Nợ bảo hiểm xã hội (BHXH) đến thời điểm này dù đã giảm so với cùng kỳ, nhưng vẫn là vấn đề nan giải. Bởi những đơn vị nợ càng lớn thì càng khó đòi.
Tình trạng chậm đóng, nợ BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp xảy ra ở hầu hết địa phương trên địa bàn tỉnh với các mức độ khác nhau. Tổng nợ đến 30.9.2015 hơn 145,4 tỷ đồng, chiếm 6,4% so với số phải thu. Trong đó, nợ BHXH chiếm tỷ lệ cao nhất, đến hơn 82% tổng số nợ. Con số này được cơ quan BHXH đánh giá là giảm so với cùng kỳ, nhưng vẫn còn chiếm tỷ lệ cao. Theo ông Phạm Ngọc Hà - Phó Giám đốc BHXH tỉnh, điều đáng lưu ý là trong số những đơn vị, doanh nghiệp để nợ đọng BHXH, doanh nghiệp nợ càng lớn, càng lâu thì càng khó thu hồi. Trong đó có thể kể đến như Công ty CP Xây dựng giao thông 502, Công ty Liên doanh Công trình Miền Trung, Công ty CP Giao thông vận tải Quảng Nam… Những doanh nghiệp này hầu như đều nợ trên 3 năm, nhưng hoàn toàn không có phương án trả nợ. Người lao động bị ảnh hưởng bởi nợ BHXH từ các công ty này đã đi làm ăn ở nhiều nơi khác, chấp nhận bỏ khoản thời gian dài tham gia BHXH để tham gia từ đầu.
Biện pháp duy nhất và được xem là hữu hiệu cho đến thời điểm này chính là khởi kiện để thu hồi nợ. Ông Hà cho biết: “Từ đầu năm đến nay, ngoài việc thanh tra, kiểm tra để xử lý các đơn vị vi phạm, BHXH tỉnh đã lập hồ sơ khởi kiện 8 đơn vị, nâng tổng số các đơn vị đã khởi kiện cho đến tháng 8.2015 là 103 đơn vị. Số tiền nợ lúc khởi kiện trên 30 tỷ đồng, thông qua công tác khởi kiện, Tòa án đã tiến hành xét xử và hòa giải thành trên 92 đơn vị, các đơn vị cũng đã có cam kết trả nợ; số nợ đã thu hồi sau khởi kiện trên 25 tỷ đồng, đạt tỷ lệ trên 83%”. BHXH các huyện, thành phố trong thẩm quyền của mình cũng đã khởi kiện nhằm thu hồi nguồn nợ, giải quyết chế độ cho người lao động bị ảnh hưởng. Vấn đề xử lý hồ sơ khởi kiện của tòa án, ngành BHXH cơ bản đáp ứng được yêu cầu về hồ sơ pháp lý. Các cấp tòa đã phối hợp với cơ quan BHXH trong việc xử lý các đơn vị nợ BHXH theo đúng quy định. Tuy nhiên, đến nay còn một số đơn vị vẫn chưa thực hiện được cam kết trước tòa, thậm chí có đơn vị tòa đã ra quyết định thi hành án nhưng không có nguồn để thu hồi và khó khăn trong xác minh tài sản để thi hành án như Công ty CP Giao thông vận tải Quảng Nam, Công ty CP Xây dựng giao thông 502, Công ty CP Gạch men Anh Em… Với những doanh nghiệp này, thu hồi nợ là vấn đề vô cùng nan giải.
Từ năm 2016, thực hiện Luật BHXH sửa đổi thay thế Luật BHXH năm 2006 hết hiệu lực thi hành, thì cơ quan BHXH được giao thẩm quyền thanh tra trong việc đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp. Lúc này, vai trò của ngành BHXH trong việc thanh tra, xử lý các hành vi, vi phạm về tình trạng chây ỳ, trốn đóng, chậm đóng… được phát huy. Với sự theo dõi sát sao, hy vọng đây sẽ là biện pháp mới phát huy được tác dụng, nâng cao hiệu quả trong việc quản lý các khoản thu theo quy định của pháp luật. Đồng thời cơ quan BHXH sẽ có thẩm quyền cao hơn trong việc phối hợp tốt với ngành tòa án, thi hành án trong việc thực hiện công tác khởi kiện, thi hành án các vụ án về BHXH.
HOÀNG LINH