Từ chiếc tao đời mẹ ru

Câu chuyện của mẹ

Trường ca “Từ chiếc tao đời mẹ ru” ra đời ra đời với khá nhiều gian nan của tác giả. Nhà thơ Đông Trình kể, sau khi lên ý tưởng để viết tác phẩm nghệ thuật về mẹ Thanh Khê và các dũng sĩ, ông có gần một năm trời miệt mài với đứa con tinh thần của mình.

Nhiều đêm ông lang thang ở khu vực biển thuộc phường Xuân Hà, gần sát ngôi nhà mẹ Nhu ở để mường tượng về mẹ (nay là phường Thanh Khê Đông, quận Thanh Khê, Đà Nẵng). Mẹ Nhu là một phụ nữ hiền lành quanh năm làm nghề cá. Chiến tranh xảy ra, Mẹ đào hầm bí mật trong nhà mình và che chở, nuôi nấng các chiến sĩ cách mạng với tình thương yêu như những đứa con do mình sinh ra.

Bản thảo tập trường ca “Từ chiếc tao đời mẹ ru” hoàn thành năm 1984, với hơn 1.000 câu thơ mô tả chi tiết cụ thể từng hoạt động của mẹ cũng như của các chiến sĩ cách mạng. May mắn cho nhà thơ vào giai đoạn ấy các dũng sĩ Thanh Khê còn sống. Từ họ, ông được nghe kể tường tận và chi tiết về trận đánh ác liệt diễn ra tại nhà mẹ Nhu trên mảnh đất Thanh Khê.

Câu chuyện về mẹ Nhu được mô tả sống động và chi tiết trong tập truyện thơ gồm 10 chương những hình ảnh, chân thật và giàu cảm xúc cho người đọc. Mẹ Nhu đào hầm trong nhà mình và đưa các chiến sĩ du kích cách mạng vào sống ở trong nhà dưới căn hầm bí mật. Về sau, một chiến sĩ biệt động phản bội chạy về quân địch khai báo khiến căn hầm bí mật bị lộ. Quân địch bao vây nhà mẹ, bắn chết mẹ khi bà quyết không khai ra chiếc hầm bí mật, nơi các chiến sĩ cách mạng đang ẩn trú.

Sự gian nan, vất vả và niềm tâm huyết về tập trường ca, sau này được nhà thơ Đông Trình kể lại. Ông chắt chiu từng vần thơ, từng câu chữ cho hợp với dòng thơ lục bát để có thể hoàn thành một cách trọn vẹn nhất cho tác phẩm trường ca đầu tay và cũng là đầu tiên viết về người mẹ đặc biệt trên vùng đất Thanh Khê.

Sức lan tỏa đến âm nhạc

Tập truyện thơ lục bát “Từ chiếc tao đời mẹ ru” của nhà thơ Đông Trình được nhà xuất bản in vào năm 1986 (sau khi được viết xong và hoàn tất bản thảo vào năm 1984) gồm 10 chương: Mẹ và thành phố; Về dưới mái nhà của mẹ; Sóng vỗ vào đất đầu nguồn; Ngôi nhà và căn hầm, Sinh hoạt hầm; Lửa hầm; Khui hầm; Cuộc phản kích của bảy đứa con dũng sĩ; Mẹ của chiến công; Những bông hoa nở từ gốc mẹ.

Nhà thơ Đông Trình giải thích về nhan đề tập sách, chữ “tao đời” khiến bạn đọc liên tưởng đến hình ảnh chiếc tao nôi dùng cho trẻ sơ sinh, nơi cất lên tiếng hát từ tâm hồn người mẹ, nơi mẹ đã bao bọc, nuôi dưỡng các dũng sĩ.

Ông kể thêm, đêm ra mắt tập thơ có đại diện lãnh đạo quận Thanh Khê, nhà thơ Lưu Trùng Dương, đại diện Nhà xuất bản Đà Nẵng, nhạc sĩ Minh Đức… Từ cảm xúc của mình với tập truyện thơ, ông đã sáng tác nên ca khúc “Mẹ quê hương” phổ từ những câu thơ thuộc tập truyện thơ này. Bài hát gây tiếng vang trong làng âm nhạc TP.Đà Nẵng vào những năm 1986 khi được phát trên loa phát thanh, đài truyền hình thời bấy giờ.

Nhạc sĩ Minh Đức đã chọn ra những câu thơ thuộc chương I và chương II của tập trường ca “Từ chiếc tao đời mẹ ru” phổ nên bài hát “Mẹ quê hương”. Điều đặc biệt là sự đồng điệu giữa nhà thơ và nhạc sĩ, khi những câu thơ được chọn phổ nhạc cũng là những câu nhà thơ Đông Trình tâm đắc nhất.

“Con về thăm ngôi nhà xưa/Mẹ ơi, có phải, mẹ vừa ra đi?/Lắng trong gió biển con nghe/Tiếng ngàn năm, mẹ Thanh Khê thì thầm…/Thành phố như một con sông/Mẹ Thanh Khê, giọt nước trong đầu nguồn/Thành phố như một cánh buồm/Bàn tay mẹ vẫy về phương mặt trời/Thành phố như một vành nôi/Lắng nghe từ chiếc tao đời mẹ ru…

Lời bài hát phổ từ tập truyện thơ vang lên trên sóng phát thanh và truyền hình cả nước, như một nhắc nhớ về lịch sử đấu tranh anh dũng của vùng đất này.

NGUYỄN HỮU