Những ngày cuối tháng tư đầu tháng 5 âm lịch, ở vùng quê xứ Quảng; nhiều khu vườn cũng đã lủng lẳng những quả mít chín, thơm lừng. Với bàn tay khéo léo của các bà, các chị nội trợ mít chín được dùng để chế biến nhiều món quà vặt hấp dẫn như mít sấy đường, mít phơi khô hay chè mít... Và đặc biệt không thể thiếu món cá chuồn khô kho xơ mít. Chỉ cần bát canh rau lộn, đĩa cá kho xơ mít, cái trứng gà mới đẻ ngoài ổ là đã có một bữa cơm ngon.
Làm món cá chuồn khô kho xơ mít không quá phức tạp, chỉ cần 3 lạng cá chuồn khô với một một bát xơ mít nhưng lại đòi hỏi ở người làm một sự kiên trì, khéo léo và vài kinh nghiệm nhỏ. Trước tiên, phải biết chọn xơ mít đúng cỡ để kho cá. Nhất thiết phải hái bằng được quả mít vừa chín tới, vị thơm vừa vặn, vị ngọt cũng dìu dịu hợp với cá khô hơn. Nếu mít chín mùi, xơ có vị ngọt đậm, nồi cá hơi ngọt, không hợp với khẩu vị người miền Trung. Ngoài ra, có thể kho theo vài múi mít chín để có mùi thơm đặc trưng.
Trước khi kho, rửa cá cho sạch, ngâm vào nước ấm khoảng mươi phút cho cá mềm. Sau đó rửa cá lại rồi để ráo. Phi thơm dầu phụng với hành băm, cho cá vào đảo đều. Thấy cá bắt đầu săn lại thì tiếp tục cho xơ mít, nước mắm chua ngọt (nước mắm đã pha chanh, tỏi, ớt, đường) vào thêm một ít nước ấm rồi kho nhỏ lửa. Chú ý chần nhẹ cho xơ mít ngập trong nước cá kho. Khi kho cá phải để lửa thật nhỏ, hễ nhìn vào nồi, thấy một lớp bong bóng lăn tăn nhẹ là lửa đúng độ. Khi kho phải luôn để mắt thăm chừng, nước vừa rút, chưa cạn hẳn thì châm một ít nước sôi vào. Đừng để nồi ráo nước mới châm vào lớp cá dưới cùng bị sém, nồi cá có mùi khê, mất ngon. Tiếp tục nhỏ lửa đến khi nào nước sền sệt, mít ngả màu vàng, một mùi thơm bay lên ngào ngạt là được. Tắt bếp, nhanh tay rắc ít hạt tiêu và thêm vài cọng rau răm xanh mướt để cá thêm dậy mùi.
THANH LY