60 năm, bài thơ chiến thắng Điện Biên Phủ

(Xuân Giáp Ngọ) - Thế kỷ XX ở Việt Nam có 3 sự kiện vĩ đại. Đó là Cách mạng Tháng Tám - 1945, chiến thắng Điện Biên Phủ - 1954, và Đại thắng mùa xuân 1975. Cả 3 sự kiện đều bắt nguồn từ hành trình tìm đường cứu nước và sự lãnh đạo anh minh của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Bác mất năm 1969, nhưng chúng ta đều có thể tìm thấy cả 3 sự kiện trong sự nghiệp viết của Người.

Ở thời điểm 2.9.1945, đó là Tuyên ngôn độc lập – do chính Bác soạn thảo. Bản Tuyên ngôn mở ra kỷ nguyên độc lập - tự do cho 25 triệu nhân dân Việt, sau hàng nghìn năm dưới chế độ phong kiến và ngót 100 năm dưới ách chủ nghĩa thực dân phương Tây.

Tháng 5.1954, Bác có bài thơ dài 45 câu Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ.

Qua đời tháng 9.1969, nhưng trong phần Mở đầu Di chúc, Bác đã khẳng định: “Cuộc chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hy sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn”. Và hai câu thơ “Còn non, còn nước, còn người/ Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày nay”.

Trở lại bài thơ 45 câu Quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ, Bác viết ngày 12.5.1954, chỉ 5 ngày sau khi đại bản doanh của tướng de Castries kéo cờ trắng đầu hàng. Bài thơ theo thể tự do; viết theo phong cách kể chuyện; với lời, chữ nôm na, giản dị; gồm 4 đoạn thơ rất cân đối; nói về âm mưu và hoạt động của địch; về sự chuẩn bị của ta; về diễn biến cuộc chiến trong hơn 50 ngày; và về thắng lợi của chiến dịch:

20 tháng 11 năm cũ/ Giặc Pháp nhảy dù Điện Biên Phủ/ Hăm mốt tiểu đoàn tinh nhuệ nhất/Xe tăng, súng lớn đầy chồng chất/ Chúng khoe rằng: “Kế hoạch Na-va/ Thật là mạnh dạn và tài hoa/ Phen này Việt Minh phải biết tay/ Quan thầy Mỹ thì vui lòng thay!”/ Các báo phản động khắp thế giới/ Inh ỏi tâng bốc Na-va tới.

Bên ta thì:Bộ đội, dân công quyết một lòng/ Xẻ non, đắp suối, vượt qua sông/ Khắc phục khó khăn và hiểm trở/ Đánh cho giặc tan mới hả dạ/Lặng lẽ chuẩn bị suốt tháng ngày/Không quản gian khổ và đắng cay/ Quyết tâm làm cho tròn nhiệm vụ/ Đã hứa với Bác, Đảng, Chính phủ/ 13 tháng 3 ta tấn công/ Giặc còn ở trong giấc mơ mòng:“Mình có thầy Mỹ lo cung cấp/ Máy bay cao cao, xe tăng thấp/ Lại có Na-va cùng Cô-nhi/ Những tay tướng giỏi nắm chỉ huy/ Chúng mình chuyến này nhất định thắng/ Việt Minh ắt thua chạy quýnh cẳng”.

Hơn năm mươi ngày ta đánh đồn/ Ta chiếm một đồn, lại một đồn/Quân giặc chống cự tuy rất hăng/ Quân ta anh dũng ít ai bằng/ Na-va, Cô-nhi đều méo mặt/ Quân giặc tan hoang, ta vây chặt/Giặc kéo từng loạt ra hàng ta/Quân ta vui hát khải hoàn ca/ Mười ba quan năm đều hàng nốt/ Tên tướng chỉ huy cũng bị nhốt/Một vạn sáu ngàn tên giặc Tây/ Đều là tù binh hoặc bỏ thây.

Thế là quân ta đã toàn thắng/ Toàn thắng là vì rất cố gắng/ Chiến sĩ viết thư lên Bác Hồ:“Xin Bác vui lòng mà nhận cho/ Món quà chúc thọ sinh nhật Bác/ Chúng cháu cố gắng đã sắm được”.(Ngày 12.5.1954)

Như vậy là, tính từ ngày Bác viết xong bài thơ này, chỉ còn 7 ngày nữa là đến sinh nhật Bác. Đây quả là món quà quý nhất mà quân dân ta dâng lên Bác trong ngày sinh nhật 19.5.1954, ở tuổi 65 (lịch ta). Nhớ lại cũng vào dịp này, Tố Hữu có bài thơ Hoan hô chiến sĩ Điện Biên, 96 câu, trong đó ở phần cuối có đoạn:

Tiếng reo núi vọng sông rền/ Đêm nay chắc cũng về bên Bác Hồ/ Bác đang cúi xuống bản đồ/ Chắc là nghe tiếng quân hò quân reo.../ Từ khi vượt núi qua đèo/ Ta đi, Bác vẫn nhìn theo từng ngày/ Tin về mừng thọ đêm nay/ Chắc vui lòng Bác, giờ này đợi trông.

Lịch sử có những giây phút, những ngày tháng trọng đại, như sự tích tụ hồn thiêng dân tộc. Tháng Năm 1954 là một thời điểm như thế. Cũng như Tháng Tám 1945, và Tháng Tư 1975 cũng là những thời điểm như thế!

GS. PHONG LÊ