Thấm thoắt đã đi qua 8 mùa xét thưởng Quỹ Ươm mầm tài năng đất Quảng. Đã trải một chặng hành trình dài sao vẫn luyến lưu cái thuở ban đầu ấy với những ước vọng còn nguyên sự thôi thúc: hình thành một vườn ươm cho những tài năng, năng khiếu của đất Quảng nẩy mầm tươi xanh.
Nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển chính là người gợi mở ý tưởng cho Ban Biên tập Báo Quảng Nam về việc xây dựng chương trình “Giai điệu đất học” để gây quỹ ươm mầm tài năng từ năm 2010. Tháng 5.2010, một đêm nhạc đã diễn ra, thu hút được các nhà tài trợ, và ngay lần đầu tiên đã có 15 học sinh, sinh viên xuất sắc trong học tập và sáng tạo được nhận tặng thưởng.
Từ ấy đến nay, Quỹ đã duy trì liên tục tặng thưởng mỗi năm cho 15 đến 20 em học sinh, sinh viên, tăng tổng giá trị giải thưởng từ 30 triệu đồng lên 100 triệu đồng/năm, dù có lúc nguồn vận động tài trợ trắc trở.
Phải nhắc lại cái tiêu chí tặng thưởng của Quỹ ươm mầm tài năng đất Quảng có phần khác với các quỹ học bổng giúp học sinh nghèo vượt khó học giỏi, vì chú ý vào các em vừa có thành tích học tập xuất sắc vừa có năng khiếu, sáng tạo. Hoàn cảnh gia đình chỉ là một tiêu chí xét thêm. Vậy nên, giá trị 5 triệu đồng/suất tặng thưởng, mang ý nghĩa chính là “thắp sáng ước mơ” để động viên cho các em, như giọt nước nhỏ nhưng có thể góp phần tưới mát những tâm hồn biết vươn lên từ mảnh đất dầu dãi khó nghèo. Ở những mùa xét tặng thưởng đầu tiên sẽ khó thể quên một Nguyễn Tấn Phong, như ngọn khoai lang trườn lên nổng cát nóng bỏng ven biển để vươn tới chân trời sự học. Nhiều người đã ngạc nhiên khi Phong đỗ thủ khoa Đại học Y dược TP.Hồ Chí Minh dù gia cảnh mẹ góa con côi, khổ nghèo bao bọc, và sự nghiệt ngã của thân phận đã không thể làm thui chột ước mơ của em. Phía ngược lại, không rơi vào hoàn cảnh nghèo túng, lại ở nơi có điều kiện mở mang giao lưu quốc tế như Hội An, Nguyễn Thành Phi đã chứng tỏ năng khiếu vượt trội về sáng tạo. Khi bước vào tuổi 20, Phi đã có bộ sưu tập nhiều huy chương, giải thưởng trong nước và quốc tế, trong đó có các giải thưởng về sáng tạo công nghệ. Rõ ràng, hạt mầm tài năng ở đâu cũng có thể xuất hiện, dù trong gia đình nghèo khó hay có điều kiện hơn. Như năm nay, trong 20 gương mặt được trao thưởng có nhiều gương mặt ấn tượng, trong đó có chàng trai Hồ Minh Đức, người Ca Dong ở miền núi cao Nam Trà My, mồ côi cha từ nhỏ nhưng giàu ý chí nghị lực trên con đường học tập và vừa giành được suất học bổng du học qua nước Nga.
Không riêng những trường hợp kể trên, tính đến mùa thứ 8 này, đã có hơn một trăm gương mặt học giỏi, có năng khiếu sáng tạo, nẩy mầm trong những hoàn cảnh khác nhau, được trao thưởng. Đặc biệt, quỹ ươm mầm thực sự đã kích thích các em tiến bước, nên có nhiều gương mặt tiếp tục được tặng thưởng nhiều lần.
Vậy nên ý nghĩa của quỹ “ươm mầm”, chỉ là để tạo thêm niềm hứng khởi cho những hạt giống.
Đến đây tự dưng liên tưởng đến dụ ngôn về hạt giống. Ông cha xưa từng dạy, kể cả mảnh đất màu mỡ nhất trên thế giới cũng không có tác dụng gì nếu hạt giống không được gieo trồng, nuôi nấng và chăm sóc đúng cách. Với giáo dục, cách chăm sóc hạt giống hôm nay sẽ quyết định tương lai như thế nào. Ở thời điểm hiện tại, nhiều người rất buồn phiền với chuyện “cải tiến - cải lùi” của nền giáo dục, cả những thất vọng về sự loay hoay tìm triết lý và chiến lược giáo dục đúng đắn, tiến bộ. Nhưng cho dù nền giáo dục còn nhiều việc phải làm thì cũng không thể để sự bi quan làm lụi tàn những hạt mầm tuổi trẻ. Như một ngạn ngữ khuyết danh đã nói về tuổi trẻ, rằng toàn bộ bí mật kỳ diệu của bạn không ở chỗ có thể làm ra mọi thứ mà ở hy vọng làm ra mọi thứ. Nếu sức mạnh bên trong của hạt mầm bừng cháy sẽ dẫn dắt người trẻ tuổi đi vào thế giới của sự sáng tạo, mà ở đó họ sẽ nhận thấy ý nghĩa cuộc sống là một vũ điệu chứ không phải là tảng đá trước mặt.
Nghĩa là vẫn cần tiếp tục ươm mầm cho khát vọng thay đổi, tiến về phía trước, bằng hành động dù chỉ là việc nhỏ hôm nay, để tìm cách giúp các em vượt qua “tảng đá”. Biết bắt đầu mới đi tới ngày mai tươi sáng hơn.
NGUYỄN ĐIỆN NAM