Đậm đà canh hến

(QNO) - Hẳn bạn đã từng ăn canh hến? Tôi gọi đấy là món canh nghĩa tình. Một món canh ngon, mát và “đẹp” mà bất cứ làng quê nào ở Quảng Nam cũng được các bà các mẹ nấu, nhất là vào những ngày hè nóng đổ lửa. Tô canh ngon bởi có rất nhiều loại rau trái và đẹp bởi sắc màu của rau, đẹp bởi cái tình của người nhà quê...

Canh rau tập tàng nấu với hến, Ảnh: internet

Miền Trung có nhiều sông nên nhiều chợ quê bán hến. Bến sông nào cũng có góc dành cho người cào hến, đãi hến và nấu hến. Món hến trở thành món ăn thân thuộc của mọi nhà. Là món dễ ăn và dễ nấu cho bất cứ người nội trợ nào và vô cùng rẻ.

Tôi nhớ, những năm chín mươi, mỗi ngày cứ gần đến xế trưa, lũ con nít chúng tôi mặc quần xà lỏn đầu đội nón lá lại í ới gọi nhau đi ra bến sông mua hến về nấu canh, trên tay đứa nào cũng cầm cái nồi nhôm to có nắp đậy kín để đựng được nhiều nước hến và không đổ khi di chuyển. Nhà nào cũng mua khoảng 500 đồng được một bát lưng hến. Nước thì người bán cho múc thoải mái.

Từ nhà ra bến sông hết một đoạn nửa cây số nắng chang chang, từ bến sông đi men theo con đường quanh co khúc khuỷu được phủ mát bóng tre xanh; bên trái nghe tiếng gió rít bụi tre, bên phải nghe tiếng sóng vỗ bờ ì oạp. Giờ nhớ lại thấy con đường đẹp đẽ lạ thường. Con đường ấy đã theo nhiều ngôi nhà xuống lòng sông, chỉ còn lại trong ký ức.

Mua hến về tới nhà, tôi vội cắp rổ ra sau vườn hái rau. Có gì hái nấy. Thực ra, canh hến là món canh dễ dãi với người lao động bởi có rau gì nấu rau đó, một thứ rau hoặc nhiều thứ rau cũng được mà lại vẫn cứ ngon.

Tôi thường hái chút rau bồ ngót, lá lốt mọc dại bên hè, rau dền cơm mọc rải rác, vài đọt rau lang, rau muống, mỗi thứ một chút thành rổ rau to. Có chuối sống thì hái vài trái, chuối chát hay chuối lùn (già) đều ngon. Rồi chạy qua nhà bên, tôi xin vài cái hoa mướp, cọng mã đề. Khi về, thấy cô hàng xóm qua xin vài nhánh rau nhà tôi, cũng để nấu canh hến.

Ở chỗ tôi, không phải người ta keo kiệt không đi mua rau, mà vì hồi xưa cả một vùng rộng lớn mới có một cái chợ ở hơi xa xa, tỷ như nhà tôi từ cầu Câu Lâu phải đạp xe vô tới chợ Nam Phước vậy. Rồi cũng phải nói, nhà nào cũng làm nông, tiền trong thóc gạo hết, từ sáng sớm đã ra đồng ai đâu đi chợ, có gì ăn nấy, ăn qua loa qua ngày mà canh hến là món canh rẻ, bổ, dễ nấu, nấu được nhiều (khi mua xin nhiều nước là vậy) và ngon tuyệt. Thành ra, cứ trưa trưa là người xóm trên, xóm dưới, nhà bên qua lại nhau, xin tý rau trao đổi, lại được ra món canh phong phú nguyên liệu, thơm ngon và đậm đà tình nghĩa.

Rau rửa sạch, trộn chung; chuối xắt lát mỏng ngâm vào nước có thêm tý muối hoặc chanh cho bớt nhựa, vớt ra để ráo. Hến ướp chút muối, bột ngọt, tiêu, nước mắm. Bắc chảo dầu, phi củ nén cho thơm rồi cho hến vào xào, cho nước hến vào đến khi sôi cho tất cả các loại rau và chuối vào. Nêm nếm lại vừa ăn. Tắt bếp.

Thường khi mua hến đã có hành và ớt, nếu muốn ăn cay hơn cắt thêm ớt bỏ vô cho hợp khẩu vị gia đình. Tôi không hiểu sao người nông dân khi ấy thích bẻ khoai lang nấu hoặc bắp rang vô tô canh ăn chung ngon lành. Bạn gái thân của tôi cứ dặn, khi nào nhà nấu canh hến là nhớ gọi nó xuống ăn hoặc phải để dành cho bạn. Mẹ bạn, mỗi lần tôi mang tô canh hến lên biếu mà bữa nào có kèm thêm bắp rang thì bác càng thích.

Cứ thế, tôi và các bạn của mình lớn lên từ món canh nghĩa tình cho đến khi rời quê tha phương lập nghiệp.

Miền Nam nơi tôi đang ở cũng có hến. Một lần, anh chị em đồng hương tụ tập lại nhà tôi vui chơi ăn uống. Mọi người ngỏ ý rất thèm món hến. Chị em tôi chạy ra chợ mua về rất nhiều, cái nấu canh, cái xào măng, hành. Món hến lúc dọn ra nóng hôi hổi nhưng khi cầm miếng bánh tráng xúc hến lên, tôi bắt gặp cái nhíu mày của mọi người. Thì ra, hến ở đây ăn không ngon ngọt, thơm tho như hến quê nhà. Thịt hến cứ bở bở, bùi bùi khiến cả đám mất hết hứng thú. Từ đó về sau, chúng tôi không ăn hến miền Nam nữa. Bụng cứ thèm và da diết nhớ hến quê. Có ai về là chúng tôi tranh thủ nhờ mua đem vô giúp.

Ngày nay, đi chợ ở quê, tôi vẫn thấy nhiều người mua rau tập tàng rồi về nấu canh hến như tôi hồi ấy. Song tôi vẫn chỉ thích cảm giác chân không đi trong vườn, đạp lên chiếc lá khô kêu lạo xạo, tay bứt những cọng rau tươi, có tiếng đằng trước nhà của ai đó gọi xin rau...

MẠNH QUÂN