Canh cá rô đồng nấu cải

Cuối giêng, khí trời còn se lạnh. Hoa cải nở vàng ven sông. Lúa ngoài đồng đang vào độ làm đòng, qua bao ngày đợi chờ, những thân lúa đương thì hút phù sa đất mẹ để cuộn đòng.

Từ lúc nảy mầm, cây lúa được đất và người ấp ủ, chăm bón mà lớn nhanh như thổi. Bao mùa về, nơi đồng nghèo chiêm trũng, cha mẹ vẫn gắng công cày cuốc sớm hôm. Theo cha thăm lúa, tôi đi chân không, từng bước một trên cánh đồng thân thương, biết đâu lại được giẫm lên đúng bàn chân bé xíu hồi mình còn ấu thơ.

Lúa sắp vào thời trổ bông, phơi màu, phấn từ những bông lúa mới trổ theo gió bay đi thụ phấn khắp cánh đồng. Đây cũng là thời điểm lũ cá rô đồng chờ sẵn để ăn màu lúa.

Lúc này, bầy cá rô thường bơi thành đàn, tụ tập những vũng nước đọng ở góc ruộng bị xói mòn do mương nước chảy vào ruộng. Đêm đến, theo con nước, chúng bơi khắp cánh đồng, thưởng thức bàn tiệc thiên nhiên chiêu đãi mỗi năm chỉ được hai lần.

Chiều muộn, theo chân cha, tôi đặt lờ thả cá ở mấy mương dẫn nước vào ruộng. Sớm hôm sau, khi gỡ lờ lên, cái nào cũng vài chục chú cá rô nhảy tanh tách. Cha nhanh tay mở miệng lờ, tôi đưa cái giỏ tre đen sì nhọ nồi mà ba gác trên chái bếp mấy năm nay để hứng cá. Hai cha con tuy lấm lem vừa bùn vừa nhọ nồi nhưng phấn khởi, cười giòn tan với chiến lợi phẩm của mình.

Cá rô đồng mang về, mẹ lựa những con nhỏ chiên xù chấm nước mắm ớt tỏi, những con lớn dành để nấu canh cải. Cá rô mẹ làm sạch rồi đem luộc vừa chín tới thì vớt ra, bóc lấy phần thịt cá. Khâu này, mẹ ngồi gỡ kỹ từng cái xương ra khỏi thớ thịt. Sau đó mẹ ướp cá với gia vị đầy đủ như chút nước mắm, củ nén, tiêu cho thấm tháp.

Mẹ khử dầu, phi những củ nén tròn to, trắng nõn, mùi nén phi bay lên thơm cả chái bếp. Um cá cho thấm xong, mẹ đổ nước luộc cá khi nãy vào, đợi nước sôi thì cho cải cay đã xắt nhỏ vào nồi. chờ nồi canh sôi bùng lên, mẹ nêm lại cho vừa ăn rồi nhanh tay nhấc khỏi bếp để giữ vị rau. Tiết trời se lạnh, ba anh em chúng tôi chia nhau những chén canh cá rô đồng, vừa ăn vừa hít hà, tấm tắc khen ngon.

Lớn lên từ hạt thóc quê nghèo, chúng tôi trót đem lòng yêu những mùi hương bình dị tự lúc nào không hay biết. Dẫu bao phen ngược xuôi giữa dòng đời thì chúng tôi vẫn luôn có một quê hương để về - nơi mẹ cha từng ngày nuôi dạy chúng tôi khôn lớn. Và khi thả mình giữa đồng nội dấu yêu, chúng tôi vẫn chân chất gốc rạ, vẫn thèm biết mấy chén canh cá rô đồng nấu cải mẹ tần tảo vun vén sớm hôm…