Hành trình chữa lành nỗi đau da cam - Bài 1: "Những thân thể nhiễm độc"
Chung sống và vượt qua nỗi đau da cam là hành trình không dễ dàng. Trong nhiều năm qua, Quảng Nam nỗ lực bằng nhiều cách, để phần nào làm vơi dịu nỗi đau tinh thần và thể xác của các nạn nhân bị phơi nhiễm chất độc hóa học da cam. Hoạt động “xoa dịu nỗi đau da cam” triển khai thời gian qua đã góp phần khơi dậy nghị lực để “những thân thể nhiễm độc” có thể tự chữa lành...
Bài 1: “Những thân thể nhiễm độc”
“Những thân thể nhiễm độc” là vở kịch đã được công diễn tại nhiều nơi thời gian qua, dựa trên câu chuyện có thật về cuộc đời bà Trần Tố Nga - một phụ nữ Việt Nam đầy nghị lực trong hành trình vượt qua nỗi đau và đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam.
Câu chuyện về “Những thân thể nhiễm độc” thu hút sự quan tâm của cộng đồng xã hội, đặc biệt là nạn nhân chất động da cam, đã khắc họa một cách sinh động về nỗi đau mà nhiều người đang mang theo suốt đời...
Nỗi đau dai dẳng
Dù đã hẹn trước, nhưng khi chúng tôi đến, bà Nguyễn Thị Sáu (thôn Hội Sơn, xã Duy Nghĩa, Duy Xuyên) vẫn vắng nhà. Hàng xóm cho biết bà đang thả bò ngoài đồng.
Trong căn nhà tràn ngập bóng tối, một thanh niên thò đầu qua song cửa sổ có vẻ như muốn nghe ngóng. Khi tôi lại gần, cậu rụt cổ lại, trốn vào một góc căn phòng đã khóa kín cửa. Đây là “chiếc hộp” chỉ dành riêng cho cậu khi mẹ vắng nhà...
Bà Sáu về, hớt hải nói với ánh mắt áy náy: “Con bò cái đang có chửa, nhốt lại hắn hung quá nên phải dắt thả một chặp ngoài đồng. Hồi hội nạn nhân cho hai con, nuôi miết chừ bán được hai lứa và có thêm được một con bê”.
Bà Sáu là vợ ông Huỳnh Đức Dễ - một cựu chiến binh, nạn nhân chất độc da cam thế hệ thứ nhất. Ông Dễ qua đời cách đây chưa lâu vì bệnh tật. Cuộc đời bà Sáu, như cách mô tả ngắn gọn của bà là “cực hồi nhỏ tới chừ”.
Bà kể, mình là vợ sau của ông Dễ. Vợ chồng bà có với nhau đến 5 người con nhưng phải “bỏ đi” ba đứa, hai đứa còn lại là con bé đang học đại học và cậu thanh niên đang ở trong căn phòng tối tăm kia.
“Có đứa vừa sinh ra được vài tháng thì chết, bởi dị dạng; cũng có đứa nuôi được mấy năm trời, rồi cũng qua đời. Còn lại thằng đó năm nay đã 36 tuổi rồi, không biết chi hết, hằng ngày mình phải đút cho ăn, đi làm thì phải nhốt lại chớ không sẽ đi lang thang quấy phá. Họ nói ổng bị chất độc da cam hồi ở chiến trường nên mới để lại hậu quả cho con cái như rứa” - bà Sáu nói, nước mắt rơm rớm.
Niềm hy vọng của bà Sáu là đứa con gái út đang học năm thứ 5 ngành dược tại Đại học Huế. Mấy năm qua, chi phí ăn học của con bé chỉ dựa vào đàn bò vài con mà bà đang thả nuôi và công việc lặt vặt bữa được bữa mất.
Bà cho biết, năm vừa rồi, bán bò được tổng cộng 18 triệu đồng, bà đều đưa cho con nộp học phí và trang trải cuộc sống. Đây là năm thứ 5 bà phải gồng mình chạy vạy để lo cho con, chỉ còn thời gian ngắn nữa là đã trút được gánh nặng trên vai.
Huỳnh Thị Như Ý (con gái bà Sáu) tâm sự: “Con biết mẹ cực khổ nên không dám chi tiêu và cố gắng đi làm thêm ngoài giờ học. Mẹ con năm nay đã hơn 70 tuổi rồi, lại đang mang căn bệnh u não nên đau ốm thường xuyên. Bác sĩ khuyên không nên mổ vì rất nguy hiểm, nhưng để vậy mẹ phải chịu đau đớn, tội quá”.
Bà Võ Thị Hóa - Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin TP.Hội An cho biết, bà gặp rất nhiều gia đình nạn nhân có hoàn cảnh khó khăn nhưng gia đình bà Sáu là trường hợp đặc biệt. Cách đây hai năm, khi qua Duy Nghĩa khảo sát về hỗ trợ nhà ở cho gia đình liệt sĩ thì bà Hóa phát hiện ra trường hợp của bà Sáu.
Bà Hóa kể: “Lúc ấy bà Sáu vừa bán đàn bò để lo cho con gái ăn học, chuồng trại trống trơn, không biết làm chi ăn thấy tội nghiệp quá. Tôi cấp tốc họp ban chấp hành và nhà tài trợ, thống nhất còn khoản kinh phí 41 triệu đồng nhanh chóng hỗ trợ bà Sáu mua bò tái đàn, nhờ vậy mà bà có thêm nguồn thu đến giờ”.
Bà Sáu là một trường hợp đặc biệt trong đối tượng hỗ trợ của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin TP.Hội An, bởi theo bà Hóa, chất độc da cam đã để lại hậu quả rất nặng nề cho gia đình bà Sáu.
“Trong chiến tranh, cán bộ hoạt động cách mạng từ Hội An qua đã được người dân Duy Nghĩa lo lắng, giúp đỡ rất nhiều, tôi cũng từng là cán bộ hoạt động ở vùng này. Vì vậy, nếu có thể mình giúp được gì chúng tôi rất sẵn sàng” - bà Hóa nói.
Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có gần 5.000 nạn nhân chất độc da cam; trong đó, thế hệ 1 là 2.664 người và thế hệ 2 là 570 người. Nhiều nạn nhân da cam, đặc biệt là thế hệ thứ hai đang mang nhiều căn bệnh bẩm sinh và gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống.
Cần sự sẻ chia
Thời gian qua, Quảng Nam đã nỗ lực huy động các nguồn lực để góp phần xoa dịu nỗi đau da cam và giúp các nạn nhân vượt qua nghịch cảnh.
Tại Trung tâm Bảo trợ nạn nhân chất độc da cam/dioxin và trẻ em khuyết tật tỉnh Quảng Nam, hiện nuôi dưỡng và chăm sóc 30 nạn nhân da cam và trẻ em khuyết tật; mỗi người mỗi hoàn cảnh nhưng điểm chung vẫn là đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống.
Ông Nguyễn Phước Khanh - Chủ tịch Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin tỉnh Quảng Nam cho biết, nhiều đối tượng muốn được ở lại tập trung nhưng trong điều kiện hiện tại của trung tâm, chỉ nhận nuôi dưỡng bán trú. Tại đây các đối tượng được ăn miễn phí bữa trưa; được hỗ trợ về học tập, học nghề, phục hồi chức năng...
Là người làm công tác hội nhiều năm qua, ông Nguyễn Phước Khanh thường xuyên tiếp xúc thực tế nên thấu hiểu nỗi đau về thể xác và tinh thần mà nạn nhân da cam và gia đình phải chịu đựng. Nhất là các nạn nhân thế hệ thứ hai, thứ ba, nhiều người bị các di chứng bẩm sinh, dị dạng dị tật, thiểu năng trí tuệ, khuyết tật vận động…
“Có nhiều cháu sinh ra không phát triển được, thiệt thòi với xã hội do dị dạng, dị tật bẩm sinh. Có cháu không làm chủ được bản thân trong cuộc sống, mọi sinh hoạt đều phải nhờ vào sự giúp đỡ của người thân trong gia đình. Có gia đình đến nay do cha, mẹ tuổi đã cao, sức yếu nên không thể trực tiếp chăm sóc, giúp đỡ nạn nhân da cam.
Chăm sóc nạn nhân da cam tại nhà là một công việc đòi hỏi sự kiên nhẫn, sự tận tâm, tận lực và tình yêu thương vô bờ bến của gia đình. Vì vậy, sự hỗ trợ từ cộng đồng và các chính sách xã hội rất cần thiết để giúp đỡ các gia đình nạn nhân da cam vượt qua nỗi đau” - ông Khanh chia sẻ.
Thời gian qua, song song với công tác tuyên truyền, vận động hỗ trợ trong nước thì Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin tỉnh Quảng Nam cũng triển khai nhiều hoạt động hợp tác quốc tế, tranh thủ sự ủng hộ của các tổ chức, cá nhân nước ngoài tham gia đấu tranh đòi công lý và tài trợ nguồn lực nhằm khắc phục hậu quả chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam.
Hội đang tiếp tục duy trì, phát triển mối quan hệ với các tổ chức, cá nhân nước ngoài như: Tổ chức phát triển nguồn nhân lực Nhật Bản, Hội Bảo trợ trẻ em nhiễm chất độc da cam Việt Nam (VNED) - Nhật Bản, Đoàn cựu chiến binh Mỹ, Hội những người Hàn Quốc yêu Việt Nam…
Ông Khanh cho biết, Tỉnh hội và nhiều huyện, thành hội như Hội An, Núi Thành, Quế Sơn, Phú Ninh… đã nhận được nguồn tài trợ của nhiều tổ chức, qua đó có thêm nguồn lực để triển khai các hoạt động hỗ trợ nạn nhân chất độc da cam trên địa bàn tỉnh.
---------------------
Bài 2: Vượt qua nghịch cảnh