Bẫy tép đồng

Những con tép nhỏ nhảy múa trên tấm vợt lưới đan bằng vải mùng, lấp lánh dưới cái nắng nhạt của mùa đông. Chỉ bằng vài nhánh cây ngâm dưới nước và tấm vợt đơn sơ ấy, người dân ở ven hồ Phú Ninh có thêm nguồn thu nhập từ nghề bẫy tép đồng.

Anh Phương dỡ bẫy bắt tép đồng.Ảnh: T.C

Dùng lá cây bắt tép

Nắng trở lại. Nước hồ Phú Ninh không còn đục ngầu như những ngày mưa lớn trước đó. Đã “gác vợt” được chừng mười ngày, anh Lê Ngọc Phương (SN 1994, trú xã Tam Đại, huyện Phú Ninh) trở lại những địa điểm quen trước đó khảo sát, tìm nơi đặt bẫy tép. Đồ nghề khá đơn giản, chỉ là những bó lá cây đùng đình buộc với nhau hình nan quạt, ngâm sâu dưới hồ. Tép sẽ tìm đến những bụi lá cây này trú ẩn. Con tép nhỏ xíu, sống thành đàn, dạt lên vùng nước ven hồ nấp dày đặc dưới đám lá cây. Mùa này nước lạnh. Để đánh bắt được tép, những người như anh Phương phải ngâm mình dưới nước vào chiều tối hôm trước đặt lá cây, sau đó sáng sớm lại lội ra những nơi đã “đặt bẫy”, khéo léo thu hoạch bằng một chiếc vợt tự chế đan từ vải mùng có kích thước lớn. Nhiều năm sống ở vùng ven lòng hồ, anh Phương nhớ rõ từng khúc sâu, cạn, biết rõ những hục hố nằm dưới nước để dò đường đặt bẫy. “Bẫy chỉ đơn giản là một bó lá, buộc lại hình nan quạt cho diện tích phủ rộng ra để thu hút tép vào. Nhưng vì mình làm thường xuyên, nên phải chọn loại lá để lâu dưới nước mà không rụng, để còn dùng đi dùng lại vài chục lần, đỡ mất công mỗi lần đi là mỗi lần hái lá. Quan trọng nhất vẫn là chọn địa điểm. Tép nhiều, nhưng không phải chỗ nào cũng có nên phải nắm rõ đặc điểm của tép ở vùng hồ này” - anh Phương nói.

Trời sáng rõ. Anh Phương một tay điều khiển xe máy, một tay vác tấm vợt lớn chạy ra điểm đặt bẫy lá. Nhìn một vòng để định vị các đám lá cây đã đặt hôm trước, anh lội xuống hồ. Nước ngập ngang ngực. Khẽ dùng một tay nhấc đám lá cây đang lửng lơ dưới nước, anh khéo léo luồn vòng vợt vào ôm trọn đám lá cây, rồi nhấc từ từ lên khỏi mặt nước. Thao tác rất nhanh, nhưng phải thật khéo léo vì nếu động, tép sẽ lập tức búng nhảy khỏi vòng vợt. Đưa lên khỏi mặt nước, anh Phương giũ mạnh, tép rơi xuống mặt lưới kín đặc, nhảy lách tách. Đám lá được đưa ra khỏi vợt, chỉ còn lại tép nhảy kín đặc đáy vợt, lẫn cả một ít cá bống - thứ đặc sản nổi tiếng của hồ Phú Ninh. 

Con tép mùa mưa

Con nước duềnh lên trong lòng hồ Phú Ninh, từ lâu đã trở thành chốn mưu sinh của biết bao phận người. Sống và bám vào lòng hồ, chắt chiu những thứ nhỏ nhoi như muôn nghìn con tép bạc cũng đủ để những người như anh Phương có được một nguồn sống, chăm lo vun vén thêm cho gia đình. Vài ký tép, ngày được ngày không, nhưng anh nhận lấy như một sự trả công cho những đêm, những sáng ngâm mình trong nước lạnh. Có thì mừng, không có thì lại trông chờ bữa sau, anh Phương và những người làm cái nghề giản đơn này nhận lấy thành quả như một thứ “lộc trời” ban phát. “Nghề gì cũng vất vả. Nghề này tôi theo bác ruột. Chỉ có mấy đám lá cây và một cái vợt, không biết gọi nghề có... sang quá không, nhưng mà bù lại thấy cũng vui, tự do theo cách của mình” - anh Phương bộc bạch.

Tép ở hồ Phú Ninh.

Bác ruột mà anh Phương nhắc là ông Lê Ngọc Lợi, cũng sống ở gần nhà anh. Hai bác cháu đặt hàng chục bó lá cây rải rác dọc hồ, rồi cứ thế chia nhau vớt tép mỗi sáng. Chỉ trong vài tiếng đồng hồ, anh Phương thu được gần 5 ký tép. Tép được đưa về nhà sàng qua trong rổ lọc bỏ đất đá, rửa sạch. Nếu may mắn, ngoài tép, còn có thêm nhiều loại cá nấp trong bẫy lá. Tép để bán, còn cá thì anh dành lại cho gia đình, chia sẻ cho vài người quen. Ngó vậy mà ông Lợi đã “làm nghề” gần 10 năm, còn anh Phương thì mới đây, song cũng thành thạo không kém bác ruột. Anh bỏ nhà máy, bỏ một công việc ổn định để về sống với quê, với hồ Phú Ninh, mà sao tôi không thấy trong lời kể của anh chút gì tiếc nuối. Những ngày qua mưa lớn, nước dâng, không thể đặt bẫy tép, anh quay sang chài lưới. “Thứ tép nhỏ này nhìn đơn sơ vậy nhưng mà bán khá được. Làm gỏi, xào, đặc biệt làm bánh xèo là “số dách”. Cứ ra chợ, một ký tép bán chừng 100 nghìn. Có thêm tôm thì giá lên gấp rưỡi. Dân quê tôi đại ghiền bánh xèo tép” - ông Lợi cười. Rổ tép đã đầy hơn nửa, tép tươi nhảy lách tách, lấp lánh những bụng trứng màu xanh. Con tép chợt gợi nhắc những ngày tuổi thơ lụt tràn đồng trong ký ức. Đợt lụt lớn, nước trắng đồng, mà đi dọc vùng ngập lụt, không hiếm cảnh người trùm áo mưa đứng kéo rớ. Thứ nhiều nhất trong rớ khi nhấc lên từ nước lụt vẫn là tép. Điện cúp, bếp củi ướt khói mù mịt, che chắn đủ bề cái bếp mới đỡ bị mưa tạt, mà mùi tép nấu trong cái nồi đen nhẻm muội than thơm nức. Giờ vẫn vậy. Tép đồng cứ như một miền nhớ rưng rức đâu đó ngày mưa…

THÀNH CÔNG