Cảnh báo nhồi máu cơ tim cấp ở người trẻ

Trẻ hóa các bệnh lý tim mạch

Nhồi máu cơ tim cấp là tình trạng mạch máu nuôi tim (động mạch vành) bị tắc nghẽn, nguyên nhân thường gặp nhất là do nứt vỡ mảng xơ vữa, hình thành cục máu đông trong động mạch vành, ngăn cản lưu thông máu cung cấp cho cơ tim dẫn tới tình trạng hoại tử cơ tim. Nếu không cấp cứu kịp thời để khôi phục dòng chảy trong động mạch vành, nhồi máu cơ tim dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, gây tổn thương tim vĩnh viễn, gây rối loạn nhịp, suy tim cấp và tử vong.

Mới đây, Khoa Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quảng Nam tiếp nhận một bệnh nhân nam mới ngoài 30 tuổi. Trước đây anh hoàn toàn khỏe mạnh, làm nghề lái xe khách. Buổi sáng, sau khi uống cà phê và có hút thuốc lá, bệnh nhân có biểu hiện đau ngực trái nhiều nên vào khám tại Khoa Cấp cứu. Tại bệnh viện, bệnh nhân được chẩn đoán nhồi máu cơ tim cấp. Trong khi các bác sĩ đơn vị Can thiệp tim mạch khám bệnh thì bệnh nhân đột ngột lên cơn co giật, ngưng thở, ngưng tim.

Bệnh nhân được chẩn đoán rung thất (Ventricular Fibrillation- VF), các bác sĩ đã nhiều lần sốc điện phá rung, hỗ trợ hô hấp bằng máy thở và nhanh chóng chuyển bệnh nhân đến phòng can thiệp tim mạch. Tại phòng can thiệp, sau 30 phút thủ thuật, động mạch vành của bệnh nhân đã được tái thông, bệnh nhân dần dần tỉnh lại, huyết áp bắt đầu phục hồi dù đang còn lệ thuộc thuốc trợ tim. Đến chiều ngày 15/9, bệnh nhân đã hoàn toàn bình phục và được chăm sóc để ra viện trong vài ngày sau đó. 

Tuổi của bệnh nhân nhồi máu cơ tim đang có xu hướng trẻ hóa, trong khi trước đây nhồi máu cơ tim được biết đến là bệnh thường gặp ở người lớn tuổi. Gần đây, người trẻ mắc nhồi máu cơ tim nói riêng và bệnh lý tim mạch nói chung đang có xu hướng tăng cao. Thống kê tại các bệnh viện lớn cho thấy, nhồi máu cơ tim xảy ra ở trước tuổi 45 đã tăng lên đến 10,5%, trong khi nhồi máu cơ tim ở bệnh nhân rất trẻ (<35 tuổi) là 1,8%. Đây là những con số đáng báo động về mức độ trẻ hóa của bệnh nhồi máu cơ tim, cũng như mức độ nguy hiểm của bệnh đối với giới trẻ hiện nay. Mặc dù có những tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị để cải thiện tỷ lệ tử vong, tuy nhiên tử vong chung do nhồi máu cơ tim vẫn còn khá cao, 5 - 10% tùy từng trung tâm.

Phòng ngừa bệnh ra sao

Dấu hiệu của nhồi máu cơ tim cấp là bệnh nhân có những cơn đau ngực, đau như bóp nghẹt phía sau xương ức hoặc hơi lệch sang trái, lan lên vai trái và mặt trong tay trái cho đến tận ngón tay, vã mồ hôi, khó thở, nôn, buồn nôn, có thể rối loạn tiêu hóa.

Trong một số trường hợp bị nhồi máu cơ tim cấp, bệnh nhân không có hoặc có ít cảm giác đau sẽ khó nhận ra ra hơn. Trường hợp này gọi là nhồi máu cơ tim thầm lặng, hay gặp ở bệnh nhân sau mổ, người già, người bị đái tháo đường hoặc tăng huyết áp.

Nguyên nhân nhồi máu cơ tim hầu hết là do nứt vỡ mảng xơ vữa trong động mạch vành. Các yếu tố nguy cơ của nhồi máu cơ tim có thể kể đến như nam có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim ở độ tuổi trẻ hơn so với nữ, nhồi máu cơ tim tăng lên theo tuổi, yếu tố gia đình… Ngoài ra, còn có các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được như: hút thuốc, rối loạn chuyển hóa lipid máu, đái tháo đường, tăng huyết áp, thừa cân nặng, lười vận động, thường xuyên stress, sử dụng chất kích thích như cocain hoặc amphetamine…

Phòng ngừa bệnh nhồi máu cơ tim rất quan trọng, trong đó dự phòng nhồi máu cơ tim chủ yếu là loại bỏ các yếu tố nguy cơ gây mảng xơ vữa trong động mạch. Bên cạnh việc thay đổi lối sống là điều phải thực hiện xuyên suốt thì cần thiết phải loại bỏ các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được như đã kể ở trên.

Nhồi máu cơ tim là một cấp cứu nội khoa rất nặng, đe dọa tính mạng nếu không tái thông kịp thời dòng chảy trong động mạch vành. Tuổi của của bệnh nhân tim mạch nói chung và nhồi máu cơ tim, đột quỵ đang trẻ hóa làm thay đổi mô hình bệnh tật chung. Dự phòng nhồi máu cơ tim bằng thay đổi lối sống và cần loại bỏ hoặc kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh như chế độ ăn, luyện tập, giảm cân nặng, tránh các stress, kiểm soát tốt tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu…

Để có thể tránh được ít nhất 80% rủi ro tử vong sớm vì bệnh lý tim mạch, Liên đoàn Tim mạch thế giới khuyến cáo người dân cần tránh 4 yếu tố nguy cơ: chế độ ăn uống, lười vận động, hút thuốc lá và uống rượu bia. Với thông điệp "Ổn định huyết áp để bảo vệ trái tim", Bộ Y tế mong muốn nâng cao nhận thức của mọi người dân và cộng đồng: thực hiện chế độ ăn uống, làm việc, sinh hoạt, nghỉ ngơi, thể dục thể thao hợp lý để ổn định huyết áp, từ đó có trái tim khỏe mạnh, duy trì cuộc sống khỏe mạnh, không bệnh tật.