Cầu nối văn hóa

Sự hấp dẫn của các kỳ Festival Di sản Quảng Nam không chỉ đến từ những hội lễ hay các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thể thao. Sắc màu truyền thống của các quốc gia tham dự hay chính những câu chuyện về sự nhiệt tình, hiếu khách của các tình nguyện viên… cũng góp nhiều dấu ấn cho các kỳ festival… Họ chính là những “sứ giả” văn hóa mang các màu sắc đặc biệt tụ về Quảng Nam.

1. Năm 2003 với tên gọi Lễ hội “Quảng Nam – Hành trình di sản”, đến lần thứ 5 tổ chức, lễ hội đã được nâng tầm thành Festival Di sản Quảng Nam. Sau lần thứ 4, cùng với hành trình Đông Dương – có những hoạt động văn hóa truyền thống của hai nước Lào, Campuchia, thì lần thứ 5 vào năm 2013, đã bắt đầu nhìn thấy lực hút từ bản sắc văn hóa của những quốc gia trong khối ASEAN.

Một chương trình nghệ thuật trong Không gian Di sản Văn hóa Việt Nam - ASEAN năm 2013.

Ông Hồ Tấn Cường, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL nói, sau những kỳ tổ chức đầu tiên, “Hành trình di sản” đã ghi được dấu ấn và bắt đầu có tiếng vang, vượt ra khỏi phạm vi quốc gia. Những lời mời từ Quảng Nam bắt đầu được để ý. Và đến kỳ Festival thứ 5 còn có thêm Hội thi hợp xướng quốc tế - cũng là hoạt động mang sắc màu năm châu về tụ hội tại xứ Quảng. “Không có cách gì thu hút du khách bằng việc làm giàu thêm cho lễ hội của mình bằng sự góp mặt của những “đặc sản” văn hóa từ các khắp vùng miền cũng như các nước trên thế giới. Tiêu chí đầu tiên một kỳ lễ hội đặt ra, là phải có gì đặc sắc, có gì mới lạ” - ông Cường nói. Festival Di sản Quảng Nam lần thứ 5 đã thấy có màu sắc của một “đại tiệc”, với món ngon là bản sắc văn hóa từ vùng núi Tây Bắc đến miệt vườn Tây Nam Bộ, hay sự “chịu chơi” hết mình của những quốc gia lân cận như Indonesia, Malaysia, Myanmar... Và đi xa hơn nữa, là sự gặp gỡ giữa Á – Âu trong buổi hòa âm hợp xướng được xếp vào sự kiện văn hóa nghệ thuật lớn của quốc tế.

Cũng từ Festival lần thứ 5, đã quy tụ sự tham gia của các nước trong khu vực ASEAN (trừ Brunei) và quan khách, ngoại giao đoàn của 73 quốc gia. Đây là lần đầu tiên, kể từ khi tổ chức, Festival Di sản Quảng Nam có sự tham gia của nhiều tỉnh thành và nhiều quốc gia nhất. Hội thi hợp xướng quốc tế thu hút 15 đoàn hợp xướng đến từ 9 quốc gia và vùng lãnh thổ. Không gian văn hóa Việt Nam - ASEAN quy tụ đặc sắc văn hóa của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Liên hoan nghệ thuật các dân tộc Việt Nam có sự tham gia của 450 diễn viên đến từ 15 đoàn nghệ thuật của 15 tỉnh… Điều đáng nói là các đoàn nghệ thuật tham gia biểu diễn tự bỏ kinh phí để đến với festival. Ông Cường nói, đó là sức mạnh của một thương hiệu di sản - văn hóa.

Chính những sự góp mặt từ khắp nơi về xứ Quảng trong kỳ Festival Di sản Quảng Nam năm 2013, cũng là lần đầu tiên một lễ hội xứ Quảng ở tầm quốc tế, đã khởi sự nên một con đường phát triển mới cho các quốc gia ASEAN – hợp tác phát triển bằng ngoại giao văn hóa. Thời điểm đó, Festival Di sản Quảng Nam đã không còn là một lễ hội cộng đồng mang tính địa phương nữa, cũng như Quảng Nam không chỉ là một tỉnh thành đăng cai nữa, mà mang sứ mệnh của một đại diện văn hóa. “Không gian Di sản văn hóa Việt Nam – ASEAN” trở thành điểm nhấn tụ hội của một bức tranh văn hóa khu vực Đông Nam Á. Ông Hồ Tấn Cường nói đó là cơ hội của tất cả di sản, bởi khi bạn đến ta, bạn sẽ mang những gì đặc sắc nhất để quảng bá về đất nước, văn hóa và phát triển du lịch. “Đó cũng là một cơ hội lớn của Quảng Nam khi trở thành một địa điểm để kết nối di sản thế giới” - ông Cường nói. Và cái tên Quảng Nam nghiễm nhiên được nhắc đến nhiều hơn với truyền thông quốc tế, với các hãng lữ hành thế giới…

2. Trong câu chuyện về chặng đường 14 năm của Festival Di sản, không thể nào quên về đội ngũ tình nguyện viên – những chuyên gia văn hóa, nghệ thuật, sinh viên các trường đại học, các tổ chức phi chính phủ, đã hết lòng vì tình yêu văn hóa, di sản. Từ Festival lần thứ 5 chỉ có 15 vùng di sản tham dự cùng Quảng Nam, thì đến thời điểm hiện tại, theo thống kê từ Sở VH-TT&DL, đã có đến hơn 20 đô thị di sản nhận lời mời tham gia Festival Di sản Quảng Nam lần thứ 6. Cùng với đó, là hàng trăm tình nguyện viên đến từ các tổ chức quốc tế cũng như sinh viên các trường đại học ở TP.Đà Nẵng và Quảng Nam. Ông Võ Phùng, Giám đốc Trung tâm VHTT TP. Hội An chia sẻ, sự thành công của các kỳ festival, phần lớn nhờ vào sự nhiệt tình của đội ngũ thanh niên tình nguyện cũng như những giúp đỡ chân thành của các tổ chức phi chính phủ. “Họ đã làm một nhịp cầu để giúp quảng bá ý nghĩa cũng như hình ảnh của các địa danh di tích ở Hội An, các sinh hoạt truyền thống cũng như giúp các đoàn khách quốc tế thuận tiện hơn trong những ngày tham gia tại Hội An” - ông Võ Phùng nói.

Đó là sự hỗ trợ của Tổ chức Hợp xướng quốc tế Interkultur – họ cố gắng chọn thời điểm cuộc thi trùng vào những ngày Festival Di sản. Đó là đội ngũ tình nguyện viên, chủ yếu là các sinh viên ngoại ngữ của trường Đại học Ngoại ngữ Đà Nẵng, Đại học Duy Tân hay Đại học Phan Châu Trinh, Đại học Quảng Nam. Đây là đội ngũ giúp sức rất lớn cho thành công của các kỳ festival. Còn nhớ vào kỳ Festival lần thứ 5, chính những bạn trẻ tình nguyện này đã theo chân các đoàn đi từ Hội An vào Tam Kỳ, lên đến Mỹ Sơn, không ngừng giới thiệu về từng địa phương và những dấu nhấn đặc sắc của địa phương đó. Hay, từng khu vực lưu trú của mỗi đoàn, cũng được những bạn trẻ này cặn kẽ ghi dấu và tìm kiếm những điều kiện thuận lợi nhất, cũng như phù hợp với văn hóa sinh hoạt của từng đoàn tham dự.  Nhiều tình nguyện viên chia sẻ, đây không chỉ là cơ hội để những người trẻ thể hiện kiến thức về ngôn ngữ và văn hóa mình được đào tạo, mà là dịp để tình yêu di sản được nối dài từ lớp người này sang lớp người khác.

Và một kỳ Festival Di sản Quảng Nam lần thứ 6 đang trong những ngày tất bật chuẩn bị, để bày biện nên một không gian vừa ấm áp của sự hiếu khách vừa sang trọng xứng đáng với vị thế của một quốc gia phát triển và giàu bản sắc văn hóa. Dĩ nhiên, nó phải khởi đi từ tình yêu di sản, tình yêu văn hóa…

LÊ QUÂN