Bình minh trong phố cổ

Năm giờ sáng một ngày giữa tuần, cơn gió đưa nhè nhẹ làm sông Hoài xao động. Con nước sóng sánh như muốn tràn qua bờ kè để ôm ấp mặt đường Bạch Đằng. Các cửa hiệu đều đang trong giấc ngủ say. Chỉ có một vài du khách lãng đãng vân vê mấy dây hoa cát đằng thả mình dưới mái ngói rêu phong. Cảnh tượng dễ làm người ta liên tưởng đến mấy vần thơ “Hội An không là quê/ Mà là hương, khổ thế!/ Quên quê ai có thể/ Hương ư? Ôi dễ gì…” - nhà thơ Chế Lan Viên cho ra đời những câu thơ này khi Hội An còn là thị xã bên sông Hoài khép mình u hoài về quá khứ xa xăm.

Nhiều người “kháo” nhau rằng, không dễ để tận hưởng những phút giây an bình như vậy khi Hội An bây giờ không còn là “của riêng” cư dân địa phương nữa. Con số trên dưới 5 triệu lượt khách đến đây mỗi năm nghe chừng khiến phố trở nên ngột ngạt. Vẻ đẹp của di sản này là vẻ đẹp “tĩnh”. Ấy là càng nhỏ, càng cũ kỹ, càng đơn giản thì càng đẹp, một vẻ đẹp liêu trai, mơ hồ. Trong ánh bình minh, con người như gột sạch những bụi bám, vướng bận ngày cũ. Lạ lùng hơn, dưới ánh ban mai phố Hội con người ta như ngẩn ngơ về cuộc sống hiện tại và cho những ngày đã qua.

Trong ký ức vụn, tôi nhớ cách đây tròn 2 thập kỷ, tận hưởng ánh bình minh nghe chừng là một khái niệm xa xỉ ở Hội An. Dưới sông Hoài, những vạn chài hối hả quăng lưới, cất rớ để mong có mẻ cá tươi kịp cập vào chợ bưng gánh, bán buôn. Bây giờ, lớp người hồi ấy phần đông đã thôi không còn miệt mài mưu sinh nữa, có người như cụ Bùi Thị Xong - người đưa đò trong phóng sự ảnh của nhiếp ảnh gia Réhahn thậm chí đã trở thành di sản sống rồi.      

Những người trót yêu mến Hội An ngày cũ hay than phiền rằng phố Hội bây giờ chộn rộn và bức bối quá khi vào dịp cuối tuần hay những đợt lễ. Du lịch đã đem tới nhiều thứ cho Hội An, nhưng cũng mang lại không ít phiền toái cho di sản này. Thật may, ánh bình minh là một trong số ít những thứ trong trẻo không thể nào bị tổn hại. Họa sĩ Toba Mika từng chia sẻ rằng, thứ mà bà háo hức nhất khi đến với Hội An chính là ánh bình minh bởi nó như biết tương tác và lay động cảm xúc xưa cũ trong con người. Ánh dương đầu ngày như đang luồn lách vào từng ngõ hẻm, vào mái ngói rêu phong rồi len lỏi vào chính mạch nguồn cội của phố Hội, vào ký ức trăm năm phồn hoa của đô thị có tuổi này.

Tảng sáng, phố khẽ trở mình bình yên. Phố rồi cũng cần phải “khởi động” nạp năng lượng để lại bước vào vòng quay bận rộn của thời đại. Và mỗi ngày, phố vẫn lặng lẽ đón bình minh.