Bất ổn thị trường lao động toàn cầu

Tính chất việc làm toàn cầu năm 2015 có sự thay đổi rất đáng quan ngại khi số việc làm có lương vững chắc đang sụt giảm.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu hồi phục chậm chạp nhưng không vững chắc, nhiều người ở độ tuổi lao động hiện rất khó khăn tìm kiếm việc làm với tiền lương ổn định. Điều đó khiến cả người lao động, các nhà hoạch định chính sách, chính phủ các nước, nhất là tại các nước đang phát triển hết sức quan tâm.

Cụ thể, trong báo cáo Xu hướng xã hội và việc làm thế giới (World Employment and Social Outlook) năm 2015, Tổ chức Lao động quốc tế - ILO cho hay, qua khảo sát ở 180 quốc gia có số liệu cụ thể (chiếm 84% lao động toàn cầu), ước tính chỉ có một phần tư lao động có việc làm với tiền lương và tiền lương hưu ổn định. Điều đó cũng có nghĩa là ba phần tư số lao động còn lại được tuyển dụng với thời gian lao động tạm thời, không chính thức hay chỉ là hợp đồng ngắn hạn, thậm chí không có hợp đồng nào. Sự chênh lệch thu nhập giữa những lao động không có và có hợp đồng làm việc dài hạn tăng mạnh trong thập niên qua, hiện khoảng 65% tại Uruguay và 43% ở Philippines.

Công nhân ngành may mặc tại Bangladesh. (Ảnh: Gallerhip)

Tại các nước đang phát triển, có đến 60% lao động thiếu hợp đồng lao động dù dưới bất cứ hình thức nào, gây ra bất ổn, rủi ro cho người lao động, cho gia đình và xã hội. Đáng chú ý, hiện lao động hình thức bán thời gian, chủ yếu diễn ra ở các lao động nữ, lại đang gia tăng. Sự thay đổi tính chất khiến thị trường lao động toàn cầu gặp rất nhiều bất ổn, làm tăng số người nghèo đói. Ông Guy Ryder, Giám đốc ILO nhận định: sự thay đổi tính chất lao động truyền thống (việc làm chính thức, có lương ổn định) sang xu thế như hiện nay là dấu hiệu cho thấy năng suất lao động lại tăng nhanh hơn lương bổng cho lao động, tại rất nhiều nơi, một yếu tố quan trọng trong cuộc khủng hoảng việc làm hiện nay.

Cũng theo ILO, số công nhân thất nghiệp trên thế giới hiện là 201 triệu người, tức lại tăng 30 triệu người so với thời kỳ trước cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu giai đoạn 2008-2009. Đây là một thách thức to lớn đối với việc tạo cơ hội việc làm cho hơn 3 triệu người lao động bước vào thị trường lao động toàn cầu hàng năm. Ngoài hiện trạng thất nghiệp phổ biến, sự chuyển đổi quan trọng về quan hệ giữa giới chủ và người làm thuê cũng mang lại nhiều thách thức cho tình hình việc làm trên thế giới.

Như vậy, những hình thức không tiêu chuẩn của việc làm đi đôi với tiền công thấp và bảo hiểm xã hội ít hơn, số người nhận tiền lương bị sụt giảm. Mặc dù con số việc làm có lương tiếp tục tăng trưởng trên toàn thế giới, nhưng có sự khác biệt rất lớn giữa các khu vực địa lý. Chẳng hạn như tại các nền kinh tế đã phát triển và tại Trung Âu và Đông Nam châu Âu, có khoảng 8 trong số 10 công nhân có việc làm nhưng con số đó ở Nam Á và Tiểu vùng Sahara châu Phi chỉ là 2 trong tổng số 10 người.

NAM VIỆT