay hỗ trợ làm giếng, xây tường rào, giúp nhau làm kinh tế. Đến nay, thành viên ban liên lạc đã lên đến hơn 100 người.
“Chúng tôi lấy ngày 16/5 để gặp mặt thường niên, kỷ niệm ngày thanh niên xung phong xã Tam Phước lên đường làm công trình Đại thủy nông Phú Ninh. Buổi gặp mặt đơn sơ, giản dị... nhưng ấm tình đồng đội” - ông Phước cho biết.
Những năm qua, bên cạnh hoạt động của Hội Cựu Thanh niên xung phong các cấp, những thanh niên xung phong công trình hồ Phú Ninh đã ở các địa phương Tam Phước - Tam Lộc, Tam Thái, Tam Đàn, Tam Dân (Phú Ninh), Tam Xuân (Núi Thành) và Tam Kỳ kết nối thành các ban liên lạc, thường xuyên tổ chức gặp mặt.
Ông Trịnh Văn Trận - Chủ tịch Hội Cựu Thanh niên xung phong huyện Phú Ninh cho biết, toàn huyện có 1.321 thanh niên xung phong tham gia công trình hồ Phú Ninh. Không chỉ giúp nhau vươn lên trong cuộc sống, các hội viên còn có nhiều đóng góp trong xây dựng nông thôn mới địa phương, được chính quyền các cấp ghi nhận.
“Nghĩ cho đồng đội khó khăn, nhiều cựu thanh niên xung phong đã mạnh dạn đề xuất với đại biểu Quốc hội trong các đợt tiếp xúc cử tri tại địa phương về chính sách hỗ trợ. Từ khi hoàn thành nhiệm vụ trên công trình Phú Ninh đến nay, anh chị em chưa có bất cứ chế độ chính sách gì. Đã có những đợt khảo sát, kê khai và báo cáo để làm hồ sơ nhận hỗ trợ, nhưng vẫn chưa thấy kết quả. Chúng tôi mong mỏi Nhà nước hỗ trợ thẻ bảo hiểm y tế để lúc ốm đau, bệnh tật giảm bớt chi phí thuốc thang, chạy chữa…” - ông Trận nói.
Luống tuổi lại nhớ chuyện xưa, nên mỗi dịp hội ngộ, cựu thanh niên xung phong công trình hồ Phú Ninh luôn lưu lại tấm ảnh kỷ niệm, gìn giữ cẩn thận. Mỗi lúc nhớ nhau, họ lại lần giở từng bức ảnh, hồi tưởng về một thời kề vai sát cánh, hăng say trên công trình đầy nắng gió.