Cá niên sông A Mó

Cá niên sống chủ yếu tại các sông, suối lớn, nhưng theo già làng Bờ Rao Nghiêm ở thôn Công Tơ Rơn, xã La Dê thì cá niên sông A Mó là ngon hơn cả, vì nguồn nước ở đây luôn dồi dào, cá niên có thịt thơm, không tanh, lại lành, làm thành món nào cũng đều được khen ngợi.

Cá niên kho là phổ biến nhất. Muốn kho cá niên thật ngon thì con cá phải còn sống. Cho cá vào rổ xát với muối cho sạch vảy. Ướp cá với chút đường, nước mắm, muối, tiêu, bột ngọt… cho thấm trước khi kho. Đặc biệt không thể thiếu những củ nghệ được trồng trên rẫy mới đào về; củ thì đem giã nát, lá thì cắt ra từng khúc nhỏ chừng 3cm. Lấy củ nghệ đã giã nát cho vào cá đã ướp, rồi cho tất cả vào nồi đất. Phủ thêm lên cá lớp lá nghệ xắt khúc để cá dậy mùi hương. Sau đó, đặt nồi lên bếp và canh lửa liu riu chừng mươi phút. Cho vài trái ớt hiểm để nồi cá thêm bắt mắt. Món này thường ăn với cơm rất ngon.

Món cá niên kho ngon, nhưng đem kẹp cá vào vỉ và nướng giòn trên bếp than, chấm muối ớt cũng khá hấp dẫn. Món này tưởng đơn giản nhưng khá công phu. Trước tiên người ta dùng cật tre vót mỏng, nhọn, để mổ bụng cá bỏ mang, giữ nguyên bộ ruột rồi xiên cá lên, tuyệt đối không tẩm gia vị. Khi nướng chú ý để lửa liu riu, trở qua trở lại thật đều tay. Khi lớp vảy cá màu sáng bạc chuyển dần sang vàng ruộm là cá chín, thơm lừng, đem chấm với muối ớt, ăn một lần khó quên.

Ngoài các món ăn tươi, cá niên khô còn là đặc sản không thể thiếu của đồng bào vào các dịp lễ, tết. Cá niên khi bắt về sử dụng không hết, đồng bào lấy cây lồ ô, vót nhọn đầu rồi xâu thành từng chuỗi, đem bỏ lên gác bếp khi nào cá khô thì đem cất, khi có lễ hay tiệc lớn nhỏ đem ra dùng. Món cá niên khô đem nướng chấm muối, ớt cộng một ít lá lang ray (lá có mùi thơm đặc biệt có ở núi rừng Nam Giang) sẽ hấp dẫn vô cùng.

Để giữ gìn loại cá đặc sản này, UBND xã La Dê đã nghiêm cấm đánh bắt cá bằng xung điện, nổ mìn mà chỉ cho bắt bằng phương pháp thủ công như lưới, chài... Vì vậy mà nguồn cá sông A Mó lúc nào cũng dồi dào.