Xây dựng Đảng

Bước tiến củng cố kỷ cương, kỷ luật của Đảng

Trần Nhiều 17/06/2025 08:30

Ngày 30/5/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm ký ban hành Quy định số 296 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng. Đây là bước tiến quan trọng trong việc xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu lãnh đạo đất nước trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Hội nghị toàn quốc về tổng kết công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025. Ảnh TTXVN
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Hội nghị toàn quốc về tổng kết công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật của Đảng năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025. Ảnh: TTXVN

Kim chỉ nam trong công tác kiểm tra, giám sát

Quy định số 296, với 7 chương và 35 điều, là kim chỉ nam để các cấp ủy, tổ chức đảng thực hiện hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật. Quy định nhấn mạnh nguyên tắc “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, đảm bảo mọi tổ chức đảng và đảng viên đều bình đẳng trước kỷ luật.

Điều này nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm, đạo đức và lối sống của đội ngũ đảng viên, đồng thời ngăn chặn suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức và các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Quy định cũng khẳng định vai trò của kiểm tra, giám sát trong phòng chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng.

So với Quy định số 22 năm 2021 và các quy định trước đó, Quy định số 296 mang nhiều điểm mới đột phá, thể hiện quyết tâm của Đảng trong việc siết chặt kỷ cương.

Theo đó, phạm vi áp dụng được mở rộng khi Quy định số 296 không chỉ áp dụng cho tổ chức đảng và đảng viên đang hoạt động mà còn bao gồm các tổ chức đảng đã giải thể và đảng viên đã nghỉ hưu, chuyển công tác, hoặc không còn sinh hoạt đảng. Điều này khắc phục hạn chế của các quy định trước, khi một số trường hợp vi phạm không được xử lý triệt để do đảng viên đã rời tổ chức.

Quy định mới chi tiết hóa các bước xử lý kỷ luật, từ khiển trách, cảnh cáo, cách chức đến khai trừ. Đặc biệt, 12 nguyên tắc thi hành kỷ luật được nêu rõ, đảm bảo xử lý công minh, chính xác, kịp thời, không để kéo dài hoặc bỏ sót vi phạm.

Quy định cũng bổ sung các biện pháp xử lý đối với hành vi vi phạm trong lĩnh vực mới như an ninh mạng, quản lý dữ liệu số. Đồng thời trao thêm quyền chủ động cho Ủy ban Kiểm tra các cấp trong việc phát hiện, xử lý vi phạm, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến tham nhũng, lợi ích nhóm. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào cấp trên, tăng tính tự chủ và hiệu quả.

Lần đầu tiên, quy định khuyến khích sử dụng công nghệ để quản lý hồ sơ đảng viên, giám sát hành vi và phát hiện vi phạm. Đây là bước tiến phù hợp với thời đại 4.0, giúp công tác kiểm tra, giám sát trở nên minh bạch và hiệu quả hơn.

Đáng chú ý, khác với các quy định trước chủ yếu tập trung vào xử lý vi phạm, Quy định số 296 nhấn mạnh việc kiểm tra, giám sát để phòng ngừa. Các cấp ủy được yêu cầu xây dựng kế hoạch giám sát định kỳ, phát hiện sớm dấu hiệu sai phạm để kịp thời uốn nắn, tránh để vi phạm trở nên nghiêm trọng.

ky-hop-thu-56-uy-ban-kiem-tra-trung-uong.-anh-nguon-ttxvn.(1).jpg
Kỳ họp thứ 56 Ủy ban Kiểm tra Trung ương. Ảnh: TTXVN

Kết nối với tinh thần hội nhập quốc tế

Hành trình xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh không tách rời tinh thần hội nhập quốc tế mà Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng từ ngày rời Bến Nhà Rồng năm 1911. Quy định số 296 là minh chứng cho sự tiếp nối tư duy cởi mở, học hỏi nhưng vẫn giữ vững kỷ cương.

Trong bối cảnh Việt Nam tham gia sâu rộng vào các tổ chức quốc tế như ASEAN, Liên hiệp quốc hay các hiệp định thương mại tự do (CPTPP, EVFTA), mỗi đảng viên cần nêu gương, không chỉ trong công tác mà còn trong đạo đức, lối sống, để nâng cao uy tín của Đảng trên trường quốc tế.

Quy định số 296 không chỉ là văn bản pháp lý mà cũng là lời kêu gọi hành động. Các cấp ủy cần tổ chức quán triệt sâu rộng, xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát cụ thể, đồng bộ với xử lý hành chính và hình sự nếu có vi phạm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, như xây dựng cơ sở dữ liệu đảng viên hay sử dụng phần mềm giám sát, sẽ là bước đột phá để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra trong thời đại số. Đồng thời các tổ chức đảng cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để mỗi đảng viên nhận thức rõ trách nhiệm, tự giác tuân thủ kỷ luật.

Thế hệ trẻ, đặc biệt là đảng viên trẻ, cần tiếp nối tinh thần của Chủ tịch Hồ Chí Minh, không ngừng học hỏi, đổi mới và cống hiến. Như lời Người từng nói: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Trong thời đại 4.0, khi hội nhập quốc tế mở ra nhiều cơ hội, các đảng viên trẻ cần tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ, nâng cao năng lực và giữ vững đạo đức cách mạng.

Quy định số 296 là bước tiến quan trọng trong công cuộc chỉnh đốn Đảng, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới. Với những điểm mới đột phá, quy định không chỉ siết chặt kỷ cương mà còn mở ra hướng đi hiện đại, phù hợp với thời đại. Mỗi đảng viên, từ cán bộ cấp cao đến cơ sở, cần thấm nhuần tinh thần trách nhiệm, nêu gương và hành động để xây dựng một Đảng trong sạch, vững mạnh, xứng đáng với niềm tin của nhân dân.

Trình tự xem xét, quyết định thi hành kỷ luật Đảng theo Quy định số 296

- Trước khi quyết định kỷ luật, đại diện tổ chức đảng có thẩm quyền quyết định kỷ luật nghe đảng viên vi phạm hoặc đại diện tổ chức đảng vi phạm trình bày ý kiến và ý kiến này được báo cáo đầy đủ (kèm theo bản tự kiểm điểm) khi tổ chức đảng có thẩm quyền họp xem xét, quyết định kỷ luật. Hoặc đại diện tổ chức đảng vi phạm, đảng viên vi phạm có thể trình bày ý kiến trực tiếp với tổ chức đảng có thẩm quyền tại hội nghị xem xét, quyết định kỷ luật.

Nếu đảng viên hoặc người đại diện tổ chức đảng vi phạm không trực tiếp trình bày ý kiến với đại diện tổ chức đảng có thẩm quyền khi được yêu cầu thì báo cáo với tổ chức đảng đó bằng văn bản và phải nghiêm chỉnh chấp hành sau khi có quyết định kỷ luật.

- Trình tự xem xét, quyết định kỷ luật đảng viên.

+ Đảng viên vi phạm kỷ luật phải kiểm điểm trước chi bộ, tự nhận hình thức kỷ luật; nếu từ chối kiểm điểm hoặc bị tạm giam, truy nã tổ chức đảng vẫn tiến hành xem xét kỷ luật. Trường hợp cần thiết, cấp ủy và ủy ban kiểm tra cấp có thẩm quyền trực tiếp xem xét kỷ luật.

+ Cấp ủy hướng dẫn đảng viên vi phạm kỷ luật chuẩn bị bản tự kiểm điểm. Hội nghị chi bộ thảo luận, góp ý và kết luận rõ nội dung, tính chất, mức độ, tác hại, nguyên nhân vi phạm, các tình tiết tăng nặng hoặc giảm nhẹ và biểu quyết (đề nghị hoặc quyết định) kỷ luật. Đại diện cấp ủy tham dự hội nghị chi bộ xem xét kỷ luật đảng viên là cấp ủy viên hoặc cán bộ thuộc diện cấp ủy quản lý.

+ Đảng viên vi phạm một trong các trường hợp sau thì cấp ủy và ủy ban kiểm tra có thẩm quyền trực tiếp xem xét, quyết định kỷ luật, không cần yêu cầu đảng viên đó phải kiểm điểm trước chi bộ: Vi phạm khi thực hiện nhiệm vụ cấp trên giao; nội dung vi phạm liên quan đến bí mật của Đảng và Nhà nước mà chi bộ không biết; vi phạm trước khi chuyển đến sinh hoạt ở chi bộ; vi phạm pháp luật đang bị khởi tố, tạm giam, truy nã, truy tố, xét xử.

+ Đảng viên sinh hoạt đảng tạm thời, nếu vi phạm kỷ luật thì cấp ủy nơi đảng viên sinh hoạt tạm thời có trách nhiệm xem xét, xử lý kỷ luật tới mức cảnh cáo. Sau khi xử lý kỷ luật phải thông báo bằng văn bản cho cấp ủy nơi đảng viên sinh hoạt chính thức biết.

+ Tổ chức đảng cấp trên có thẩm quyền khi phát hiện cấp ủy viên các cấp, đảng viên thuộc diện cấp ủy cấp trên quản lý có vi phạm phải chỉ đạo tổ chức đảng cấp dưới, trước hết là chi bộ xem xét, xử lý kỷ luật theo thẩm quyền. Trường hợp tổ chức đảng cấp dưới không xem xét, xử lý hoặc xử lý không đúng mức thì tổ chức đảng có thẩm quyền cấp trên xem xét, xử lý kỷ luật; đồng thời xem xét trách nhiệm của tổ chức đảng cấp dưới và người đứng đầu tổ chức đảng đó.

+ Tổ chức đảng vi phạm phải tự kiểm điểm, tự nhận hình thức kỷ luật và báo cáo cấp ủy cấp trên xem xét, quyết định.

+ Nếu tổ chức đảng sau khi chuyển giao, sáp nhập, chia tách hoặc kết thúc hoạt động mới phát hiện có vi phạm thì tổ chức đảng có thẩm quyền cấp trên của các tổ chức đảng đó xem xét, xử lý.

Tại Điều 9 Quy định số 296, Ban Chấp hành Trung ương đã quy định cụ thể về các hình thức kỷ luật Đảng cho từng đối tượng như sau:

- Đối với tổ chức đảng: Khiển trách, cảnh cáo, giải tán.

- Đối với đảng viên chính thức: Khiển trách, cảnh cáo, cách chức (nếu có chức vụ), khai trừ.

- Đối với đảng viên dự bị: Khiển trách, cảnh cáo.

Trần Nhiều