Bước chuyển kinh tế hợp tác

Tăng “lượng”, nâng “chất”

Ông Võ Bảy - Chủ tịch Liên minh HTX Quảng Nam cho hay, không chỉ tăng nhanh về số lượng, những năm qua chất lượng hoạt động sản xuất - kinh doanh của phần lớn HTX nâng lên đáng kể. Các HTX nông nghiệp đã tập trung đáp ứng những dịch vụ cơ bản phục vụ sản xuất nông nghiệp và hướng dẫn thành viên sản xuất theo kế hoạch, lịch thời vụ hằng năm.

Đồng thời không ngừng đổi mới phương thức quản lý, điều hành, đổi mới tư duy trong kinh doanh nhằm mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực. Về cơ bản, các HTX nông nghiệp đã tạo điều kiện hỗ trợ, thúc đẩy phát triển kinh tế thành viên và hộ gia đình, từng bước khắc phục một số mặt hạn chế của kinh tế hộ về vốn, công cụ, kỹ thuật, kinh nghiệm sản xuất...

Trước khó khăn chung của nền kinh tế, những năm qua các HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp vẫn duy trì được hoạt động sản xuất - kinh doanh, thích ứng tốt hơn với cơ chế thị trường. Hoạt động sản xuất - kinh doanh của HTX ở lĩnh vực này có tác động tích cực trong việc thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động tại các địa phương; góp phần quan trọng trong việc khai thác nguồn lực; tham gia tạo ra sản phẩm mới cho thị trường trong nước và xuất khẩu; giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho thành viên và phát triển kinh tế - xã hội.

“Nhiều đơn vị đã mạnh dạn đổi mới tổ chức bộ máy, tập trung đầu tư công nghệ, trang thiết bị, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật và tích cực đổi mới mẫu mã sản phẩm nhằm tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Đồng thời tham gia các hội chợ thương mại trong và ngoài tỉnh để quảng bá sản phẩm, tìm kiếm các thị trường tiêu thụ mới” - ông Bảy nói.

5 năm qua, nhờ nỗ lực thực hiện đồng bộ nhiều khâu nên các HTX hoạt động trên lĩnh vực thương mại - dịch vụ, giao thông vận tải, quỹ tín dụng nhân dân, y tế, du lịch, quản lý chợ, môi trường... đạt được nhiều thành quả đáng ghi nhận. Theo thống kê, tổng nguồn vốn hoạt động và giá trị tài sản của các HTX trên toàn tỉnh hiện nay hơn 1.792,8 tỷ đồng, tăng hơn 584,5 tỷ đồng so với đầu nhiệm kỳ. Doanh thu bình quân của mỗi HTX khoảng 2,75 tỷ đồng, tăng gần 1,65 tỷ đồng so với cách đây 5 năm. Năm 2019, lãi gộp bình quân của mỗi HTX là 550 triệu đồng, tăng 85 triệu đồng so với đầu nhiệm kỳ; thu nhập bình quân của người lao động thường xuyên trong các HTX là 4 triệu đồng/tháng, tăng hơn 1 triệu đồng/tháng so với năm 2015.

Dấu ấn các chương trình trọng điểm

Qua 10 năm triển khai chương trình nông thôn mới (NTM), toàn tỉnh có 237 HTX tham gia thực hiện nhiều phần việc và được xem là nhân tố hết sức quan trọng, không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân mà còn làm thay đổi căn bản diện mạo nông thôn trong thời kỳ hội nhập.

Theo ông Hồ Dậy - Phó Chủ tịch Liên minh HTX Quảng Nam, kinh tế tập thể - mà nòng cốt là HTX - là thành phần không thể thiếu trong quá trình thúc đẩy xây dựng NTM. “Trên một số lĩnh vực, các HTX đã mở rộng sản xuất, tạo thêm nhiều ngành nghề, phát triển kinh doanh tổng hợp, đầu tư trang thiết bị để nâng cao năng lực sản xuất - kinh doanh, góp phần tạo công ăn việc làm, giảm nghèo bền vững ở địa phương. Bên cạnh đó, có không ít HTX nhanh chóng thích nghi với cơ chế thị trường, tạo sự liên kết, hợp tác với nhau và với các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế mang lại hiệu quả cao cho thành viên, góp phần nâng cao đời sống của người dân” - ông Dậy nói.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 40 HTX và 7 Tổ hợp tác (THT) tham gia chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” - OCOP. Trong 3 năm qua, các HTX, THT tham gia OCOP đã góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội nói chung, nhất là phát triển kinh tế vùng nông thôn và khôi phục các sản phẩm truyền thống, các sản phẩm làng nghề. Với vai trò của mình, các HTX, THT đã không ngừng vận động, sáng tạo trong cách nghĩ, cách làm nhằm tạo ra những sản phẩm đạt tiêu chuẩn, chất lượng mang thương hiệu của mỗi đơn vị và có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Đây là cơ hội để các HTX, THT không chỉ khôi phục, phát triển sản phẩm truyền thống, sản phẩm mới mà còn mở ra cơ hội tiếp cận những kỹ năng quản lý, điều hành mới, ứng dụng công nghệ mới trong tổ chức sản xuất và phát triển kinh doanh.

Cũng theo ông Hồ Dậy, thực hiện chương trình xây dựng mô hình HTX sản xuất gắn với chuỗi giá trị do Liên minh HTX Việt Nam phát động, năm 2018 Liên minh HTX Quảng Nam đã lựa chọn 2 đơn vị triển khai thí điểm gồm: HTX Nông nghiệp Ái Nghĩa (Đại Lộc) tham gia chuỗi giá trị gạo sạch và bánh tráng, HTX Nông nghiệp Quế Lâm (Nông Sơn) xây dựng chuỗi giá trị cây bắp.

Qua khảo sát, Tổ công tác của Liên minh HTX Việt Nam đã lựa chọn, hướng dẫn HTX Nông nghiệp Ái Nghĩa xây dựng hồ sơ, thủ tục tiếp cận chính sách của Liên minh HTX Việt Nam để thực hiện chuỗi giá trị sản phẩm gạo an toàn và bánh tráng. Đến nay, mô hình này đã thành công. Năm 2019, Liên minh HTX Quảng Nam lựa chọn thêm 18 HTX có sản phẩm tiềm năng để tổ chức đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng quản trị HTX kiểu mới, kỹ năng tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị và phối hợp với Tổ công tác của Liên minh HTX Việt Nam khảo sát, lựa chọn HTX Nông nghiệp Duy Hòa 2 (Duy Xuyên) xây dựng chuỗi giá trị gạo an toàn.

Quyết tâm cho chặng đường mới

Tính đến đầu tháng 12.2019, ngoài hơn 2.500 tổ hợp tác (THT), toàn tỉnh có 355 HTX hoạt động, tăng 193 HTX so với đầu nhiệm kỳ. Trong đó có 281 HTX nông nghiệp, 16 HTX công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, 13 HTX giao thông vận tải, 16 HTX thương mại - dịch vụ, 3 quỹ tín dụng và 26 HTX hoạt động trên các lĩnh vực khác, với tổng số 228.627 thành viên, so với đầu nhiệm kỳ tăng 75.447 thành viên; số lao động làm việc trong khu vực HTX là 2.245 người, tăng 1.561 người so với cách đây 5 năm.

Theo mục tiêu đặt ra, từ nay đến năm 2025, Quảng Nam phấn đấu thành lập mới từ 300 - 500 THT, 180 - 200 HTX, 4 Liên hiệp HTX. Mỗi huyện, thị xã, thành phố xây dựng ít nhất từ 2 - 3 mô hình HTX kiểu mới liên kết sản xuất gắn với chuỗi giá trị hàng hóa. Doanh thu bình quân của HTX tăng khoảng 4 - 5%/năm; thu nhập bình quân của người lao động thường xuyên trong HTX tăng từ 3 - 6%/năm; lãi bình quân của HTX tăng từ 2 - 5%/năm. Có ít nhất 20% HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. 100% HTX trong xã đạt chuẩn NTM hoạt động hiệu quả, đảm bảo tiêu chí số 13 trong bộ 19 tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM; có ít nhất 50 HTX tham gia chương trình OCOP... Phấn đấu đến năm 2025 có 85% HTX hoạt động có hiệu quả.

Ông Võ Bảy - Chủ tịch Liên minh HTX Quảng Nam cho rằng, để những mục tiêu trên trở thành hiện thực, giai đoạn tới phải thực hiện đồng bộ nhiều khâu. Theo đó, các ngành, các cấp cần phối hợp đẩy mạnh tuyên truyền về đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước về lĩnh vực kinh tế hợp tác mà nòng cốt là HTX. Đồng thời tập trung triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển HTX, nhất là về nguồn vốn. Đặc biệt, chú trọng đào tạo, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ HTX; thường xuyên tư vấn, hỗ trợ các HTX xây dựng bài bản chiến lược sản xuất - kinh doanh; tích cực giúp các HTX liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp tổ chức sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị...