Tiềm năng của lưới điện ASEAN
(QNO) - Theo Bangkok Post (Thái Lan), những năm gần đây chứng kiến động lực mới với sự công nhận ngày càng tăng về vai trò của lưới điện ASEAN trong việc tăng cường an ninh năng lượng khu vực.
Thái Lan đặt mục tiêu sản xuất một nửa điện từ các nguồn tái tạo vào năm 2037. Tuy nhiên, việc đạt mục tiêu cũng phụ thuộc vào lưới điện Hiệp hội Các quốc gia khu vực Đông Nam Á (ASEAN Power Grid) - sáng kiến toàn khu vực được đề xuất lần đầu tiên vào năm 1997 để kết nối cơ sở hạ tầng điện của các quốc gia thành viên hay mua bán chia sẻ điện năng khu vực.
Lưới điện ASEAN gồm nhiều dự án truyền tải xuyên biên giới, tổ chức thành các tiểu vùng phía bắc, phía nam và phía đông. Hiện tại, hoạt động thương mại điện kết nối chủ yếu tập trung ở tiểu vùng phía bắc gồm các quốc gia như Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Nghiên cứu Kế hoạch tổng thể kết nối ASEAN (AIMS III) thông qua tại Hội nghị Bộ trưởng năng lượng ASEAN lần thứ 39 năm 2021 dự đoán lưới điện ASEAN sẽ mở rộng nhanh chóng trong vòng 15 năm tới, hướng tới mục tiêu có một hệ thống điện khu vực được kết nối hoàn toàn vào năm 2045.
Bằng cách tập hợp sản xuất năng lượng trên nhiều khu vực địa lý khác nhau, điện của các quốc gia có thể ổn định đáng kể các biến động trong nguồn cung cấp năng lượng.
Ví như, nếu Thái Lan gặp phải tình trạng giảm sản lượng điện mặt trời do mây che phủ, lưới điện ASEAN kết nối có thể cho phép Thái Lan nhập khẩu điện gió từ Indonesia hoặc thủy điện từ Lào. Do đó, lưới điện khu vực đóng vai trò như một "pin ảo", giúp giảm nhu cầu sản xuất điện dự phòng từ nhiên liệu hóa thạch và cải thiện đáng kể độ tin cậy của nguồn cung cấp điện trên toàn khu vực.
Những lợi thế về kinh tế và môi trường của dự án cũng rất đáng kể. Trong giờ cao điểm sản xuất điện mặt trời, Thái Lan có thể xuất khẩu điện mặt trời dư thừa sang các nước láng giềng như Malaysia, và ngược lại. Điều đó giúp các nước trong khu vực tối ưu hóa mức tiêu thụ tài nguyên, giảm lãng phí năng lượng.
Nhu cầu điện ngày càng tăng từ các trung tâm dữ liệu trên khắp ASEAN càng củng cố thêm lập luận về một lưới điện khu vực tích hợp. Các cơ sở này đòi hỏi nguồn điện xanh ổn định và đáng tin cậy để đáp ứng các mục tiêu phát triển bền vững của các nhà đầu tư.
Dự án tích hợp điện Lào- Thái Lan - Malaysia - Singapore (LTMS-PIP) hoạt động từ năm 2022 minh họa cho lợi ích tiềm năng của việc tích hợp lưới điện khu vực.
Ban đầu, Lào xuất khẩu 100MW điện tái tạo sang Singapore thông qua cơ sở hạ tầng truyền tải hiện có qua Thái Lan và Malaysia. Sau đó, công suất xuất khẩu tăng gấp đôi lên 200MW vào tháng 9/2024.
Các yếu tố thành công chính của LTMS-PIP bao gồm quản trị phối hợp, tính rõ ràng của quy định có thể thực thi và sự hỗ trợ chính trị mạnh mẽ. Ví dụ, dự án thành lập bốn lực lượng đặc nhiệm quản trị chuyên biệt, mỗi lực lượng do một quốc gia tham gia lãnh đạo để quản lý các vấn đề kỹ thuật, pháp lý, thương mại và thuế quan.
Cách tiếp cận có cấu trúc trên tạo điều kiện cho sự phối hợp suôn sẻ dù các khuôn khổ thị trường khác nhau giữa các quốc gia thành viên.