Ân tình xứ Quảng

Không thờ ơ với quá khứ

Lần đầu tiên về thăm Tượng đài Mẹ Việt Nam anh hùng, Bảo tàng Mẹ Việt Nam anh hùng tại TP.Tam Kỳ, đạo diễn - NSƯT Trần Vịnh rưng rưng xúc động.

Ông chắp tay vái lạy và cầu mong các mẹ phù hộ để ông hoàn thành tâm nguyện tri ân thế hệ cha anh đã ngã xuống vì độc lập của quê hương với những thước phim về đề tài chiến tranh cách mạng trên chính mảnh đất này.

Ở tuổi 79 nhưng đạo diễn Trần Vịnh vẫn còn rất khỏe, ông nói vui ông sẽ làm việc cật lực đến tuổi 85 và có buông xuôi thì phải là 97. Niềm đam mê làm phim về đề tài chiến tranh cách mạng mà ông đã thủy chung gần sáu thập kỷ qua vẫn còn nguyên vẹn.

Đến thời điểm này, đạo diễn Trần Vịnh đã làm phim cho 40 tỉnh thành trong cả nước. Tiếc là với Quảng Nam ông vẫn còn mắc nợ. Đạo diễn Trần Vịnh tâm sự: “Đừng nói người dân thờ ơ với phim chiến tranh. Không đâu. Mỗi lần phim của tôi chiếu ra, nhiều cựu chiến binh chia sẻ họ thấy ấm lòng khi nhắc lại những câu chuyện lịch sử. Chúng ta nói phim chiến tranh ít người xem, phải chăng là nại cớ để làm việc khác”...

Những bộ phim gắn liền tên tuổi đạo diễn - NSƯT Trần Vịnh, được nhiều người nhớ là “Ba lần và một lần”, “Bến đò xưa lặng lẽ”, “Vùng ven một thời con gái”, “Huế mùa mai đỏ”, “Ninh Thạnh Lợi - đất và lửa”…

Đạo diễn Trần Vịnh bộc bạch, từng là người lính đi qua chiến tranh, bản thân thấm đến tận cùng nỗi đau thương mất mát của người lính. Chính trải nghiệm quý giá đó đã thôi thúc ông kể lại những câu chuyện chiến tranh thông qua ngôn ngữ điện ảnh một cách chân thật, sâu lắng.

Năm 2014, đạo diễn Trần Vinh vinh dự được Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam tặng danh hiệu: Người làm phim chiến tranh nhiều nhất Việt Nam.

Chất liệu từ vùng đất

Theo đạo diễn Trần Vịnh, để có phim đề tài chiến tranh cách mạng ở xứ Quảng chất liệu không ở đâu xa lạ mà đó chính là tác phẩm của những nhà văn xứ Quảng, những nhà văn viết về xứ Quảng.

Không ai hiểu hơn họ về mảnh đất con người nơi họ gắn bó, đó là chưa nói có nhà văn chính là người trong cuộc của những câu chuyện về năm tháng trận mạc hào hùng.

Lấy dẫn chứng về những vụ thảm sát tập thể hàng chục người rồi hàng trăm người ở Quảng Nam cũng cho thấy một sự thật lịch sử đầy bi tráng trên mảnh đất trung dũng kiên cường đi đầu diệt Mỹ. Chất liệu cho kịch bản đó còn là câu chuyện kể của những chiến binh, ký ức của chính mình và đồng đội.

“Chắc chắn những câu chuyện ấy sẽ lắng lại xúc cảm chân thành, nhiều điều mới mẻ mà chúng ta chưa từng biết đến, như là những ẩn số chiến tranh. Song để có một kịch bản phim hay thì còn phải cật lực lao động” - ông nói.

Đạo diễn Trần Vịnh nêu lý do về những bộ phim làm về chiến tranh chưa tới, chưa đi vào lòng người. Đó là tài năng chưa đủ độ chín, không có kinh tế, diễn viên không chuyển tải được, thêm nữa nhiều đạo diễn vẫn chưa thấu hiểu hết đề tài này, nhất là những đạo diễn trẻ, chưa đi qua chiến tranh...

Chính bản thân ông đã từng khước từ để không thực hiện đạo diễn một bộ phim theo lời mời của một đơn vị khi đọc xong kịch bản. Để có kịch bản phim hay, đạo diễn Trần Vịnh bảo có những phim ông đã phải tự bỏ tiền túi ra lo chi phí cho biên kịch đi thực tế để viết…

“Thiếu tự nhiên và kém duyên” - theo đạo diễn Trần Vịnh là hai điểm yếu của diễn viên Việt Nam khi diễn xuất. Xem một số phim chiến tranh, có những nam diễn viên được mời đóng nhân vật là bộ đội đặc công nhưng không thể giấu cái bụng “bia” của mình, hay diễn viên nữ thì điệu đà quá.

Tìm lấy gương mặt diễn viên mộc mạc như thời xưa rất khó. Đó là lý do vì sao đạo diễn Trần Vịnh không chọn diễn viên ngôi sao cho phim của mình. Cũng theo ông, thực tế có một số nhà đài vì chạy theo kinh doanh, bán sóng quá mức nên thời lượng dành cho phim về đề tài chiến tranh còn hạn hẹp.

“Phải đặt vấn đề giáo dục về tư tưởng truyền thống mới là cái lãi của phim chiến tranh. Các đài cần quan tâm yếu tố này để tính toán phát sóng phù hợp” -  đạo diễn Trần Vịnh nói.