Bài thơ Nga trên đất Việt

Thư viện thơ Nga bằng tiếng Việt vừa được bổ sung ấn phẩm “Đừng rơi lệ”, gồm nhiều bài thơ tuyệt vời của thi sĩ Nikolai Rubtsov (1936-1971), một trong những nhà thơ trữ tình sâu sắc của thế kỷ XX.

“Đừng rơi lệ” được chuyển ngữ bởi Thúy Toàn, một dịch giả văn học Nga xuất sắc nhất tại Việt Nam. Trong ký ức nhiều người yêu thơ, Rubtsov là tiếng nói thầm thì đầy nỗi niềm của dân tộc Nga. Rubtsov cũng được đánh giá như một Sergey Esenin - nhà thơ Nga hàng đầu của thế kỷ XX. Và cũng giống như Esenin, Rubtsov đã phải trải qua những đắng cay không kém phần bi thảm.

Cậu bé Rubtsov sớm “mồ côi” bố (theo như các con ông tin là bố chết ở chiến trường năm 1941, nhưng trên thực tế ông vẫn sống sau chiến tranh nhưng sống riêng, không liên hệ gì với các con). Năm 1942 mẹ mất, cả Rubtsov và em trai được gửi vào trại tế bần và được học hết lớp 7. Từ năm 1950-1952, nhà thơ tương lai học ở trường trung học lâm nghiệp, 2 năm sau đó làm thợ đốt lò trên tàu đánh cá ở Arkhangelsk, thêm 2 năm làm công nhân ở nhà máy quốc phòng Kirov, Leningrad. Những năm 1955-1959, Rubtsov phục vụ quân đội ở Hạm đội Biển bắc. Sau khi giải ngũ, Rubtsov tiếp tục vào làm công nhân ở nhà máy Kirov. Năm 1962, ông vào học trường viết văn Maxim Gorky, làm quen với nhiều nhà văn, nhà thơ nổi tiếng và bắt đầu in thơ. Tốt nghiệp trường viết văn năm 1969, được nhận căn hộ riêng nhưng ông mất rất sớm, chỉ 2 năm sau đó.

Nhân dịp ấn phẩm thơ của Nikolai Rubtsov ra mắt lần này, dịch giả Thúy Toàn cho biết khi bắt đầu nghiên cứu, tìm hiểu về cuộc đời thơ ca cũng như cuộc đời đoản mệnh của Rubtsov, ông thuần túy đắm mình vào nhận thức của thi sĩ về nước Nga, với số phận, con người, thiên nhiên. Mặc dù Rubtsov viết với sự đơn sơ gần như trong suốt, nhưng dịch thơ ông không phải là điều dễ dàng. Thơ trữ tình của Nicolai Rubtsov giản dị, mang hương đồng gió nội của những vùng quê Vologda.

Sao Thần Nông trong sương mù gió lạnh
Đừng ngắm mình trong hồ nước trên băng
Đồng hồ chuông đã điểm mười hai tiếng
Miền quê tôi đã chìm đắm giấc nồng

Nhưng chỉ có nơi đây trong sương mù giá lạnh
Sao mọc lên mới đầy đặn hơn người
Tôi sung sướng chừng nào trên trần thế
Sao ruộng đồng của tôi vẫn thắp sáng rỡ ràng.
(Sao Thần Nông, trích)
Hiện nay, tượng đài và bảo tàng kỷ niệm “nhà thơ nhân dân” Nikolai Rubtsov đã được dựng lên tại nhiều thành phố nước Nga. Bởi lẽ, Rubtsov  đã giữ trọn lời thề với nhân dân và Tổ quốc, với thiên nhiên đất nước, đạo lý và nền văn hóa Nga cổ truyền:
Đến tận cùng -
Đến âm thầm thánh giá
Nguyện giữ cho cõi lòng
Mãi vẫn còn trắng trong!

QUỐC HƯNG