Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Dẫn độ

Dự thảo Luật Dẫn độ quy định nguyên tắc, thẩm quyền, điều kiện, trình tự, thủ tục thực hiện dẫn độ và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong lĩnh vực này.

Phát biểu thảo luận tại tổ, đại biểu Dương Văn Phước (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam) thống nhất với việc tách các nội dung của Luật Tương trợ tư pháp (năm 2007) để xây dựng các luật mới tương ứng, trong đó có Luật Dẫn độ.

Qua đó nhằm hoàn thiện pháp luật về dẫn độ theo hướng đồng bộ, hiện đại, bảo đảm chặt chẽ, khả thi, phù hợp với pháp luật và thông lệ quốc tế; nâng cao hiệu quả truy bắt các đối tượng thực hiện hành vi phạm tội bỏ trốn ra nước ngoài; bảo vệ sự tôn nghiêm của pháp luật, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Đại biểu Dương Văn Phước cũng góp ý một số nội dung vào dự thảo Luật Dẫn độ như sau: Tại Điều 4 và Điều 5 liên quan đến nguyên tắc trong dẫn độ (Điều 4) và quy định cụ thể về điều kiện áp dụng “nguyên tắc có đi có lại” (Điều 5), ngoài việc quy định trường hợp áp dụng “nguyên tắc có đi có lại” (tại khoản 2, Điều 4), việc dẫn độ cũng cần phải tuân thủ các nguyên tắc cơ bản khác của luật pháp quốc tế như: nguyên tắc nhân đạo, nguyên tắc định tội danh kép… Do đó, đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, bổ sung nội dung các nguyên tắc nêu trên cho thống nhất, đồng bộ với luật pháp quốc tế.

Tại khoản 2, Điều 5 dự thảo luật chỉ quy định “trong trường hợp cần thiết” trước khi quyết định việc áp dụng nguyên tắc có đi có lại trong dẫn độ, Bộ Công an lấy ý kiến của Bộ Ngoại giao và các cơ quan có liên quan. Đề nghị cần làm rõ, cụ thể hơn tiêu chí để xác định trường hợp nào là “trường hợp cần thiết” nhằm tránh tùy nghi khi áp dụng luật.

Theo đó, để việc dẫn độ vừa đảm bảo tính toàn diện, vừa cân nhắc các yếu tố chính trị, nhân đạo phù hợp với chính sách đối ngoại của Việt Nam, cần thiết nên quy định rõ: Trước khi quyết định việc áp dụng nguyên tắc có đi có lại trong dẫn độ cần tham vấn bắt buộc ý kiến của Bộ Ngoại giao, điều này cũng thể hiện đảm bảo sự giám sát của các cơ quan trong thực hiện pháp luật.

Tại khoản 2, Điều 14 dự thảo luật giao Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn chi tiết đối với các trường hợp “không truy cứu trách nhiệm hình sự, không thi hành án đối với người bị dẫn độ ngoài tội phạm được nêu trong yêu cầu dẫn độ; không dẫn độ cho nước thứ ba”.

Đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc bổ sung vai trò của Bộ Ngoại giao trong trường hợp liên quan đến dẫn độ cho nước thứ ba, vì đây là vấn đề ngoại giao và quan hệ quốc tế; đồng thời, cần làm rõ phạm vi hướng dẫn của từng cơ quan để tránh chồng chéo hoặc bỏ sót trách nhiệm.

Tại Điều 30 việc quy định thời hạn kháng cáo (15 ngày) và kháng nghị của các cấp viện kiểm sát đối với các quyết định dẫn độ hoặc quyết định từ chối dẫn độ (15 ngày đối với Viện Kiểm sát nhân dân khu vực và 30 ngày đối với Viện Kiểm sát nhân dân cấp tỉnh) là hợp lý. Tuy nhiên, để phù hợp với thực tiễn áp dụng pháp luật hiện nay, đề nghị mốc thời gian bắt đầu tính thời hạn kháng cáo/kháng nghị là “kể từ ngày nhận được quyết định” thay vì “kể từ ngày Tòa án nhân dân khu vực ra quyết định” như dự thảo luật.

Tại khoản 1, Điều 41 để đảm bảo tính chặt chẽ của điều luật, thống nhất với quy định tại khoản 1, Điều 3 của dự thảo và khả thi trên thực tế, đề nghị bổ sung thêm quy định có thể từ chối dẫn độ cho nước ngoài đối với trường hợp “Người bị yêu cầu dẫn độ không có mặt trên lãnh thổ Việt Nam vào thời điểm Việt Nam nhận được yêu cầu dẫn độ”. Vì trong trường hợp này, khi nhận được yêu cầu dẫn độ của nước ngoài thì người bị yêu cầu dẫn độ đã thực tế không có mặt trên lãnh thổ Việt Nam; do đó, việc dẫn độ sẽ không thể thực hiện được.

Dự thảo Luật Dẫn độ gồm 5 chương và 45 điều. Theo chương trình kỳ họp, Quốc hội xem xét cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 và thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

HỒNG CHÂU