Anh bộ đội người Hy Lạp

(Xuân Giáp Ngọ) - Vào ngày 12.10.2013, trong những vị khách đầu tiên tại thủ đô Athens Hy Lạp đến kính viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại cơ quan Đại sứ quán Việt Nam, không thể không nhắc đến ông Nguyễn Văn Lập (quốc tịch Hy Lạp, tên Kostas Sarantidis), Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, Chủ tịch Danh dự Hội Hữu nghị Hy Lạp - Việt Nam.
Trong sổ tang viếng Đại tướng Võ Nguyên Giáp, ông Lập viết: “Vinh dự từng là chiến sĩ Quân đội nhân dân của Đại tướng”.

Đào ngũ theo Việt Minh

Lúc chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, khi mới 17 tuổi thì Kostas Sarantidis bị bắt đi lao động khổ sai ở Đức vì buôn lậu thuốc lá, sau đó sang Ý và kẹt lại ở đó vì Hy Lạp còn trong nội chiến. Ông cùng một người bạn đành ghi danh vào đội lính lê dương Pháp, được đưa lên tàu biển đến Sài Gòn, với mục tiêu đi diệt phát xít Nhật.

Thế nhưng, ngay những ngày đầu đến Việt Nam, Kostas đã chứng kiến nhiều hành động tàn ác của quân Pháp đối với người dân bản xứ, khiến ông nảy sinh ý định đào ngũ sang phe Việt Minh.  Người đầu tiên ông gặp gỡ là vợ một viên chức sứ quán Pháp, tên là Mai Lê, dẫn giải cho ông giác ngộ ra mình đã bị lừa, là đến đây để đánh nhau với Việt Minh - những người cách mạng đang thực hiện lý tưởng cao đẹp, quyết giành lại độc lập, tự do cho đất nước Việt Nam. Không lâu sau đó, vào ngày 4.6.1946, ông cùng người bạn Tây Ban Nha tên Santo Merinos đào ngũ theo Việt Minh. Cùng lúc, họ cũng giải thoát cho 25 tù binh khác, mang theo một súng máy cùng 2 khẩu súng trường. Sau 2 ngày lên núi, họ gặp bộ đội Liên khu V và được chào đón. Kostas Sarantidis chính thức trở thành bộ đội Việt Nam, thuộc Trung đoàn 812 đóng tại Bình Thuận. Cái tên Nguyễn Văn Lập cũng ra đời từ đó.

Chiến sĩ quốc tế Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập trong một lần thăm Đại tướng Võ Nguyên Giáp lúc sinh thời.

Trong hồi ký “Tại sao tôi theo Việt Minh”, Kostas giải thích, tên Nguyễn Văn Lập là sự kết hợp của họ Nguyễn, theo Nguyễn Ái Quốc, Văn là văn hóa, Lập là lập nên, xây dựng, lập lại. Còn bạn ông - Santo Merinos cũng đổi tên thành Nguyễn Văn Vỹ (sau này hy sinh ở chiến trường Lào năm 1951). Trong gần 10 năm tham gia quân ngũ, Kostas từng trải qua nhiều trận đánh quan trọng. Ngày 13.4.1948, đơn vị ông chống càn tại Hương An - Bà Rén, tiêu diệt 200 quân đối phương. Vào tháng 11.1948, ông là người đầu tiên bắn rơi máy bay của Pháp tại Quảng Nam. Ông cũng từng làm Tổng Giám thị Trại tù binh Âu Phi số 3 ở Quảng Ngãi. Tháng 6.1950, Kostas được gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam, ngay tại Trung đoàn 803 ở Tuy Hòa, Phú Yên.

Nặng lòng với “quê hương thứ hai”

Thời gian ở tại đơn vị, Kostas lập gia đình cùng bà Huỳnh Thị Sơn, quê huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi), song không có con. Năm 1954, hòa bình lập lại, vợ chồng ông tập kết ra Bắc. Ông vẫn trong quân ngũ, còn vợ vào phụ trách ở nông trường ở Thanh Hóa. Sau đó, do một số lý do khách quan, ông và bà Sơn chia tay.

Năm 1956, Kostas phục viên, về làm cho xưởng phim và thỉnh thoảng được hãng phim truyện mời đóng các vai người Pháp, Mỹ trong một số bộ phim truyện Việt Nam. Thời gian này, ông phải lòng và thành hôn cùng một thiếu nữ Hà thành tên Đỗ Thị Chung. Năm 1965, sau gần 20 năm sống ở Việt Nam, ông làm đơn xin hồi hương về Hy Lạp. Các con của ông cũng đều được đặt bằng tên Việt Nam: Nguyễn Văn Thành, Nguyễn Thị Thuyết, Nguyễn Thị Bạch Nga và Nguyễn Tự Do. Các cháu cũng vậy: Nguyễn Phục Sinh, Nguyễn Hồ Minh… Hòm thư báo trước cổng nhà ông trên đường phố Rodos ở Athens vẫn ghi cả 2 cái tên Việt Nam và Hy Lạp: Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập.

Kostas Sarantidis Nguyễn Văn Lập được trao tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam.

Tháng 8.2011, Nhà xuất bản Quân đội phát hành cuốn sách “Chiến sĩ Quốc tế - Bộ đội Cụ Hồ: Kostas Sarantidis - Nguyễn Văn Lập”. Cuốn sách gồm 3 phần. Hai phần đầu là hai tập hồi ký “Tại sao tôi theo Việt Minh” và “Ở một trại tù binh Nam Việt Nam” của ông Kostas viết để tưởng nhớ lại những năm tháng chiến tranh tại Việt Nam, tưởng nhớ đến những người bạn, những con người đã hy sinh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, vừa để tôn vinh cuộc kháng chiến chính nghĩa của dân tộc ta, ca ngợi sự khoan hồng, nhân đạo của quân đội ta đối với những tù binh bị bắt… Phần ba là “Câu chuyện nghĩa tình” về cảm nhận của đồng đội, bạn bè ông sau bao năm xa cách. Sau khi xuất bản, ông tự mình đi vận động Việt kiều, người thân và bạn bè Hy Lạp mua sách, rồi dành toàn bộ số tiền thu được đem về giúp trẻ em bị chất độc da cam cũng như hỗ trợ một số cựu chiến binh và cựu thanh niên xung phong ở TP.Đà Nẵng. Hiện tại, ông vẫn ấp ủ cho ra một cuốn hồi ký nữa về Việt Nam để có thêm kinh phí giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn tại “quê hương thứ hai” của mình.

TRẦN TRUNG SÁNG