Việc triển khai hàng loạt dự án tái định cư (TĐC) ở vùng đông của tỉnh, ngoài “điệp khúc” chậm giải phóng mặt bằng (GPMB), thiếu đồng bộ hạ tầng, còn bộc lộ nghịch lý chỗ thừa chỗ thiếu đất TĐC.
Hạ tầng chưa đồng bộ
Giải tỏa mặt bằng với tiến độ “rùa bò” nhất hiện nay ở các dự án vùng đông, đầu tiên phải kể đến dự án khu TĐC Nồi Rang (xã Duy Hải, Duy Xuyên). Trong số 81,2ha của dự án thì mới GPMB được hơn 10ha. Quy mô của khu TĐC này bố trí 1.000 lô nhưng hiện mới hoàn thành hơn 100 lô.
Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam là đơn vị thay mặt Công ty TNHH Phát triển Nam Hội An (nhà đầu tư dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An) thực hiện nhiệm vụ chủ đầu tư các khu TĐC Sơn Viên, Nồi Rang, Duy Hải giai đoạn 2, Duy Hải giai đoạn 3, ven biển Bình Dương trên địa bàn các huyện Duy Xuyên và Thăng Bình để phục vụ GPMB Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An từ nguồn vốn của Công ty TNHH Phát triển Nam Hội An bố trí. Nhiều người dân địa phương cho biết, họ chưa muốn vào khu TĐC Nồi Rang sinh sống vì nơi đây xa vùng sản xuất cũ, hạ tầng kỹ thuật chưa đáp ứng nhu cầu an cư lập nghiệp.
Theo chính quyền địa phương, các dự án đã thu hồi đất, bố trí cho các hộ dân vào sinh sống trong khu TĐC, nhưng hạng mục cấp điện chưa được Công ty Điện lực Quảng Nam tiếp tục đầu tư do nguồn vốn đầu tư cấp điện các khu TĐC được sử dụng từ nguồn tiền bồi thường tháo dỡ di dời hệ thống điện bị ảnh hưởng bởi GPMB dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An không đủ để đầu tư cấp điện cho các khu TĐC. Vì vậy, nhiều nơi vẫn chưa phủ mạng lưới điện chiếu sáng công cộng và đầu tư nước sạch, gây bức xúc cho người dân.
Chủ tịch UBND xã Duy Hải - ông Nguyễn Văn Thống cho rằng, cử tri địa phương, nhất là người dân sinh sống ở TĐC, liên tục phản ánh rằng hạ tầng điện - đường - trường - nước sạch - cây xanh chưa được đầu tư khớp nối; bức xúc chủ yếu là thiếu nước sạch sinh hoạt và điện chiếu sáng các khu dân cư.
Trong khi đó, theo phản ánh của người dân TĐC thuộc thôn 2 (xã Bình Dương, Thăng Bình), nạn trộm cắp hoành hành thời gian gần đây, từ khi người dân đến đây xây nhà, sinh sống do thuộc diện di dời giải tỏa dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An. Ở khu TĐC có gần 40 hộ dân sinh sống này thường xảy ra tình trạng trộm cắp vặt. Theo nhận định của cơ quan công an, việc trộm cắp vặt xảy ra thời gian qua ở các khu TĐC xã Bình Dương, ngoài nguyên nhân các khu dân cư không đủ điện chiếu sáng ban đêm, còn do địa bàn rộng, có nhiều tuyến đường cắt ngang và giáp ranh với các địa phương khác như Duy Xuyên, Hội An.
Nghịch lý thiếu - thừa
Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam được UBND tỉnh giao thực hiện GPMB các dự án khu đô thị Nồi Rang (xã Duy Nghĩa, Duy Xuyên) và các khu TĐC, khu nghĩa trang nhân dân trên địa bàn Duy Xuyên, Thăng Bình. Theo ông Huỳnh Bửu - Phó Giám đốc Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam, nan giải nhất ở khu TĐC Duy Hải (giai đoạn 2) là thiếu đất TĐC cho người dân. Cụ thể, quỹ đất TĐC còn lại của khu này là 387 lô, trong khi nhu cầu bố trí cần 1.230 lô, nghĩa là thiếu 843 lô. Tương tự, tại khu TĐC Sơn Viên (xã Duy Nghĩa), quỹ đất còn lại thực tế chỉ đáp ứng 555 lô, trong khi nhu cầu vào TĐC khoảng 870 lô, còn thiếu 315 lô.
Theo thống kê của UBND huyện Duy Xuyên, nhu cầu TĐC bố trí vào 2 khu TĐC Duy Hải giai đoạn 2 và giai đoạn 3 để GPMB diện tích còn lại của dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An tại khu vực xã Duy Hải và một phần xã Duy Nghĩa nằm hai bên đường dẫn 129 là 2.016 lô. Trong khi đó, quỹ đất TĐC còn lại tại hai khu TĐC này là 1.189 lô. Ông Bửu cho rằng, thực tế công tác bồi thường, GPMB gặp rất nhiều khó khăn dẫn đến đất TĐC bố trí không kịp thời theo nhu cầu. “Do vậy, công ty đề xuất cần đầu tư mở rộng khu TĐC Duy Hải giai đoạn 2 quy mô rộng khoảng 37ha, khu TĐC Duy Hải giai đoạn 3 diện tích 20ha và đầu tư phần khối lượng còn lại của khu TĐC Duy Hải giai đoạn 1 khoảng 3ha” - ông Bửu đề nghị.
Ngoài ra, theo Công ty CP Đầu tư và phát triển Kỳ Hà Chu Lai Quảng Nam, diện tích GPMB ở các khu TĐC tại xã Bình Dương là 26,7ha với khoảng 600 lô đất rất khó thực hiện, không đáp ứng kịp thời nhu cầu GPMB dự án Khu nghỉ dưỡng Nam Hội An. Theo quy định của Luật Đất đai, công tác TĐC phải đi trước một bước trong quy trình thực hiện công tác bồi thường, GPMB, đồng thời UBND cấp huyện có trách nhiệm căn cứ vào kế hoạch sử dụng đất hàng năm để huy động nguồn lực lập dự án và đầu tư xây dựng khu TĐC, khu nghĩa trang, nghĩa địa. Tuy nhiên, thực tế thời gian qua nhiều dự án người dân đã nhận đủ tiền bồi thường, nhưng vài năm sau đó mới nhận được đất TĐC.
Một nghịch lý nữa, trong khi nhiều nơi thiếu đất TĐC thì vẫn có một số nơi quy hoạch thừa đất TĐC. Đơn cử, tại khu TĐC Nồi Rang, nhu cầu cần đất TĐC chỉ 530 lô, thì khu vực này quy hoạch quỹ đất TĐC còn lại đáp ứng 1.065 lô. Như vậy, khu TĐC Nồi Rang còn thừa 535 lô. Trong số hơn 38ha ở khu TĐC ven biển Bình Dương, thời điểm này mới GMMB khoảng 11,5ha.