Cải cách hành chính thuế: Hành trình vạn dặm

Cơ quan thuế đã có nhiều nỗ lực cải cách hành chính, nhưng phía doanh nghiệp vẫn cứ than phiền chính sách thuế luôn thay đổi, rắc rối, khiến họ luôn gặp khó.

Cơ quan thuế hướng dẫn doanh nghiệp trong các thủ tục hành chính thuế. Ảnh: T.D

Nỗ lực

Cơ quan thuế luôn đứng trước áp lực từ nhiều phía khi phải thu đủ, thu đúng và gia tăng ngân sách mỗi năm. Tuy nhiên, đây cũng là cơ quan đứng đầu bảng trong danh sách những cơ quan phải tiến hành cải cách hành chính nhiều nhất để đáp ứng với đà phát triển của doanh nghiệp.

Ông Ngô Bốn - Cục trưởng Cục Thuế cho hay 3 năm gần đây, tiến trình cải cách của ngành thuế đã tạo ra những tác động tích cực tới cộng đồng doanh nghiệp, tạo môi trường kinh doanh ngày càng thông thoáng, thuận lợi. Chính sách thuế đã tiếp tục được sửa đổi theo hướng giảm dần nghĩa vụ đóng góp của doanh nghiêp, người nộp thuế. Không chỉ thủ tục đơn giản, minh bạch, dễ thực hiện, phù hợp với thông lệ quốc tế, sự ứng dụng công nghệ thông tin của ngành thuế đang giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí thời gian, chi phí doanh nghiệp. Theo thống kê, số thời gian nộp thuế của doanh nghiệp khoảng 537 giờ/năm trước khi có Nghị quyết 19/2014, của Chính phủ (vị trí thấp nhất khối ASEAN) đã giảm 420 giờ, chỉ còn 117 giờ/năm vào năm 2016 (ngang bằng với các nước ASEAN + 4). Cụ thể, giảm đến 8 lần khai và nộp thuế giá trị gia tăng, giảm 4 lần nộp tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp tạm tính. Khảo sát của VCCI năm 2016 công bố đã có 75% doanh nghiệp hài lòng với cải cách thuế, nhất là triển khai dịch vụ khai, nộp thuế điện tử đã đem lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp.

Theo Cục Thuế Quảng Nam, cơ quan này đã công khai đường dây nóng trên trang thông tin điện tử của Cục Thuế (http://quangnam.gdt.gov.vn) số điện thoại của cục trưởng cục thuế và chi cục trưởng chi cục thuế các huyện, thị xã, thành phố để tiếp nhận các ý kiến phản ánh của doanh nghiệp, người dân. Công khai minh bạch tất cả thủ tục hành chính thuế tại cơ quan, trên website Cục Thuế để doanh nghiệp, người dân tiện việc khai thác sử dụng. Ngành thuế cũng đã triển khai thành công ứng dụng quản lý thuế tập trung (TMS), thay thế cho 16 ứng dụng phân tán trước đây, nhằm theo dõi đầy đủ, chính xác, kịp thời các nghĩa vụ thuế phát sinh và đơn giản các thủ tục hành chính. Không chỉ vậy, Cục Thuế cũng đã chọn 51 doanh nghiệp trong lĩnh vực xuất khẩu hàng hóa và dự án đầu tư để thực hiện hoàn thuế điện tử. Sau gần 2 tháng triển khai (từ ngày 22.5 đến 7.7.2017), 21/22 hồ sơ doanh nghiệp hoàn thuế đã được giải quyết với số thuế hoàn hơn 51,8 tỷ đồng hoàn toàn bằng đường điện tử, đạt 100% cấp độ 4. Dự kiến, kể từ ngày 1.8.2017, sẽ triển khai hoàn thuế điện tử cho hầu hết doanh nghiệp. Ông Trần Văn Tín, Trưởng phòng Kế toán - tài chính Chi nhánh Công ty Xăng dầu khu vực V chi nhánh tại Quảng Nam cho hay việc ứng dụng các công cụ hỗ trợ trong lĩnh vực thuế đã đem lại hiệu quả thiết thực cho doanh nghiệp trong việc tiết kiệm thời gian, chi phí, kiểm soát chặt chẽ số liệu kê khai và tiền nộp thuế. Sự hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời của cơ quan thuế đã giúp doanh nghiệp giải quyết những vướng mắc về thuế trong quá trình sản xuất, kinh doanh.

Đồng hành với doanh nghiệp

Hình ảnh cơ quan thuế đã bắt đầu thay đổi trong cái nhìn doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp nói thông qua các cuộc đối thoại hay triển khai các chính sách thuế, cơ quan này đã trình bày bằng một văn bản gửi đến tay doanh nghiệp kèm theo những lời giải thích rõ ràng. Những thắc mắc của doanh nghiệp liên quan tới việc thực hiện chính sách thuế, nhất là “được biết” về hiệu quả của các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vừa được công bố đã được cơ quan thuế giúp đỡ rất nhiều. Bà Trần Thị Như Lai – Giám đốc Co.opMart Tam Kỳ cho biết doanh nghiệp không phàn nàn về cơ quan thuế lẫn nhân viên bởi doanh nghiệp đã nhận được sự hỗ trợ rất lớn từ những cải cách hành chính thuế, mang lại lợi ích thiết thực cho người kinh doanh khi không mất nhiều thời gian kê khai hay nộp thuế.

Tuy nhiên, thực tế cải thiện hành chính của cơ quan thuế vẫn để lại nhiều dấu hỏi. Kết quả PCI năm 2016 từ khảo sát của Phòng Thương  mại và công nghiệp Việt Nam cho thấy vẫn có đến 48% doanh nghiệp khảo sát cho rằng thương lượng với cán bộ thuế là phần thiết yếu trong hoạt động kinh doanh của họ. Có 11% doanh nghiệp than phiền bị thanh tra, kiểm tra từ 4 cuộc trở lên thì cơ quan thuế là một trong những cơ quan thường xuyên tiến hành thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp nhiều nhất trong năm 2016.

Tại cuộc đối thoại doanh nghiệp ngày 21.7 vừa qua, hầu hết doanh nghiệp cho rằng, chỉ trong một thời gian ngắn thực thi các chính sách (đăng ký, kê khai thuế điện tử, hệ thống quản lý thuế tập trung, tự động hóa, hoàn thuế, thu hồi nợ…) ngành thuế đã tiết kiệm được nhiều thời gian và nhân lực, nhanh chóng giảm sự phiền hà, tốn kém cho doanh nghiệp. Sự công khai, minh bạch, bảo đảm sự công bằng, lành mạnh môi trường kinh doanh, bảo vệ người làm ăn chân chính, chấp hành tốt pháp luật thuế. Thông qua những cuộc tiếp doanh nghiệp định kỳ, nhiều khúc mắc, khó khăn liên quan đến thuế đã được tháo gỡ ngay cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, cải cách vẫn cần thực chất hơn khi những chính sách thuế quá phức tạp, không rõ ràng lại thay đổi quá nhanh, khiến doanh nghiệp liên tục bị bối rối trước những sự thay đổi bất ngờ. Ông Nguyễn Thanh Phúc - Kế toán trưởng Nhà máy bia Heineken Quảng Nam cho hay đã gặp khó khi “kiểm soát” thuế thu nhập cá nhân của các chuyên gia nước ngoài. Ông yêu cầu cơ quan thuế cử người phối hợp để giúp kê khai thu nhập cá nhân đúng quy định vì nếu chỉ một mình doanh nghiệp thực hiện sẽ gặp nhiều khó khăn. Ông Lê Mao – Kế toán trưởng Điện lực Quảng Nam nói chính sách thuế tương đối rối rắm.

Chỉ một thông tư hướng dẫn thuế thu nhập doanh nghiệp cũng đã mấy chục trang. Ngay cả tốt nghiệp đại học chuyên ngành đọc cũng khó, thậm chí không hiểu. Cách hiểu của các cục thuế cũng khác nhau. Nên với doanh nghiệp này, những văn bản hướng dẫn của cục thuế chỉ để doanh nghiệp tham khảo. Họ quan tâm đến văn bản pháp quy vì mỗi tỉnh làm mỗi kiểu. Ông Mao cho biết thêm doanh nghiệp dễ dàng bị phạt khi nhận hóa đơn của doanh nghiệp đã bị cưỡng chế thuế. Doanh nghiệp phải thường xuyên cập nhật, soi những doanh nghiệp này, nhưng có đến hàng triệu khách hàng thì không thể nào truy hết được. Vì thế, cơ quan thuế một khi cưỡng chế doanh nghiệp nợ thuế thì cũng nên thu hết hay phong tỏa hóa đơn để doanh nghiệp khác không bị vạ lây. Ngay cả chuyện khấu trừ 10% thu nhập cá nhân vãng lai, ông Mao cho biết có cảm giác như cơ quan thuế đẩy khó cho doanh nghiệp. Ngoài ra, ngay cả việc trả tiền cho các dịch vụ của công an hay quân đội doanh nghiệp cũng khó lấy hóa đơn nên không thể quyết toán vào chi phí doanh nghiệp được. Họ kiến nghị cơ quan thuế sửa đổi chính sách thuế theo hướng đơn giản hơn vì đã thay đổi nhiều nhưng vẫn quá rắc rối.

TRỊNH DŨNG