Biến tấu cùng quả vả

Vả - loại trái cây làm thức ăn được trồng rất nhiều ở khắp địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế. Trái vả giống trái sung, nên dân gian có câu “Lòng vả như dạ sung”, nhưng trái vả to hơn, làm được nhiều món ăn ngon và cũng là vị thuốc quý trong Đông y. Nhờ giao thông giữa các vùng ngày càng thuận tiện nên loại quả này hầu như có mặt trên các chợ to, chợ nhỏ của miền Trung.

Món ăn thông dụng nhất, hay thấy nhất khi đến thăm nhà một người bạn ở Huế luôn có trong mâm cơm đãi khách là trái vả ăn kèm với thịt luộc chấm mắm ruốc quết mịn riêng có của xứ Huế.

Nhà vườn nào ở Huế cũng có ít nhất một cây vả. Khách đến chơi nhà gặp lúc lỡ bữa chợ, chỉ cần đặt nồi cơm lên bếp, ra gốc vả vặt vài trái vừa tầm, ngắt nắm rau thơm ở góc vườn vào, múc một muỗng mắm ruốc mà lúc nào cũng có sẵn trong chạn là đã có thức để đưa cơm.

Trái vả non đem gọt sạch vỏ, ngâm vào nước muối loãng để không bị thâm rồi xắt mỏng. Lặt mấy cọng rau thơm rửa sạch để ráo. Giã nát trái ớt với mấy tép tỏi, pha thêm chút đường, vắt miếng chanh rồi trộn vào chén mắm ruốc để sẵn, đã nghe mùi thơm dậy điếc cả mũi. Nếu có thêm đĩa thịt ba chỉ luộc chín tới thì càng ngon.

Nếu dư dả thời gian và trong bếp có thêm miếng thịt heo luộc, mớ tôm tươi tao sẵn, bà nội trợ khéo tay có thể đãi khách món vả trộn. Đây là món ăn kích thích cả năm giác quan của người ăn nhất bởi sự hấp dẫn của màu sắc lẫn hương vị.

Lựa mấy trái vả vỏ mỏng, xanh non rửa sạch cho vào nồi luộc khi nước đang sôi. Luộc chừng 7 - 10 phút, khi thấy trái vả đổi sang màu tím nhạt thì vớt ra ngâm vào nước lạnh rồi đem gọt vỏ.

Xong lấy dao sắc xắt dọc theo chiều trái vả thành từng lát mỏng, rồi mạnh tay vắt kiệt nước và bóp tơi vả cho vào liễn. Mớ tôm đất đã tao chín, cùng với thịt heo luộc xắt hạt lựu, da heo luộc chín xắt mỏng, mè rang chín vàng, đậu phụng rang giã nhỏ trộn đều vào liễn vả.

Sau khi trộn đều các thứ vào nhau, nêm nếm vừa ăn rồi cho thêm vào mớ rau thơm trồng trên đất Huế có vị cay, thơm nồng đặc biệt nữa là đã có một món ăn ngon và đẹp mắt dành cho khách quý.

Vả trộn không ăn bằng muỗng. Người ăn bẻ miếng bánh tráng mè nướng vàng rụm rồi xúc vả trộn cho vào miệng, từ từ nhai mới thấy hết cái ngon đặc biệt của món ăn dân dã này.

Không chỉ có ăn ghém với rau thơm, thịt luộc hay làm món trộn, vả còn được người phụ nữ Huế khéo léo chế biến nhiều món ngon đặc biệt như vả muối chua ngọt, vả nấu canh tôm, vả hầm sườn non, vả kho cá…

Từ trái vả xanh giống nhau, nhưng khi chế biến sẽ cho ra những món ăn khác nhau và đều có vị ngon riêng không lẫn vào nhau. Chính điều đó tạo nên phong vị riêng của món vả xứ Huế.