Bàn giao sổ BHXH cho người lao động quản lý: Người lao động tự giám sát

Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi năm 2014, người lao động (NLĐ) được quyền giữ sổ BHXH của mình. Và năm 2017, sổ BHXH bắt đầu được các đơn vị, doanh nghiệp bàn giao cho NLĐ.  Trao đổi về vấn đề này với phóng viên Báo Quảng Nam, ông Phạm Ngọc Hà - Phó Giám đốc BHXH tỉnh, cho biết:

Quy định bàn giao sổ BHXH cho NLĐ quản lý là một bước đi cần thiết, giúp NLĐ giám sát quá trình đóng BHXH của các đơn vị, doanh nghiệp cho họ. Lâu nay, sổ BHXH do đơn vị sử dụng lao động quản lý, bảo quản. Tuy nhiên, các đơn vị, doanh nghiệp, người làm công tác bảo quản sổ BHXH cho NLĐ chủ yếu là kiêm nhiệm, thường xuyên luân chuyển, thay đổi, lại ít quan tâm đến việc lưu giữ sổ BHXH đảm bảo an toàn.

Cán bộ chuyên trách của cơ quan BHXH tỉnh đang kiểm tra lại sổ BHXH đã được rà soát ở các đơn vị chuyển đến cơ quan BHXH. Ảnh: D.L

Các đơn vị, doanh nghiệp cũng không có phương tiện chuyên dụng để bảo quản sổ BHXH, trong khi thời gian bảo quản kéo dài, dẫn đến dễ bị ẩm mốc, bị hỏng, bị mất, ghi không đúng thông tin. Thậm chí, có tình trạng chủ sử dụng lao động giữ sổ, không trả sổ BHXH cho NLĐ khi họ muốn nghỉ việc, chuyển sang nơi làm mới hòng giữ chân NLĐ. Ngoài ra, trong thời gian qua, tình hình nợ đọng BHXH diễn biến ngày càng phức tạp hơn. Nhiều doanh nghiệp vẫn trừ tiền đóng BHXH hàng tháng của công nhân, NLĐ vào lương của họ nhưng không nộp cho cơ quan BHXH mà chiếm dụng để dùng vào việc khác. Điều này làm ảnh hưởng đến quyền lợi của hàng nghìn NLĐ trên địa bàn tỉnh. Ngoài ra, còn có tình trạng chủ sử dụng lao động bỏ trốn, để lại rất nhiều hệ lụy trong giải quyết các chế độ liên quan cho NLĐ. Với việc NLĐ tự quản lý sổ và có trách nhiệm bảo quản sổ BHXH, qua đó, NLĐ biết được quá trình cũng như mức tiền lương tham gia BHXH của mình, góp phần kịp thời phát hiện trường hợp doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH.

PV: Như vậy, NLĐ giám sát quá trình đóng BHXH qua việc bàn giao sổ được hiểu như thế nào, thưa ông?

Ông Phạm Ngọc Hà: Với quy định mới này, NLĐ được quản lý và giám sát quá trình đóng BHXH của họ. Việc trả sổ cho NLĐ có ý nghĩa rất quan trọng, vì sổ thể hiện quá trình tham gia BHXH của NLĐ. Trong các biểu mẫu liên quan đến việc bàn giao sổ, mẫu 3 là căn cứ để NLĐ giám sát quá trình tham gia BHXH của mình. Qua mẫu 3 này, NLĐ rà soát lại những thông tin ghi trong đó, kiểm tra xem quá trình đóng BHXH của bản thân có đúng không, nếu không đúng thì đề nghị chủ sử dụng lao động điều chỉnh, đồng thời cung cấp những hồ sơ pháp lý để làm căn cứ điều chỉnh. Sau đó, hồ sơ được gửi về cơ quan BHXH để cán bộ chuyên trách rà soát, kiểm tra lại lần nữa, rồi mới in toàn bộ sổ BHXH mới, tờ rời mới để chủ sử dụng lao động bàn giao cho NLĐ, thu hồi toàn bộ sổ đóng BHXH cũ 48 trang và 24 trang. Sau khi NLĐ giữ sổ, định kỳ hàng năm, cơ quan BHXH sẽ xác nhận thời gian đóng BHXH cho từng NLĐ bằng tờ rời sổ BHXH. Việc cập nhật thông tin về điều chỉnh tăng, giảm, bổ sung liên quan đến NLĐ đang tham gia BHXH, chúng tôi cập nhật trên cơ sở đề nghị của đơn vị sử dụng lao động qua việc lập hồ sơ tăng giảm hàng tháng. Đồng thời NLĐ có thể tự tra cứu để biết quá trình đóng và tiền lương tham gia BHXH của mình trên website của cơ quan BHXH Quảng Nam. Như thế, NLĐ sẽ nắm được quá trình đóng BHXH của mình, biết rõ chủ sử dụng lao động có đóng BHXH cho bản thân hay không để bảo vệ quyền lợi của mình.

PV: Thưa ông, quá trình bàn giao sổ BHXH ở tỉnh hiện nay đã được thực hiện đến đâu?

Ông Phạm Ngọc Hà: Đến thời điểm này, các đơn vị, doanh nghiệp đều đã nhận được các mẫu, biểu liên quan đến việc bàn giao sổ BHXH cho NLĐ quản lý do cơ quan BHXH cung cấp. Cơ quan BHXH cũng đã tiến hành hướng dẫn đầy đủ các bước rà soát, bàn giao sổ BHXH cho NLĐ cho bộ phận nhân sự của các đơn vị thực hiện công tác này. BHXH tỉnh chọn 3 đơn vị làm điểm gồm Hạt Kiểm lâm Quảng Nam, VNPT Quảng Nam, và Công ty Panko ở KCN Tam Thăng. Các đơn vị này đều đang hoàn chỉnh các công đoạn của việc rà soát để gửi về cơ quan BHXH kiểm tra lại mọi thông tin trước khi bàn giao sổ cho NLĐ. Đối với cơ quan hành chính sự nghiệp, việc bàn giao sổ BHXH cho NLĐ phải hoàn thành trước ngày 30.6.2017. Còn ở các đơn vị khác đều phải hoàn thành trước ngày 31.12.2017.

PV: Qua kiểm tra, đối chiếu những trường hợp sổ BHXH đã được thực hiện ở các đơn vị, doanh nghiệp có nảy sinh khó khăn, vướng mắc gì không, thưa ông?

Ông Phạm Ngọc Hà: Mẫu biểu được cơ quan BHXH gửi đến các đơn vị, doanh nghiệp là của hơn 152.000 sổ BHXH mà tỉnh đang quản lý, đến nay đã thu về được khoảng 10%. Qua kiểm tra, đối chiếu đã phát sinh một số vấn đề, đó là các chức danh được ghi chép trong sổ BHXH chưa đầy đủ, nơi làm việc ghi không đúng, đặc biệt là chức danh nghề nặng nhọc độc hại từ trước năm 2007 đến nay chưa được ghi đầy đủ. Một số nơi tiền lương ghi cũng không đúng. Như thế, việc điều chỉnh sẽ có khó khăn, phức tạp nếu NLĐ không cung cấp đủ hồ sơ pháp lý để làm căn cứ điều chỉnh. Thông qua điều chỉnh, rà soát như thế này sẽ điều chỉnh lại cho đúng với quá trình đóng BHXH của NLĐ.

PV:Trong tỉnh hiện có thực trạng chủ sử dụng lao động ở các doanh nghiệp nợ đọng BHXH kéo dài, phá sản, chủ bỏ trốn. Ở những doanh nghiệp này, việc bàn giao sổ BHXH cho NLĐ sẽ được thực hiện ra sao?

Ông Phạm Ngọc Hà: Đối với các đơn vị nợ, việc bàn giao sổ cho cho NLĐ sẽ rất phức tạp. Cơ quan BHXH sẽ giải quyết theo hướng xác định thời gian đến thời điểm đơn vị nộp đủ tiền và chốt sổ đến thời điểm đó cho NLĐ để trả sổ cho NLĐ. Còn khoảng thời gian mà đơn vị chưa nộp tiền nợ sẽ không chốt sổ trong thời gian đó. Tiếp theo, ngành BHXH cũng đề nghị các cơ quan chức năng cùng vào cuộc buộc các đơn vị nộp kịp thời khoản nợ để chốt sổ, trả sổ BHXH cho NLĐ. Trong trường hợp các đơn vị nợ không thực hiện việc trích nộp nợ đọng, NLĐ có quyền khởi kiện chủ sử dụng lao động thông qua tổ chức công đoàn cơ sở. Nếu tổ chức công đoàn cơ sở không can thiệp được, NLĐ nên báo đến cơ quan quản lý lao động tại địa phương hoặc thanh tra lao động nhờ can thiệp. Riêng đối với các đơn vị phá sản hay chủ doanh nghiệp bỏ trốn, NLĐ cần liên hệ với tổ chức công đoàn yêu cầu hỗ trợ. Trên cơ sở đó, công đoàn lập danh sách và chuyển cơ quan BHXH xác nhận sổ trả cho NLĐ, hoặc NLĐ có thể liên hệ trực tiếp với cơ quan BHXH nơi đơn vị đã tham gia BHXH.
PV: Xin cảm ơn ông!

LÊ DIỄM (thực hiện)