Balkrishna Doshi đoạt giải "Nobel Kiến trúc" năm 2018

Lần đầu tiên trong 4 thập kỷ của lịch sử giải thưởng Pritzker, một kiến trúc sư người Ấn Độ được vinh danh.

Kiến trúc sư Balkrishna Doshi và một số công trình của ông. Ảnh: aboutdesignworld

Pritzker là giải thưởng thường niên của Quỹ Hyatt, được thành lập từ năm 1979 để tôn vinh kiến trúc sư (còn sống), có những đóng góp tích cực trong lĩnh vực này. Người đoạt giải phải có những tác phẩm xuất sắc, biểu đạt tổng hòa các giá trị: tài năng, tầm nhìn và cam kết, có đóng góp lớn cho nhân loại thông qua nghệ thuật kiến trúc. Đây là giải thưởng cao quý nhất trên thế giới về kiến trúc và được xem như giải “Nobel về kiến trúc”.

Giải thưởng Pritzker năm 2018 được trao cho kiến trúc sư Ấn Độ Bbalkrishna Doshi (91 tuổi). Theo quy định, chủ nhân giải Pritzker được nhận 100.000USD, nhưng quan trọng hơn cả là họ sẽ được sự công nhận trên toàn thế giới.

Kiến trúc sư Balkrishna Doshi là một trong những kiến trúc sư có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20 của Ấn Độ, nổi tiếng với các thiết kế đầy sáng tạo về công trình nhà ở cũng như công sở giá rẻ, giúp giải quyết các thách thức về kinh tế và xã hội trong thế kỷ 21. Trong đó, các công trình nổi tiếng của ông phải kể đến là Nhà tưởng niệm thi hào Rabindranath Tagore (1861 - 1941) - nhà thơ châu Á đầu tiên nhận giải Noble Văn học, ở thành phố Ahmedabad thuộc bang Gujarat và khu nhà ở giá rẻ hơn 6.500 căn hộ với khoảng 80.000 nhân khẩu tại thành phố Indore, bang Madhya Pradesh (Ấn Độ). Balkrishna Doshi cho biết, giải thưởng Pritzker 2018 sẽ thu hút sự chú ý về nhà ở xã hội - vốn là vấn đề rất cấp bách tại quốc gia đông dân thứ hai thế giới với hàng chục triệu người vẫn sống trong các khu ổ chuột, hoặc không có nhà cửa. Trong khi đó, các nhà phát triển bất động sản không có khả năng để “sản xuất hàng loạt” căn hộ với giá rẻ, trong bối cảnh chi phí cũng như giá đất rất đắt đỏ.

Ông Balkrishna Doshi nói: “Những người nghèo không có gì, không đất đai, không chỗ ở, không việc làm ổn định. Nhưng nếu họ được tạo điều kiện để sở hữu một mảnh đất hay một căn hộ giá rẻ chẳng hạn, và khi cuộc sống thay đổi, con người sẽ cảm thấy hy vọng vào tương lai hơn và theo đó sẽ có những quyết tâm tích cực hơn. Qua đó sẽ góp phần phát triển đất nước. Nhà ở xã hội sẽ tạo cho họ có chỗ đứng trong một cộng đồng ở đó có sự hợp tác và chia sẻ”. Trong những năm qua, Balkrishna Doshi luôn tạo các công trình kiến trúc với ý thức trách nhiệm xã hội rất cao, tạo ra không gian sinh hoạt chung cho cộng đồng, gắn kết các công trình tính đến khía cạnh xã hội, môi trường và kinh tế vì sự bền vững. Chủ tịch Quỹ Hyatt - ông Tom Pritzker - nhấn mạnh rằng, vị kiến trúc sư hơn 90 tuổi này, bằng khả năng sáng tạo và truyền cảm hứng, đã chỉ ra cách thức kiến trúc có thể cải thiện cuộc sống con người.

Balkrishna Doshi thành lập trường Kiến trúc Ahmedabad vào những năm 1960, hiện được đổi tên thành Đại học CEPT, tập trung vào sự hiểu biết, thiết kế, lập kế hoạch, xây dựng và quản lý môi trường sống của con người, hay kỹ năng liên hệ không gian xung quanh với thiết kế kiến trúc của mình một cách hiệu quả nhất. Qua 50 hoạt động trong lĩnh vực kiến trúc, Balkrishna Doshi chia sẻ rằng, những công trình kiến trúc đặc trưng của Ấn Độ đang đứng trước nguy cơ mai một trong khi nhiều kiến trúc sư trẻ tại Ấn Độ lại theo xu hướng sao chép những công trình kiến trúc của nhiều nước khác.

NAM VIỆT