Cần một sự đồng thuận khác!

Ngay tại Đà Nẵng, các bạn của chúng tôi từ Hà Nội vừa có chuyến nghỉ phép thường niên ở đây. Họ có nhiều ấn tượng với thành phố sau nhiều năm trở lại. Họ không thấy người bán hàng ở chợ Hàn nói thách. Đặt món cá biển làm sẵn để mang về Hà Nội, một tiệm ăn trên đường Nguyễn Chí Thanh không cần lấy tiền trước. Đi taxi ở Đà Nẵng cũng không bị cánh lái xe chạy vòng vo để tính tiền cao, trái lại còn được hướng dẫn đi đường gần hơn...

Nhưng chừng ấy là chưa đủ.

Một đô thị văn minh, sạch đẹp ngoài sự đầu tư của chính quyền, cần có sự tự ý thức của mỗi công dân. Nhưng rất tiếc, không phải mọi công dân đều có nhận thức giống như người chủ tiệm ăn, anh lái taxi hay những chị bán hàng ở chợ mà tôi vừa nhắc tới.

Buổi sáng, chúng tôi đi tập thể dục và ghé vào một quán cà phê ở ngã ba đường sau buổi tập. Trong 30 phút, tôi quan sát, một người bán bún trên hè phố đã 3 lần tạt những thau nước rửa chén bát xuống lòng đường, có lần nước bẩn suýt trúng một ông lão đi xe đạp ngang qua. Có 6 người từ trong xóm mang những túi rác ra vị trí để các thùng rác, nhưng chỉ có 2 người dừng lại, mở nắp thùng bỏ rác vào bên trong, 4 trường hợp còn lại ngồi nguyên trên xe máy và ném các túi nylon xuống bên ngoài thùng. Trên đường phố đối diện, một thanh niên dựng xe máy giữa lòng đường, cách bó vỉa cả mét để vào quán mua thuốc lá.

Từ chỗ quán cà phê về đến nhà, trên đoạn phố chưa đầy 200m, mới hôm qua có toán thanh tra giao thông đến lập biên bản và phạt vì hành vi đổ vật liệu xây dựng chiếm hết lề đường của người đi bộ; thì sáng nay lại có liền 3 xe tải đang xuống gạch và cát, bụi tung mù. Cạnh đó là những hàng bún, bánh mì đang dọn ra...

Trên bãi biển nơi tôi thường đi tắm và tập thể dục mỗi sáng, dù có nhiều thùng rác các loại đặt sẵn, người ta vẫn vứt các loại chất thải ra sát mép nước. Trong đêm trước, ngay ngoài bãi tắm và trên các ghế đá dọc lối đi bộ, vẫn còn ngổn ngang túi xốp, bao nylon, chai nhựa và cả thức ăn thừa bị bỏ lại.

Ghi lại những chuyện, có vẻ vặt vãnh này, không phải là để vạch lá tìm sâu mà để nói đến việc quan trọng hơn: Chúng ta từng nghe là đô thị này, thành phố kia đã đạt được sự đồng thuận trong giải tỏa, tái định cư hàng chục nghìn ngôi nhà để đô thị hóa và xây dựng nhiều công trình công cộng. Nhưng để giữ gìn những công trình đó và phát huy hiệu quả của chúng trong thực tế, vẫn cần một sự đồng thuận khác để cùng xây dựng nếp sống văn minh đô thị, tạo cho mỗi đô thị thành một nơi chốn lý tưởng để sinh sống và đón mời khách đến. Sự đồng thuận xã hội đó không thể dựa vào ý thức tự giác đơn thuần!

Như vậy, “sự đồng thuận” không thể có được từ những khẩu hiệu suông hay từ tuyên bố của các nhà chính trị và trong những báo cáo định kỳ trên diễn đàn. Sự đồng thuận tuyệt đối phải áp dụng luật pháp và chế tài triệt để trong điều kiện văn hóa còn chưa đồng đều ở mỗi đô thị.