Bảo vệ thương hiệu quốc gia cho sâm Ngọc Linh - Bài cuối: Đề xuất giải pháp

Minh bạch từ đầu vào

Theo ông Hồ Văn Dang – Phó Chủ tịch UBND xã Trà Linh cho rằng, rào cản lớn đến từ chính những “gốc rễ” đầu tiên là giống sâm. Tình trạng nhầm lẫn, trà trộn hoặc sử dụng giống không rõ nguồn gốc hiện nay không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn tạo ra nguy cơ làm xói mòn niềm tin với toàn bộ thị trường. Việc thiếu hệ thống kiểm định giống đã khiến nhiều hộ dân trồng nhầm giống sâm ngoại suốt nhiều năm mà không hay biết, chỉ đến khi cây ra củ mới phát hiện sai khác về hình thái.

“Người dân hiện vẫn mua giống sâm qua kênh không chính thức, thông qua lời giới thiệu hoặc thương lái. Không có tài liệu chuẩn, không có ngân hàng giống mà chỉ hỗ trợ giống "nhỏ giọt" từ chính sách và càng không có quy trình giám sát thống nhất. Một khi đầu vào không chuẩn hóa thì toàn bộ chuỗi giá trị phía sau như chế biến đến tiêu thụ đều bị ảnh hưởng. Vì vậy, tôi kiến nghị cấp trên cần sớm thành lập ngân hàng giống được xác nhận ADN ngay tại vùng lõi Trà Linh, từ đó làm cơ sở để xây dựng chuỗi kiểm soát giống thống nhất trên toàn địa bàn" - ông Linh nói.

[VIDEO] - Ông Hồ Văn Dang – Phó Chủ tịch UBND xã Trà Linh chia sẻ về nỗ lực của địa phương trong việc đảm bảo nguồn gen gốc sâm Ngọc Linh:

Đề xuất một khung pháp lý đủ mạnh, ông Huỳnh Ngọc Đài – một doanh nghiệp từng bị mất trộm sâm nói: “Phải có nghị định riêng về an ninh vùng trồng sâm, quy định rõ chế tài, lực lượng chuyên trách và cơ chế xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm, thay vì để người dân, doanh nghiệp tự xoay xở trong rừng sâu".

“

Hiện đại hóa kiểm định

Ông Trịnh Minh Quý - Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp huyện Nam Trà My cho rằng, việc không có thiết bị giám định ADN, không có phòng xét nghiệm hoạt chất tại chỗ, đã khiến nhiều vụ sâm giả khó xử lý, thậm chí gây hoang mang cho người tiêu dùng.

“Chúng tôi chỉ có thể phân biệt qua mắt nhìn như độ mềm, màu củ, vết sẹo, nhưng sâm giả bây giờ được lựa rất tinh vi, các đối tượng chọn những củ tương đồng với sâm Ngọc Linh nhất để giới thiệu đến khách hàng. Không có thiết bị, không có quy chuẩn giám định, thì thương hiệu sẽ bị bào mòn từ chính khâu kiểm định. Thời gian tới, cần đầu tư ít nhất một phòng kiểm nghiệm tại địa phương, đồng thời ứng dụng công nghệ mã hóa nguồn gốc để truy xuất toàn bộ lô hàng từ vùng trồng đến sản phẩm cuối cùng" - ông Quý chia sẻ.

[VIDEO] - Ông Trịnh Minh Quý - Giám đốc Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp huyện Nam Trà My:

Xây dựng lực lượng bảo vệ vùng sâm chuyên trách

Ông Nguyễn Đức Lực – Chủ tịch Hội Sâm Ngọc Linh Quảng Nam nhận định, tất cả những bất cập trong an ninh, giống và kiểm định rốt cuộc đều quy chiếu về một vấn đề nền tảng hơn là cần một cơ chế riêng biệt cho phát triển vùng nguyên liệu sâm Ngọc Linh, bởi đây là một tài sản chiến lược không thể quản lý theo lối thông thường. Nếu muốn thu hút các nhà đầu tư lớn, muốn tạo động lực cho người dân gắn bó với sâm, thì không thể để họ tự “chống chọi” với trộm cắp, giống giả và thị trường nhập nhằng như hiện nay.

“

Chúng tôi đã kiến nghị cách trên xây dựng lực lượng bảo vệ vùng sâm chuyên trách, tương tự như lực lượng bảo vệ rừng đặc dụng. Phải có chính sách bảo hiểm cây sâm, quy định kiểm định giống, hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp trong sản xuất - chế biến và xúc tiến thương mại. Nếu cứ để sâm thật - sâm giả lẫn lộn, người dân không còn niềm tin, thì làm sao xây dựng được thương hiệu quốc gia?

Ông Nguyễn Đức Lực

Ở cấp độ quản lý nhà nước, ông Trần Văn Mẫn - Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My cho rằng, trước khi kỳ vọng vào những đề án tầm quốc gia như Trung tâm công nghiệp dược liệu theo Quyết định 174, thì điều kiện tiên quyết là phải ổn định được an ninh vùng trồng, bảo vệ vùng nguyên liệu như tài sản quốc gia.

“Không thể nói đến trung tâm dược liệu nếu vùng nguyên liệu chưa được bảo vệ đúng nghĩa. Chúng ta cần một hành lang pháp lý đủ mạnh, đủ rõ ràng để từ người dân đến doanh nghiệp đều yên tâm đầu tư. Quản lý sâm không thể chỉ là trách nhiệm của chính quyền địa phương, mà cần có sự chung tay từ tỉnh, từ Trung ương, để mỗi vườn sâm, mỗi củ sâm đều được đối xử đúng với giá trị mà nó đang mang trên mình thương hiệu quốc gia” - ông Mẫn kiến nghị.