An cư, dưới những mái nhà…
Tôi nhẩm tính, có ít nhất 6 con đường bê tông xẻ ngang dọc ngay tại làng A Bong (thôn Bến Hiên, xã Kà Dăng, huyện Đông Giang). Ở giữa là đường lớn, chạy dài theo hình cánh cung như ôm trọn khu định cư mới, nối từng ngôi nhà xây san sát trên mặt bằng rộng hơn 2ha.
Ông Đinh Nhanh - Bí thư Chi bộ thôn Bến Hiên nói, chỉ sau thời gian hình thành, khu dân cư A Bong đã có thêm nhiều công trình mới, từ hệ thống điện thắp sáng, nước sinh hoạt cho đến nhà văn hóa cộng đồng, phục vụ người dân ổn định cuộc sống lâu dài.
Tiên phong dời làng
Giữa trưa, nắng hầm hập. Vợ chồng Alăng Thiếu (SN 1986, cán bộ Văn hóa xã Kà Dăng) vừa trở về sau chuyến chăm sóc rẫy keo ở làng cũ. Gần 3 năm trước, Alăng Thiếu là một trong số hộ dân địa phương tiên phong tháo dỡ nhà cũ, chuyển đến sinh sống tại mặt bằng A Bong theo chủ trương di dời của chính quyền địa phương, nhằm đảm bảo an toàn trước thiên tai.
Alăng Thiếu kể, đó là năm 2022, ngay sau khi mặt bằng mới vừa kịp hoàn thành. Nhà bếp được ưu tiên dựng trước, rồi mới huy động nhân lực, tài chính để xây nhà khang trang như bây giờ. Nguyên do rời đi, là bởi thời điểm đó, ở khu dân cư Nhiều 1 (thôn Bến Hiên) - làng cũ của Alăng Thiếu bị sạt lở uy hiếp, xuất hiện những vết nứt dài trên ngọn đồi sau làng.
Ở miền núi, tinh thần nêu gương của đảng viên, người có uy tín trong cộng đồng luôn được xem như “kim chỉ nam” để người dân làm theo.
(Ông Alăng Lan - Chủ tịch UBND xã Kà Dăng, huyện Đông Giang)
Mùa mưa năm 2019, trước hiên nhà của Abing Liên, ngay sát nhà Thiếu đột nhiên xuất hiện tình trạng “chưa từng thấy”: Một khoảnh lớn diện tích bị bung khỏi mặt đất, nước phun trào và lan rộng. Cũng năm đó, sau một trận mưa lớn, đất đá từ taluy dương phía sau nhà dân cũng có hiện tượng chảy tràn, người làng phát hiện thêm nhiều vết nứt rộng hơn 40cm, sâu hoắm.
Vậy là phải dời đi. Chủ trương của xã: Không để người dân ở lại vùng đang có dấu hiệu không an toàn. Nhưng, để người dân đồng lòng chuyển đến sinh sống ở một vùng đất khách hết sức gian nan. “Thời điểm đó, gần như cả khu dân cư Nhiều 1 đều mới hoàn thành nhà ở kiên cố. Như nhà của mình, xây dựng chưa được 3 năm, kinh phí gần 200 triệu đồng. Dời đi, đồng nghĩa với việc phá dỡ nhà cũ. Toàn bộ tài sản của gia đình đã dành cho ngôi nhà này hết rồi, nếu bỏ lại, gia đình không còn đủ kinh phí để dựng nhà mới” - Thiếu tâm sự.
Tâm tư nhưng rồi Alăng Thiếu chấp nhận di dời. Lúc đó, mặt bằng mới cũng vừa được san ủi, hoàn tất phân lô. Cuộc đấu tranh tư tưởng không còn là chuyện cá nhân nữa. Alăng Thiếu đối mặt với nhiều “rào cản” của cộng đồng. Là bởi, nếu việc chuyển ở vị trí mới không thuận lợi như ý muốn, nguy cơ cả làng không tin rất cao, sự tiên phong của anh sẽ như câu chuyện… “đổ sông, đổ biển”.
Nhưng Alăng Thiếu đã quyết tâm rời đi. Những ngày đó, anh vừa thuyết phục gia đình, vừa tìm cách huy động lực lượng di chuyển nhà cửa đến mặt bằng mới. Cũng may, nhờ có sự hỗ trợ kịp thời của chính quyền xã nên quá trình di dời, vận chuyển vật liệu và dựng nhà mới nhanh chóng được hoàn thiện.
Một thời gian sau, khi ngôi nhà của Alăng Thiếu được hoàn thành, rất nhiều người dân tìm đến xem, hỏi han câu chuyện. Nhận thấy điều kiện sinh sống ở khu mới này thuận lợi và an toàn hơn, vài ngày sau, lần lượt hộ dân ở làng cũ tìm đến ủy ban xã đăng ký chuyển về…
“Họ tình nguyện phá dỡ nhà cũ. Hàng chục thanh niên, chính quyền thôn, xã chung tay giúp người dân vận chuyển vật liệu, góp sức dựng lại những căn nhà mới. Không lâu sau, gần 30 hộ dân khác cũng đã chuyển về ở trên diện tích đất được phân lô. Cuộc sống ở mặt bằng mới này cơ bản ổn định, chỗ ở vừa rộng thoáng lại bằng phẳng, người dân không còn lo lắng tình trạng sạt lở nữa” - Alăng Thiếu chia sẻ.
Đảng viên đi đầu...
Ông Đinh Nhanh - Bí thư Chi bộ thôn Bến Hiên nói, thời điểm vận động tiên phong chuyển đến ở khu tái định cư A Bong, ngoài Alăng Thiếu có thêm nhiều đảng viên trẻ khác như Alăng Tơm, Alăng Niễng, Alăng Năm, Alăng Khư… Đa số họ là cán bộ thôn, xã nên tự thân phát huy vai trò gương mẫu để người dân làm theo.
Đặc biệt là tinh thần “vì cộng đồng” của Alăng Cư và Alăng Quyết khi hai anh em ruột người Cơ Tu này tình nguyện hiến gần 2ha đất vườn giúp chính quyền địa phương nhanh chóng triển khai mặt bằng mới, đón người làng đến ở.
Bí thư Chi bộ thôn Bến Hiên - Đinh Nhanh kể, cuộc vận động diễn ra rất nhanh, chỉ sau vài cuộc vận động của chính quyền thôn, xã. Để tri ân tấm lòng của Alăng Cư và Alăng Quyết, chính quyền địa phương trích khoản hỗ trợ, xem đó như món quà động viên hành động đẹp của hai đảng viên trẻ người Cơ Tu.
Lan tỏa hành động “đảng viên đi đầu”, chỉ sau chưa đầy một tháng kể từ khi mặt bằng mới được hoàn thiện, hàng chục hộ đồng bào Cơ Tu từ các tổ Nhiều 1, Bồn Gliêng đăng ký đến ở. “Nhưng ưu tiên nhất vẫn là các hộ có nguy cơ sạt lở cần được di dời khẩn cấp. “Ở mặt bằng A Bong chỉ có 42 lô được bố trí, đồng nghĩa với việc hỗ trợ 42 hộ đến sinh sống. Đây là những hộ khó khăn, chưa có đất ở và nằm trong diện nguy cơ thiếu an toàn bởi thiên tai” - ông Đinh Nhanh nói.
Ông Alăng Lan - Chủ tịch UBND xã Kà Dăng cho biết, ngoài A Bong, địa phương có thêm khu định cư mới nữa được hình thành, đáp ứng mục tiêu bố trí dân cư, ổn định cuộc sống lâu dài. Mỗi hộ dân đến ở tại các khu tái định cư này, ngoài được cấp 150m2 đất ở, còn nhận hỗ trợ 65 triệu đồng từ nguồn kinh phí theo Nghị quyết số 23 của HĐND tỉnh quy định cơ chế, chính sách hỗ trợ sắp xếp, ổn định dân cư miền núi của tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2021 - 2025. Ngoài ra, các hộ được hỗ trợ đường dây diện, công trình nhà vệ sinh… đảm bảo các điều kiện sống ổn định và phù hợp theo phong tục truyền thống của đồng bào địa phương.
“Trước đây, do địa hình phức tạp, tập quán sinh sống của người dân chủ yếu “dựa lưng vào núi” nên nguy cơ sạt lở rất cao. Đã có nhiều hộ dân bị đất đá chảy tràn từ taluy dương, uy hiếp tài sản và tính mạng, buộc phải di dời. Quá trình vận động, cũng may nhờ có nhiều cán bộ, đảng viên tiên phong hiến đất, di dời trước nhà cửa, đến sinh sống tại mặt bằng mới. Ở miền núi, tinh thần nêu gương của đảng viên, người có uy tín trong cộng đồng luôn được xem như “kim chỉ nam” để người dân làm theo” - ông Lan nói.