30 tuổi, web nỗ lực ngăn chặn những thách thức mới

(QNO) - Ra đời cách đây tròn 30 năm (12.3.1989 - 12.3.2019), World Wide Web - mạng lưới toàn cầu, còn gọi là web hay www đã làm thay đổi cả nhân loại.

Tim Berners-Lee, nhà sáng lập web. Ảnh: AP

Web là một trong những dịch vụ hay là tên gọi mở rộng của các trang HTML được sử dụng trên internet. Đơn giản hơn, web là một không gian thông tin toàn cầu mà người dùng có thể truy cập thông qua thiết bị kết nối mạng internet. Nó bao gồm hàng tỷ trang nội dung có thể xem được thông qua trình duyệt. Các trang chứa rất nhiều nội dung khác nhau, từ các nội dung tĩnh như từ điển bách khoa, đến các nội dung động như thương mại, chứng khoán, thời tiết, giao thông…

Cha đẻ của web là Tim Berners-Lee (năm nay 64 tuổi), một nhà vật lý học đồng thời là chuyên gia phần mềm máy tính người Anh. Năm 1989, khi làm việc ở Tổ chức nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN) trụ sở ở Thụy Sĩ, Tim Berners-Lee xây dựng một mạng lưới giúp các đồng nghiệp kết nối tốt hơn và nảy ra ý tưởng toàn cầu hóa dự án. Năm 1991, Tim công bố một trang web đầu tiên lên internet và đến nay có gần 2 tỷ trang web trực tuyến cùng với 4,1 tỷ người sử dụng internet. Web được xem là một kho tàng kiến thức của nhân loại.

Là một trong những phát minh vĩ đại làm thay đổi vận mệnh của thế giới, web giúp hình thành nên truyền thông đại chúng mà con người sử dụng cho đến ngày nay và Tim Berners-Lee được xem là một trong những nhân vật có tầm ảnh hưởng nhất thế kỷ 20.

Dù vậy, nhà sáng lập web chỉ ra những rắc rối không ai lường trước được từ không gian mạng và web. Đó là “chúng ta đã mất quyền kiểm soát dữ liệu cá nhân của mình”. Nhiều trang web chạy trên mô hình kinh doanh, cho phép người dùng có nội dung miễn phí nhưng đổi lại dữ liệu cá nhân của người dùng không còn bí mật nữa, một lượng thông tin cá nhân khổng lồ bị thu thập.

Từ đó có thể biến internet thành một nơi nguy hiểm để giữ bất kỳ quyền riêng tư nào hoặc để thảo luận về các chủ đề quan trọng, nhạy cảm. Thế giới từng bị rung chuyển bởi vụ bê bối Facebook-Cambridge Analytica và một loạt tiết lộ khác về lượng dữ liệu cá nhân bị thu thập và cách sử dụng nó.

Hiện người dùng internet chiếm khoảng 52% tổng dân số toàn cầu. Ảnh: Gettyimages

Thách thức thứ hai mà ông Tim nhắc đến là việc “quá dễ để thông tin sai lệch lan truyền trên web”. Hầu hết mọi người tìm thấy tin tức và thông tin trên web chỉ qua một số trang web truyền thông xã hội và công cụ tìm kiếm.

Nhà sáng lập web mô tả cách các trang web lan truyền thông tin giả mạo hay trò lừa bịp và những câu chuyện sai lệch có thể rộng rãi và nhanh hơn. Có thể đơn cử, những thông tin sai lệch về vắc xin ngăn ngừa và phòng bệnh, dẫn đến trào lưu tẩy chay vắc xin sẽ khiến để lại những hậu quả lớn cho mỗi người và cả cộng đồng.

Điều thứ ba mà Tim Berners-Lee lo ngại đó là sự thiếu tính minh bạch và hiểu biết khi quảng cáo chính trị trực tuyến, với mục tiêu cho phép một chiến dịch nói những điều hoàn toàn khác nhau, có thể mâu thuẫn với các nhóm khác nhau hay web đang bị lợi dụng để điều hướng cử tri bỏ phiếu cho mình, hoặc để loại đối thủ ra khỏi cuộc chơi.

Trong một tuyên bố vào năm ngoái, cha đẻ của web vẫn cam kết đảm bảo web là một không gian sáng tạo, miễn phí - dành cho tất cả mọi người. Ông Tim kiên định lập luận rằng web thực sự là một nỗ lực chung và kêu gọi cộng đồng giúp cứu web ra khỏi các mối đe dọa mà nó đang phải đối mặt.

NAM VIỆT